EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SH T HEQQIDE OMOMI MELUMAT

 

DINIY SAHIPE

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE  

 

EDEBI SAHIPE

 

UYGURLARDA MUA'ARIP

 

ÖSMÜRLER SAHIPISI 

 

UYGUR TESHKILATLIRI

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

MUHIM LINKLER

 

  SH T H M  ARHIBI

 

E-mail: ertic@uygur.org
karakash_a@hotmail.com
 
 

|   Anaweten   |   |   Ottura Asiya   |   |   Islamdunyasi   |   |   Gherib   |    

Essalamu Eleykum Sherqiy Türkistanliq Éziz Qérindashlar !
Aldi bilen men, < Sherqiy Türkistan Informatsiyon merkizi > namidin hemmingizlarning mubarek qurban héytingizlarni we yéngi yilingizlarni yürektin tebrikleymen ! Ğdawamiğ

Ismini ashkarilashni xalimighan bir Uyghurning wetendin < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ge biwaste inkas qilishiche, buyil 11 – ayning 20 – nechchinchi künliri Aqsuning Shayar nahiyesige qarashliq Döngqotan yézisida olturushluq bir Xitay, özining kötire alghan terilghu yeride yallap ishletken Hotenlik 14 neper Uyghurni zeherlep öltürgendin kéyin, jesetlerni topa ittirish mashinisi bilen öyining yenigha kömüwetken.   Ğdawamiğ

ÖÖz muxpirimizning bildürishe, nöwette Pakistanning Gilgit rayonida yashawatqan Uyghurlarning sani 700 etrapida bolup, ularning hemmisi digüdek1949 – yili kommunist Xitaylar Sherqiy Türkistanni ishghal qilghanda qéchip chiqqanlar iken.
Eslide ularning sani 1500 kishidin artuq bolup,  Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: buyil 8 – ayning bashlirida ,< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning pirezidenti Abdujélil Qaraqash ependi Germaniyening herqaysi rayonliridiki Türk teshkilatliri bilen alaqe ornutup, Sherqiy Türkistan mesilisi heqqide doklat bérish purogrammisi tüzüp chiqqan we Ğdawamiğ

2006 – yilliq Nobel ténichliq mukapati yekshenbe küni Norwegiyening paytexti Oslo shehride ötküzülgen heshemetlik bir murasim bilen, Bengalliq Muhammet Yunusqa teghdim qilindi.  Ğdawamiğ

Soldin anggha: Özbekistan prézidénti islam kerimop, Qirghizistan prézidénti qurmanbek baqiyéf, Rusiye prézidénti wiladimir putin, Qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéf, Xitay reisi xu jintaw we Tajikistan prézidénti imameli rexmanop 14 – iyul küni shangxeyde. AFP Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: bizning chetellerde elip beriliwatqan milliy herikitimiz, pidakar, wetenperwer insanlirimizning xalis yardimige we qollishigha muhtaj, eger chetellerde yashawatqan Uyghur qérindashlirimizning hemmisi   Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: 2006 yili 12 -ayning 2- künidin 5 - künige qeder Tianshan rayonluq sot mehkimisi uchuq sot échip , Ömer Rozi, Semet Ababekri, Obulqasim Abdurup, Ekber Nurmemet qatarliq 13 neper Uyghur tijaretchilerni uchuq sot qildi. Ğdawamiğ

< Tianshan axbarat tori > ning xewiride körsütülishiche, Turobba leniyesi arqiliq Qazaqistandin Xitaygha kiridighan xan Nefitning miqdarini ölchesh ponkiti 12 – ayning 1 – küni Sherqiy Türkistanning Alataw chegra eghizida qurulup resmiy ish bashlighan.Ğdawamiğ

Korash Atahan ( ETIC tetqiqatchisi )
Merkizimizning Wetendin biwaste igiligen melumatigha qarighanda,
Xitay hökümiti bu yil 7-ayda < idilogiye saheside milliy bölgünchilikke karshiküresh>herikitini qozghap, Uyghuristan xelqi ichide küchlük tesirge ige oqutquchilardin Yüsüpjan Yasin bilen Erkin Rehmitillani jazalidi.   Ğdawamiğ

< Aqsu hökümet tori > ning 12 – ayning 5 – künidiki xewiride körsütülishiche, Xitay hakimiyiti Aqsu wilayitini < qosh tilliq oqutush > ni omomlashturushtiki mohim merkezlerning biri qilip bekitip, wilayet, nahiye we yéza derijilik ma’arip tarmaqlirining asasi küchini bu xizmetke merkezleshtürüp,   Ğdawamiğ

< Germaniye dolqunliri > radiosining xewiride körsütülishiche, < Yawropa Konseyi > ning reyisi linda ependi Germaniye Fediral parlamenti teripidin uyushturulghan Kishhilik hoqoq muhakime yighinida qilghan sözide, Kishilik hoqoq mesilisining, .  Ğdawamiğ

< Hoten hökümet tori > da xewer qilinishiche, Hotendiki her derijilik hökümet tarmaqliri, yerlik déhqanlarni bashqa yurtlargha bérip medikarchiliq qilishqa heydeshni, < namratlarni bay qilish siyasiti > qiliwalghan.   Ğdawamiğ

 

Öz xewirimiz: ötken shenbe küni, < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning pirezidenti Abdujélil Qaraqash we Türkiyening Qeysiri shehridiki < Sherqiy Türkistan mediniyet we hemkarliq jemiyiti > ning sabiq reyisi Muhammet Emin Batur teripidin neshir qiliniwatqan Ğdawamiğ

Atalmish < pilanliq tughut > siyasitini ijra qilishta intayin qebih jazalash usollirini qollunupmu yene közligen meqsidige yetelmigen Xitay hakimiyiti, Xitay boyiche sinaq teriqiside yolgha qoyup kéliwatqan < az perzent körgenlerni mukapatlash tüzümi > ni Sherqiy Türkistanning yéza –. Ğdawamiğ

Sherqiy Türkistan mustemlikige duchar bolghandin buyan, herqaysi dewirlerde ötken mustemlikichi hakimiyetler yerlik xelqning heqiyqi noposi yoshurushni yaki yerlik xelqning sanini az körsütüshni özlirining aditige aylandurghan bolup, ularning bu aditi hazirghiche dawam qilip kelmekte. Shunung üchünmu, Sherqiy Türkistan xelqining, Ğdawamiğ

Türk metbu’atlirida körsütülisice, yeqinda, Türkiye ichki ishlar ministiri Abduqadir Aqsu bashchiliqidiki bir hey’et Xitayni ziyaret qilghanda, Türkiye ichki ishlar ministirliki bilen Xitay jama’et xewipsizlik ministirliki otturisida chegra halqighan jinayi ishlargha ortaq zerbe bérish heqqide   Ğdawamiğ

Sherqiy Türkistanda her derijilik mekteplerning, bolupmu ottura – bashlanghuch mekteplerning türlük bahane – sewepler bilen oqughuchilardin qalaymighan heq telep qilishi we  Ğdawamiğ

< Tianshan tori > ning xewiride körsütülishiche, Sherqiy Türkistanning Charqiliq nahiyesi teweside, yeni, Teklimakan chöllükining gherbi qirghiqida yengi köl we kölcheklerbayqalghan bolup,  Ğdawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, Sherqiy Türkistanda Toluq otturini püttürgen Uyghur yashlirining ali mekteplerge qobul qilinish nisbiti intayin töwen bolup, toluq otturini püttürgen yerlik oqughuchilarning mutleq köp qismi jemiyette qeqindi – soqundi bolup yüridu.  Ğdawamiğ

< Doxturxanilarda bashqa bimarlargha köchüriliwatqan beden ogranlirining mutleq köp qismi ölüm jazasigha höküm qilinip étip öltürülgen mehbuslargha ayit >  
< Germaniye dolqunliri > radiosining xewer qilishiche, Xitay sehiye ministirlikining mu’awin ministiri Huang hao fu, < xelqaraliq organ köchürüsh tibbi yighini > da  Ğdawamiğ

< Ürümchi kechlik geziti > ning yéqinda bergen xewiride körsütülishiche, buyil 1 – aydin 10 – ayghiche Sherqiy Türkistan boyiche jem’i 4020 qétim ot apiti yüz berip, 33 kishi ölgen, 49 kishi yarilanghan, biwaste iqtisadi ziyan 33 milyon 654 ming yüange yetken we ot apitining qétim sani ötken yilning oxshash mezgilidikige qarighanda 4.1 pirsent ashqan. Ğdawamiğ

Xitay metbu’atlirida körsütilishiche, 2008 – yilliq Bei jing olimpik tenherket yighinining echilish – yepilish murasimliri we musabiqiliri üchün jem’i 7 milyondin artuq kirish biliti sétilidiken we bilet sétish ishliri kiler yilning aldinqi yerim yilida bashlinidiken.  Ğdawamiğ

Aqsu wilayitige qarashliq Kuchar nahiyesining yer kölümi 15 ming kuwadirat / kilométir bolup, bu nahiye Tarim oymanliqining gherbi qismidiki Nefit – Tebigaz merkizidin orun alghan.
Nöwette nahiye teweside bayqalghan Nefit zapas miqdari 2 milyart tonna,   Ğdawamiğ

< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning pirezidenti Abdujélil Qaraqash ependi, 11 – ayning 27 – küni < Yawropa azatliq radiosi > ning ziyaritini qobul qilghanda, shu küni Xitay sot mehkimilirining < Dunya Uyghur Qurultiyi > ning yéngi reyisi Rabiye Qadir xanimning oghli Alim Abdurehimni 7 yilliq Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: köpchilikke melum bolghinidek, Uyghur milliy herikitining rehbiri Rabiye Qadir xanim Germaniyede chaqirilghan < Dunya Uyghur Qurultiyi > ning 2 – nöwetlik wekiller yighinida Qurultay reyisi bolup saylanghan künning etisi, yeni 11 – ayning 27 – küni Xitay hakimiyiti Rabiye xanimdin siyasi öch élish  Ğdawamiğ

< Xinjiang geziti > ning 11 – ayning 30 – küni elan qilghan xewiride körsütülishiche, pütün Sherqiy Türkistan boyiche hökümet teripidin resmiy enge élinghan AIDS wirusi yuqturuwalghuchilarning sani 17 ming 209 neper bolsimu, emma reymiy mölcherdiki san 60 mingdin artuq iken we nöwette Sherqiy Türkistanda AIDS wirusining aldini élish we   Ğdawamiğ

< Ürümchi kechlik geziti > ning 11 – ayning 30 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistandiki Sanji oblastining sherqiy qismida, yrni Jungghar oymanliqining sherqiy qismida ghayet zor kömürlük bayqalghan bolup, buyerdiki kömürning zapas miqdari 3 milyart 650 milyon tonnigha yetidiken.   Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: bundin ikki ay burun,< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning pirezidenti Abdujélil Qaraqash ependi Germaniyening herqaysi rayonliridiki Türk teshkilatliri bilen alaqe ornutup, Sherqiy Türkistan mesilisi heqqide doklat bérish purogrammisi tüzüp chiqqan idi. Ğdawamiğ

DDUQ reisi, Uyghur milliy herikitining rehbiri Rabiye Qadir xanim 11 – ayning 27 – küni Gèrmaniyidiki paaliyetlirini axirlashturup, DUQ ning muawin reisi Esqerjan, DUQ ijraiye komitètining reisi Alim Sèyit ependilerning hemraliqida shu küni kech Bèlgiye Paytexti Bèryuksèlgha bèrip,  Ğdawamiğ

2 – Nöwetlik DUQ 11 – ayning 24 – künidin 27 – künigiche Germaniyining Miyunxen shehride ghelibilik ötküzüldi. Bu qetimqi Qurultaygha Amérika, Kanada, Awistiraliye, Türkiye, Seudi Erebistan, Engiliye, Shwetsiye, Norwigiye, Qazaqistan, Qirghizistan, Germaniye qatarliq  Ğdawamiğ

Sherep Reisi: M.Riza Bekin (Türkiye) , Bash meslihetchisi: Erkin Aliptekin, Meslihetchisi: Sidiqhaji Rozi

Reis: Rabiye Qadir.  Muawin Reisler: Qehriman Ghojamberdi, Memet Toxti, Esqerjan, Seyit Tümtük  Ğdawamiğ

RFA ning xewer qilishiche, DUQ ning reisi, ataghliq insan heqliri paaliyetchisi Rabiye Qadir xanim 11 – ayning 27 – küni seher DUQ ning xizmet binasida ötküzülgen Qarar qobul qilish yighinini tamamlighandin kèyin,  Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: Chet-el axbarat agéntliqlirining xewer qilishiche, <Dunya Uyghur Qurultiyi> ghelibilik ayaqlashqan küni, yeni, 11-ayning 27-küni, Xitay hökümiti sot échip, xelqara kishlik hoquq herikiti paaliyetchisi, Uyghur weten-millet dawasining yol bashlighuchisi Rabiye Qadir Xanimning  Ğdawamiğ
 

Öz xewirimiz: mushu ayning 24 – küni Germaniyening München shehride bashlanghan 2 – nöwetlik <Dunya Uyghur Qurultiyi>, özining barliq küntertiplirini muwapiqiyetlik orundap, bügün ghelibilik ayaqlashti.  Ğdawamiğ

Meniniwiy animiz we milliy rehbirimiz Rabiye Qadir Xanimning <Dunya Uyghur Qurultiyi> ning reyisi bolup saylanghanliqi, chetellerde élip bériliwatqan milliy musteqilliq herikitimizning yengi bir basquchqa qedem qoyghanliqining roshen ipadisidin ibaret,   Ğdawamiğ

<Dunya Uyghur Qurultiyi> ning 2 – nöwetlik wekiller yighinining chaqirilishi, Uyghurlarning chetellerde élip bériwatqan milliy herikitining yéngi bir basquchqa qedem qoyghanliqidin bisharet bermekte, bunung sewebi shuki, Uyghurlarning meniwiy anisi we mushhur kishilik hoqoq qoghdughuchisi Rabiye Qadir xanim, Ğdawamiğ

Weten tupriqidin ayrilip, Yawrupagha kelgendin kéyin, manga eng tesir qilghini musteqil döletlerning qandaq bolidighanliqi, erkin döletlerdiki erkin puxralarning qandaq bolidighanliqi, döletning qanun siyasitige ashkara arilishishi, özlirining menpetliri üchün uchuq-ashkare sözlishishi,   Ğdawamiğ
 

 1949-yili Xitay hökümiti , Armisiyini bashlap wetinimizge tajawuz qilip kirgendin keyin , Eysa Yüsüp Alptikin ependi bashchilighidiki bir qisim wetenperwer zatlar weten dewasini dawamlashturush üchün chetellerge chikip ketti..  Ğdawamiğ

Xitay mustemlikichilirining wetinimiz Sherqiy Türkistanda élip bériwatqan Xitaylashturush siyasitining chongqurlishishigha egiship, Uyghur Xelqining en – eniwiy örp – adetliri, esil xisletliri we milliy alahidilikliri jiddi xewipke duch kelmekte,  Ğdawamiğ

< < Xinjiang iqtisat géziti > ning xewiride körsütülishiche, < aptonom rayonluq partikom > ning sekritariWang le quan, 11 – ayning 20 – küni Ürümchide chaqirilghan < aptonom rayonluq 12 – qetimliq teptish xizmiti > yighinida qilghan sözide, her derijilik teptish tarmaqlirini asasi nishanini < Milliy bölgünchiler > ge zerbe bérishke qaritishni telep qilghan.´ Ğdawamiğ
 

Öz xewirimiz: ötken shenbe, < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning pirezidenti Abdujélil Qaraqash ependi, Germaniyening Ausburg shehridiki < Alparilan Türkesh ülke ochaqliri > teshkilatining reyisi Sabri Önder ependining tekliwige asasen   Ğdawamiğ

< Germaniye dolqunliri > radiosining xewiride körsütülishiche, Germaniye iqtisadi tereqqiyat ministirlikining mu’awin ministiri Kortmann ependi ötken peyshenbe küni chqaqirilghan,   Ğdawamiğ

Germaniye metbu’atlirining xewiride körsütülishiche, Xitay kelgüsi 10 yil ichide pakistangha yardem qilip yadro enirgiye istansisi qurup bérishni pilanlighan bolup, kiler hepte Xitayning Döwlet reyisi Hu jin tao Pakistanni ziyaret qilghanda, ikki terep  Ğdawamiğ

Ötken peyshenbe küni Germaniyening Bonn shehride chaqirilghan < saxte dorilardin mudapiye körüsh xelqaraliq yighini > da, nöwette Dunyada mewjut bolup turiwatqan sehiye dorilirining 10 pirsentining saxte dorilar ikenliki qeyt qilindi  Ğdawamiğ
 

< Germaniye dolqunliri > radiosining xewer qilishiche, Germaniye hökümiti Xitayning saxte we etkes mallirigha qarshi teximu ünümlük zerbe bérish we buxil mallarning Germaniyege kirishining aldini élish üchün, Ğdawamiğ

DUQ merkizi orgini teripidin élan qilinghan axbaratta körsütülishiche, Dunya Uyghur Qurultiyining 2-nöwetlik umumi qurultiyi 2006-yili 11-ayning 24-künidin 27-künigiche Germaniyening Müchen shehride ötküzilidu.  Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > teripidin tesis qilinghan we 2004 – yilidin buyan sinaq teriqiside purogramma bérip kéliwatqan < uygur – tv >, xelqimizning alqishigha ériship kelmekte.  Ğdawamiğ

< Tianshan tori > ning xewer qilishiche, 10 – aydin buyan Sherqiy Türkistanda yimeklik meyining bahasi omomiy yüzlük eship ketken we eshish nisbiti 10 – 15 pirsentke yetip barghan. Ğdawamiğ

Aldi bilen shuni eskertip ötmekchimenki, milliy musteqilliq kürishimiz dostlirimizning, shundaqla xelqaradiki bizge hésdashliq qilip kéliwatqan türlük küchlerning yardimige we hésdashliq qilishigha muhjat, bügünki gilobal ( pütünleshken ) dunyada ilgirikidek peqetla özimizning küchige we Ğdawamiğ

Hökümetning bashqurushidiki < Tianshan tori > ning 11 – ayning 17 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistanda 2006 – yili 1 – aydin 10 – ayghiche Xitay teptish organliri teripidin testiqlinip resmiy qolgha élinghanlarning sani 14 ming 636 neper bolup, bunung ichide hökümet xadimlirining sani 559 neper iken.  Ğdawamiğ

Chetellerdiki Uyghur ziyaliliri, Sherqiy Türkistandiki qimmetlik yawayi haywanlarning neslining qurup kétishige Xitay köchmenlirining sewepchi boluwatqanliqini tekitlep kelgen idi, Xitay metbu’atlirida élan qilinghan bezi xewerler, Uyghur ziyalilirining yuqarqi qarashlirining toghriliqini ispatlap turmaqta.  Ğdawamiğ

< Xinjiang iqtisat geziti > ning 11 – ayning 17 – künidiki xewiride körsütülishiche, nöwette < Xitay yazghuchilar jemiyiti > ge Sherqiy Türkistandin 179 neper yazghuchi eza bolup, Ğdawamiğ

Xitay hakimiyiti Sherqiy Türkistanda yerlik xelqning noposining köpeymeslikini, Char Rusiye we Yaqupbegke dögngeshke tirishmaqta we < Char Rusiye we Yaqupbegning qirghinchiliqliri tüpeylidin eyni chaghda Hotesn, Ürümchi we Ili rayonlirining noposi zor derijide aziyip ketken > digen qarashni teshwiq qilmaqta. Ğdawamiğ

Xitay metbu’atlirida körsütülishiche, Ürümchi noposining shiddet bilen köpüyishi saqchi tarmaqlirining béshini qaturghan.  Ğdawamiğ

Qazaqistandiki Uyghur siyasiy paaliyetchiliri 1992 - yilidin buyan -12 noyabir künini xatirlep kelmekte.
Yekshenbe küni Alma-Atadiki Uyghur siyasiy paaliyetchiliri hemde eyni dewrdiki Sherqiy Türkistan milliy armiyesining dewrimizgiche yétip kelgen  Ğdawamiğ

2006-yili 11-ayning 12-küni Gollandiye Tilburg sheheride Gollandiye Sherqiy Türkistan vaqpining orunlashturushi bilen Sherqiy Türkistan jumhuryetining qurulghanlighini xatirlesh paaliyiti ötkuzuldi. Ğdawamiğ
 

Norwégiyidiki Uyghurlar bir yerge jem bolup 12 - noyabir Sherqiy Türkistan jumhuryetliri qurulghan küni dölet bayrimi süpitide tebriklidi shundaqla, Uyghur xelqining azadliqi, Sherqiy Türkistan dölitining musteqilliqi üchün qan tökken ezimetlerning rohigha atap dua tilawetler qilishti. Ğdawamiğ

1944 – yildin 1949 – yilghiche mewjut bolghan Sherqiy Türkistan jumhuriyitining reisi Exmetjan qasimi.
11-ayning 11-küni Istanbulda 1933-yili 11-ayning 12-küni Qeshqerde, 1944-yili 11-ayning 12-küni Ghuljida qurulghan Sherqiy Türkistan jumhuriyetlirining qurulush yili munasiwiti bilen ikki jumhuriyetni xatirlesh yighini ötküzüldi. Ğdawamiğ

11 - noyabir küni Shwétsiyining Éskilstuna shehride milletler muzika féstiwali bolup ötti. Féstiwalgha Shwétsiyining herqaysi jayliridin we bir qisim qoshna döletlerdin kelgen dangdar muzika etretliri qatnashqan bolup, bu qétimqi muzika féstiwaligha merhum Köresh Küsen ependimu özi hayat waqtida qatnashqan  Ğdawamiğ

11‏- Ayning 12 küni chetellerdiki Uyghurlar 1933‏- yili qurulghan Sherqiy Türkistan islam jumhuriyiti we 1944‏- yili qurulghan Sherqiy Türkistan jumhuriyetlirini türlük paaliyetler bilen xatirilidi hemde 29‏- Öktebir küni wapat bolghan ataqliq Uyghur naxshichisi, kompozitor we kishilik hoquq paaliyetchisi Küresh Küsenning rohigha atap xetme- Qur´an we dua - tilawet qildi. Ğdawamiğ

Erkin Alptekinning Tebriki:
Sherqiy Turkistanliq yurtashlirimizning mubarek jumhuryet bayrimni qizghin tebrikleymen! Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: 11 – ayning 12 – küni Dunya Uyghur Qurultiyi Merkizi orgini Germaniyening München shehride chong murasim ötküzüp, 1933 we 1944 – yilliri qurulghan ikki jumhuriyitimizni xatirilesh bilen birge, Dunya Uyghur Qurultiyining bash teptishi we Uyghur Xelqining munewer oghlani Küresh Küsen ependining rohigha atap du’a – tilawet oqudi. Ğdawamiğ

<Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi> ning, tarixta ötken ikki jumhuriyitimizni xatirilesh munasiwiti bilen élan qilghan mexsus maqalisi.
Hörmetlik wetendashlar, hemmimizge melum bolghinidek, 11 – ayning 12 – küni, Sherqiy Türkistan xelqi üchün élip éytqanda intayin shereplik we ehmiyetlik bir kün, shundaqla pütün xelqimizning milliy bayram künidin ibaret.  Ğdawamiğ

(<Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi> ning merhum Küresh Küsenge béghishlighan mexsus maqalisi)
Küresh Küsen, unung ismi Küresh, jismi Küresh, wujudi Küresh idi, Küresh dep tughuldi, Küresh dep yashidi, Küresh bilen arimizdin ayrildi! Ğdawamiğ
 

  • 11/10  -    "UCHQUN" 124 - San


    1) Xitay Düshmini Nancy Pelosi Amérika Temsilchiler Mejlisining Tunji Ayal Reyisi
    2) Ottura Asiya Jumhuriyetlirining Demokratiyelishishidin Umid Yoq
    3) Xitay Bilen Rusiyening Enirgiye Jehettiki Hemkarliqi Kengeymekte
    4) 2007 – yili Dunyada Sheher Poposi Yeza Noposidin Éship Kétidu
    5) Kelgüside Yawropani Xitay Basidu
    6) Xitay Hökümiti Bu Jazani Awal Özige Késishi Kérek !
    7) Xitay Hökümiti Ürümchi, Sanji We Hotenning Partikom Sekritarlirini Almashturdi
    8) Xitayni Qum Basmaqta
    9) Yawropa Birliki: < Xitay 5 yildin Buyan Wediside Turmaywatidu ! >
    10) Yéngi Saqchi Kénishkisi Awal Bingtuan Saqchilirigha Tarqitip Bérildi       Ğdawamiğ
     

  • 11/10  - Siyasiy mehbusMuhemmet Toxti türmide éghir késelge giriptar boldi

Pakistandiki Islamabad uniwérsitétining qanunshunasliq fakultétida oquwatqan yash Uyghur ziyaliysiMuhemmet Toxti metrozi 2003‏- yili 7‏- ayning 16‏- küni tuyuqsiz yoqap ketken bolup, bir nechche kündin kéyin uning Pakistan razwétka idarisi xadimliri teripidin tutulup, Xitaygha qayturup bérilgenliki éniqlanghan idi.   Ğdawamiğ

Nöwette Xitay hökümiti pütün küchini Uyghurlarning milliy ma’aripini Xitaylashturush siyasitige merkezleshtürmekte.
Xitay dayirliri, Sherqiy Türkistanning milliy ma’aripini Xitaylashturush qedimini tezlitish üchün, 2000 – yilidin etibaren Xitayning ichki ölkiliride atalmish < Xinjiang toluq ottura sinipliri > ni tesis qilish bilen birge yene, Ğdawamiğ

10 – ayning 25 – küni, Ürümchi shehridiki melum bir yeslide 40 nechche neper ösmür balida yesli teripidin orunlashturulghan kolliktip tamaqtin kéyin, köngli aynish, qusush, beshi qeyishtek jiddi ehwal körülgen we sehiye tarmaqlirining tekshürüshi netijiside, 2 – 5 yash ariliqidiki 18 neper ösmürning zeherlengenliki melum bolghan idi.  Ğdawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, Kommunist Xitay hakimiyiti 1949 – yilidin buyan Sherqiy Türkistanning en – eniwiy memuri bashqurush rayonlirini, yeni Wilayet, nahiye, sheher we yezilarning memuri ornini xalighanche özgertip kelmekte, Xitay hakimiyitining bu qilmishi tebiy halda herqaysi memuri rayonlar otturisida sün’i ziddiyet we ixtilaplarni keltürüp chiqarmaqta.   Ğdawamiğ

Chetel axbarat agentliqlirining xewer qilishiche, Xitayning döwlet reyisi Hu jin tao 11 – ayning 20 – 23 – künliri Hindistanni, 23 – 26 – künliri Pakistanni ziyaret qilidiken.   Ğdawamiğ

< Tianshan tori > ning xewer qilishiche, 11 – ayning 6 – küni < Xinjiang chegra mudapiye bash etriti > de mexsus teghdirlesh chong yighini chaqirilip, buyil 8 – ayning 24 – künidin 26 – künigiche Qazaqistan bilen Xitay teripidin ötküzülgen  Ğdawamiğ

Xitay hökümiti, Uyghurlarning milliy ma’aripini Xitaylashturush we Uyghur yashlirini atsimilatsiye qilish qedimini tezlitish meqsidide, 2000 – yilidin étibaren Xitayning herqaysi ölkiliridiki ottura mekteplerde atalmish < Xinjiang toluq ottura sinipi > ni tesis qilip,  Ğdawamiğ

Til – edebiyat dersi, ottura – bashlanghuch mekteplerning eng nuxtuluq derislirining biri bolup, yash – ösmürlerning ana tilini we yeziqini qoghdash hem mukemmelleshtürüshte intayin mohim ehmiyetke ige. Ğdawamiğ

Dunya Uyghur Qurultiyi (DUQ) bash katibi Dolqun Eysa, 10-ayning 27-29-künliri Teywede échilghan Wakaltesiz Milletler Teshkilati(UNPO)ning 8-nöwetlik Qurultiyigha qatnashqandin kiyin, 10-ayning 30-küni Yapunyege yitip keldi. Ğdawamiğ

"Shinjang uniwérsitéti" ning bir témigha ésilghan teshwiqat taxtisi. Üstidiki qurda "dölet bayriqini söyüp, dölet shéirini oqup, putunghuada sözlisheyli" dégen sözler, astidiki qurda "ürümchi sheherlik til – yéziq xizmiti komitéti nazaretchilikide yasaldi" dégen sözler yézilghan. Ğdawamiğ

Aqsuning Bay nahiyesi, Sherqiy Türkistan boyiche eng namrat nahiyilerning biri bolup, atalmish < mediniyet zor inqilabi > mezgilide bu nahiyede 5000 din artuq Uyghur achliqtin ölgen idi.    Ğdawamiğ

<Xinjiang géziti> ning xewer qilishiche, Kanadaning Xitayda turushluq bash elchisi, 10 – ayning 31 – künidin 11 – ayning 5 – künigiche Sherqiy Türkistanni ziyaret qilip, Ürümchi we Qeshqerlerde tekshürüsh élip barghan. Ğdawamiğ

<Xinjiang Axbarat Tori> ning 11 – ayning 6 – küni xewer qilishiche, buyil Chöchek wilayiti yéqinqi 30 yildin buyanqi eng éghir qurghaqchiliq apitige duch kelgen bolup, yaylaqlarning qurup kétishi netijiside charwa – mallar yéterlik derijide otliyalmighan. Ğdawamiğ

Xitay hakimiyitining Uyghurlarning milliy ma’aripini Xitaylashturush meqiside 2000 – yilidin etibaren yolgha qoyushqa bashlighan atalmish < qosh tilliq oqutush > siyasiti jiddi türde élip berilmaqta. Xitay hakimiyitining bu siyasiti netijiside nöwette Uyghurlarning milliy ma’aripi misli körülmigen derijide jiddi xewipke duch keldi.  Ğdawamiğ
 

< Xinjiang geziti > ning 11 – ayning 4 – künidiki xewiride körsütülishiche, 2006 – yilining aldinqi 3 peslide Sherqiy Türkistan boyiche 3624 qétim ot apiti yüz berip, 29 kishi ölgen, 43 kishi yarilanghan, biwaste iqtisadi ziyan 31 milyon 500 ming yuandin ashqan.  Ğdawamiğ

< Germaniye dolqunliri > radiosining xewer qilishiche, 26 – öktebir küni Germaniye bilen Xitayning ediliye ministirliri Berlina uchrushup, öz ara < qanun – tüzüm hemkarliq kélishimi > imzalighan.  Ğdawamiğ
 

Uyghur élide we chetellerde tonulghan ataqliq Uyghur kompozitori, shair , meshhur naxshichi , uyghur kishilik hoquq pa'aliyetchisi we Shwétsiye dölet muzika institutining talantliq senetchisi we shwétsiye uyghur komitétining reisi küresh küsenning méyiti 2006 – yili 1 – noyabir küni uzitildi.  Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: bügün, merkizi Germaniyening München shehridiki <Dunya Uyghur Qurultiyi> ning Diniy ishlar bölümi Qurultay ishxanisida, 29 – öktebir küni Shiwitsiyede yürek kesili bilen wapat bolghan <DUQ> ning bash téptishi Küresh Küsen ependining rohigha atap mexsus Xetme – Qur’an ötküzdi. Ğdawamiğ

Buyil 8 – ay kirgendin buyan, peqetla <paxta térish> digen namda Sherqiy Türkistangha éqip kirgen Xitaylarning sani heqqide oxshimighan qarashlar mewjut bolup, Ğdawamiğ
 

Uyghur millitining hörlük üchün élip barghan uzun yilliq küresh tarixi mol öchmes betler bilen pütülüpla qalmastin belki, minglighan, yüz minglighan qurbanlarning aqquzghan issiq qanliri , ularning azadliq, Ğdawamiğ

< Germaniye Dolqunliri Radiosi > ning xewiride körsütülishiche, ötken charshenbidin étibaren Xitayda resmi ziyarette boluwatqan Firansiye Pirezidenti Jack Shirak muxpirlargha qilghan sözide, Xitay bilen Firansiye otturisida kishilik hoqoq söhbitini yolgha qoyush heqqide anglashma saqlanghan.   Ğdawamiğ

< < Xinjiang géziti > ning 10 – ayning 30 – künidiki xewiride körsütülishiche, nöwette Tarim nefitlikide tebiygazning künlük ishlepchiqirish miqdari 35 milyon kup / metirgha yetip, yilliq 13 milyart 500 milyon kup / metir ishlepchiqirish iqtidari muddettin burun shekillengen,. Ğdawamiğ

<Xinjiang géziti> ning xewer qilishiche, 10 – ayning 28 – küni kech sa’et 19.20 da, Maytaghdiki bir néfit saqlash bakida partilash yüz bérip, 12 ishchi nep meydanda ölgen, 6 ishchi yarilanghan. Ğdawamiğ
 

<Tianshan Tori> ning xewer qilishiche, 10 – ayning 28 – küni seherde, Bingtuanning 6 – dewiziyesi qarmighidiki 102 – polki teripidin bashquruliwatqan kömür kanida gaz partilash weqesi yüz bérip, kan astida ishlewatqan 14 neper ishchi qapsilip qalghan.  Ğdawamiğ

Uyghur xelqining shijaetlik oghlani, öt yürek shair, muzikant, talantliq naxshichi we pidakar inqilapchi Küresh Küsen ependi, 29 - öktebir kech saet 22:00 da, yürek késili munasibiti bilen dawalsh önüm bermey Shwètsiyide doxturxanida wapat boldi. Allahtin uning axiretliki üchün rehmet tileymiz. Ğdawamiğ

< Xinjiang géziti > ning 10 – ayning 27 – küni xewer qilishiche, nöwette Sherqiy Türkistanda 5 milyon 740 ming déhqan – charwichining ichimlik süyi bixeter emes iken, buhal, déhqan – charwichilarning salametliki üchün jiddi xewip iken. Ğdawamiğ

Uyghurlar tarixtin buyan köl we deryalarni ichimlik su menbiyi qilip kelgen idi, 1964 – yilidin buyan toxtimay dawam qilip kelgen atom sinaqliri we shundaqla Xitay hökümitining hech bir mohit asrash tedbirlirini almay pilansiz halda nefitlik, Ğdawamiğ

Sherqiy Türkistanda her yili paxta yighiwélish mewsümi yétip kélishi bilen Uyghur déhqanlirini ghem basidu, chünki mutleq köp sandiki nahiye we yéziliq hökümetler bichare déhqanlarning paxtisini sétiwélishta quruq höjjet yézip berish usolini qollunup, nesigha paxta yighiwélishni adetke aylanduriwalghan. Ğdawamiğ
 

Xitayning resmiy statiskilirida Sherqiy Türkistanning hazirqi omomiy noposi 20 milyon, Sherqiy Türkistandiki atalmish < ishlepchiqirish qurulush Bingtuani > ning noposi bolsa ikki yerim milyon etrapida, .Ğdawamiğ

< Xinjiang géziti > ning 10 – ayning 27 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistangha sayahetke kelgen 3 neper Pakistanliq, Qonjirap chegra eghizida 6405.9 giram heroyin bilen qolgha chüshken. Ğdawamiğ

Xitay metbu’atlirida, buyil 8 – ay kirgendin buyan Xitayning ichki ölkiliridin < paxta térish > üchün bir milyongha yéqin Xitayning éqip kirgenliki heqqide köpligen xewerler bérilgen we bu Xitaylarning Bingtuanning herqaysi déwiziyelirige teqsim qilinghanliqi bayan qilinghan,    Ğdawamiğ

< Germaniye dolqunliri radiosi > ning xewiride körsütülishiche, Xelqara Tibetni qollash herikiti Germaniye shöbisi bayanat elan qilip, < 2008 – yilidiki Beijing olimpik tenherket yighinining asasliq hemkarlashquchisi we  Ğdawamiğ

< Tianshan tori > ning xewer qilishiche, 10 – ayning 25 – küni Bingtuanning 8 – déwiziyesi qarmighidiki 136 – polki chong yighin chaqirip, ichkiridin paxta térishqa kelgen Xitaylarning wekillirini mukapatlighan.  Ğdawamiğ


1) Wetende Héyit, Mesjidlerde Yene Paylaqchi, Yene Maraqchi
2) Xitaydiki Atalmish < Xinjiang Toluq Ottura Sinipliri > gha Iwetilgen Yerlik Oqughuchilarning Sani 13 Ming 685 Neperge yetti
3) Mustebit Wang Le Quan Yene Sekritar Bolup Saylandi
4) Tibetlikler, < Tibet Mediniyet Heptisi > ge Naraziliq Bildürdi
5) Hey Ismayil Tiliwaldi, Lenet Sendek Uyghurgha !
6) Xitay, Sherqiy Türkistanning Néfit Ishlepchiqirish Miqdarini 60 Milyon Tonnigha Yetküzmekchi
7) Xitayning Mu’awin Bash Ministiri Zeng Pei Yuan Sherqiy Türkistanda
8) Keriye Nahiyeside Ottura – Bashlanghuch Mektep Oqughuchiliridin Qalaymiqan Heq Élish Ehwali Éghir
9) Germaniyening Tereqqiyat Ministiri Xitayning Afriqa Siyasitini Tenqitlidi
10) Atush Rayonining Milliy Ma’aripi Xewip ichide   Ğdawamiğ

Mubarek ramazan eyini tamamlap, mana bügün hayajan, söygü we xoshalliq tuyghusi ichide eziz héytimizni kütiwalduq, bu munasiwet bilen men merkizimizdiki barliq xadimlargha wakaliten Sherqiy Türkistanliq pütün qérindashlirimning rozi héytini yürektin qutluqlaymen we ulargha janabi allahtin bexit  Ğ dawamiğ

<Germaniye Dolqunliri> radiosining xewer qilishiche, ötken peyshenbe küni Xitayda ötküzülgen Yawropa birliki bilen Xitay otturisidiki 22 – nöwetlik kishilik hoqoq söhbiti yighinida, Yawropa birliki wekilliri Xitayning kishilik hoqoq jehettiki tajawuzchiliq qilmishlirini tenqitligen. Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> ning xewiride körsütülishiche, nöwette Ürümchide chaqiriliwatqan <Aptonom Rayonluq 7 – nöwetlik partiye wekilliri Qurultiyi> jeryanida herqaysi wilayettin kelgen wekiller söz élip, Sherqiy Türkistanning ékilogiyelik muhitining éghir xewipke duch kéliwatqanliqini bayan qilishqan. Ğ dawamiğ

Sherqiy Türkistanda bowaqlarning ölüsh nisbitining pewquladde yuquri bolushi yerlik xelqni qattiq endishige salmaqta.
Mesilen, < Tianshan tori > da elan qilinghan bir xewerde körsütülishiche, 2000 – yili Sherqiy Türkistanda bowaqlarning ölüsh nisbiti 55.5 pirsent bolghan bolsa, 2005 – yili 29.76 pirsent bolghan. Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> da élan qilinghan bir xewerde körsütülishiche, nöwette Sherqiy Türkistandiki Kompartiye ezalirining omomiy sani 1 milyon 150 ming bolup, Ğ dawamiğ

Saxtipezlik, aldamchiliq we öz – özini inkar qilish bolsa Xitay kommunistlirining tüp alahidiliki.
Xitay kommunistik partiyesi merkizi komutetining ezasi we < Aptonom Rayonluq Partikom > ning sekritari Wang Le Quan,  
Ğ dawamiğ

Paxta bolsa mohim iqtisadi zira’etlerning biri, dunyaning köpligen elliride paxta ishlepchiqirish bilen shughullanghan dehqanlar bashqa dehqanlargha qarighanda tez bay bolidu, chünki paxta yene kelip sana’etning jan tomuri, setilishi tez,  Ğ dawamiğ

2006 –Yilliq nobil tinchliq mukapati élan qilinish harpisi we élan qilinghandin kéyin norwégiyining télwiziye, gézit we tor betliride uyghur kishlik hoquq herikitining rehbiri, 2006 – yilliq nobil tinchliq mukapatining namzati rabiye qadir xanim heqqide köpligen xewer, baha we mulahiziler élan qilindi.  Ğ dawamiğ
 

Xitay kommunistik partiyesi merkizi komutetining ezasi we < Aptonom Rayonluq Partikom > ning sekritari Wang Le Quan, 10 – ayning 19 – küni chüshtin burun Ürümchide chaqirilishqa bashlighan < Aptonom Rayonluq 7 – Nöwetlik Partiye Wekiller Qurultiyi > da bergen doklatida,  Ğ dawamiğ

16-öktebir küni chüshtin kéyin saet 5 te, amérikidiki diniy erkinlik merkizi, xelqara tibet herikiti, xelqara uyghur kishilik hoquq fondi jemiyiti qatarliq xelqaraliq kishilik hoquq teshkilatliri birliship amérika dölet mejliside, amérika dölet mejlisi ezasi frankwolf ependining her qaysi döletlerdiki éziliwatqan xelqlerning kishilik hoquqi üchün körsitiwatqan xizmitining shan - Sheripi üchün "rexmet éytish" paaliyiti ötküzüldi.   Ğ dawamiğ

ETIC ning wetendin biwaste igellishiche, Nobel ténichliq mukapati elan qilinghan künning etisi Xitay dayirliri tuyuqsiz uxturush chiqirip, Ürümchi Rabiye Qadir soda sariyi etrapidiki kichik dukanlarni mejburi halda cheqishqa bashlighan.   Ğ dawamiğ

< Xinjiang geziti > ning xewiride körsütülishiche, buyil 9 ay ichide Sherqiy Türkistanda 4732 neper kishi AIDS mikrobi bilen yuqumlanghan, her küni ottura hisap bilen 17 kishi ADIS kesilige giripdar bolidiken.  Ğ dawamiğ

Öz xewirimiz: tünögün,<Sherqiy Türkistan informatsiyon merkizi> ning pirezidénti Abdujelil Qaraqash ependi teklipke bina’en <Germaniye Türk Fédiratsiyonni> ning München shöbisi teripidin bérilgen iptargha qatniship, iptardin kéyinki tirawil namizining aldi – keynide jama’etke mexsus Sherqiy Türkistan mesilisi heqqide melumat berdi.  Ğ dawamiğ

<Germaniye dolqunliri> radiosining 10 – ayning 17 – küni xewer qilishiche, Germaniyede ongchi radikallar we faxistlar teripidin ishlengen irqichiliq jinayetliri üzlüksiz köpüyüshke bashlighan.  Ğ dawamiğ
 

Yeqinda Xitay chégra mudapiye qisimlirining Népalgha qéchip ketiwatqan Tibetliklerni öqqa tutup, bezi Tibetliklerni öltürgenliki we yarilandurghanliqi dunya metbu’atliri teripidin xewer qilinghan idi. Ğ dawamiğ

Xitayning ichki ölkiliridin poyéz bilen éqip kiriwatqan Xitay aqqunlirining sanining tarixta misli körülüp baqmighan derijide köpüyüshi bilen, Xitay hökümiti Ürümchi poyéz istansisigha toplanghan nechche 10 ming Xitay aqqunining bixeterlikige kapaletlik qilish üchün, poyéz istansisidiki amanliq saqlash tedbirlirini kücheytken. Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> ning xewer qilishiche, 10 – ayning 16 – küni chüshtin burun, Xitay merkizi komutéti siyasi birosining ezasi we <Aptonom Rayonluq Partikom> ning sékritari Wang Le Chuan, chetel muxpirlirini kütiwélish yighini chaqirip,  Ğ dawamiğ

Öz xewirimiz: Germaniye döwlet téliwiziye qanili ARD ning erkin purogrammichisi Ralph Klammert ependi, Germaniyening München shehride paaliyet élip bériwatqan <Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi> ning pirezidenti Abdujelil Qaraqash  Ğ dawamiğ

<Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi>, her yilliq mubarek Ramazan eyidin paydilinip, Germaniyediki Türk – Islam teshkilatlirigha we musulman jama’etlirige Sherqiy Türkistan we Uyghurlarning weziyiti heqqide melumat bérish pa’aliyitini izchil türde dawamlashturup kelmekte. Ğ dawamiğ

Germaniyening München shehride turushluq Amerika konsulxanisi, Ramazanda musulman milletler bilen bolghan diyalog we dostluqni kücheytish meqsidide mexsus iptar berdi, bu qétimqi iptargha bezi islam ellirining konsulliri, München shehridiki asasliq musulman teshkilatlirining mesulliri teklip qilindi.  Ğ dawamiğ

Xitay kommunistik partiyesi merkizi komutéti siyasi birosining ezasi we <aptonom rayonluq partikom> ning sékritari Wang Le Chuan, Uyghurlar zich olturaqlashqan jenobi rayonlarning iqtisadining intayin nachar we namratlarning sanini intayin köp ikenlikini etirap qildi. Ğ dawamiğ

Mörtirem Uyghur wetendashlirim;

Uyghurlarning Meniwiy Anisi, Sherqiy Turkistan milliy herikitining rehbiri Rabiye Qadir xanimning 2006 – yilliq nobil tènichliq mukapati namzatliqigha körsitilishi Uyghur dewasining xelq`ara siyasiy sehnisidin orun alghanliqining,  Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> ning xewer qilishiche, 10 – ayning 7 – küni Turpan – Qumul néfitlikining qidirip tekshürüsh ömiki Qomulning Sherqiy qismidiki adimizatsiz chöllükte 72 santimetir igizliktiki ghayet zor bir yer medikini bayqighan bolup, bu yer mediki etrapqa xushpuraq chéchip turidiken. Ğ dawamiğ
 

Paylaqchiliq tüzümi, Xitayning en – eniwi adetlirining biri, Xitayning pütün sheherliride yenglirige qizil belge taqiwélip mexsusla kishilerning yürüsh – turushini ting – tinglap yüridighan paylaqchilarni uchratqili bolidu.
Ğ dawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, yéqinqi bir nechche aydin buyan 100 minglighan Xitay <paxta térish> digen namda Xitayning herqaysi ölkiliridin Sherqiy Türkistangha éqip kirishke bashlighan idi.  Ğ dawamiğ

Pütün Uyghurlar teqezzaliq bilen kütiwatqan nobel ténichliq mukapati bügün élan qilindi, bu yilliq ténichliq mukapati Bengalliq Bankichi Muhammed bilen unung bankisi Grameen Bankqa bérildi.
Ğ dawamiğ
 

Bügün, yeni 10 – ayning 12 – küni, kommunist Xitay armiyesi Sherqiy Türkistangha bésip kirgen kün. Shundin buyan Sherqiy Türkistan xelqi 10 - ayning 12 – künini özliri üchün matem küni dep qarap kelmekte.  Ğ dawamiğ
 

Sherqiy Türkistan bir miwe – chiwe jenniti, bu eziz tupraqning her bir miwisi dunyagha meshghur, mesilen, Turpanning üzümi, Qomulning qoghuni, Kucharning örüki, Korlining neshpiti, Atushning enjüri, Qeshqerning aniri, Hotenning shaptuli … Ğ dawamiğ

Bu yilliq nobel edibiyat mukapati Türkiyelik meshhur yazghuchi Orhan Pamuk ependige berildi. Shiwitsiye Kiraliyet penler akadimiyesi yazghuchi Orhan Pamukqa 1.4 milyon dollar bilen altun médal teqdim qilidu.  Ğ dawamiğ
 

Xitay hökümitining 2006 – yilidin 2010 – yilighiche bolghan mezgil ichide, Sherqiy Türkistanda mewjut bolup turghan yézilarning 85 pirsentidin köpirekide azsanliq millet ösmürlirige qarita mektepke qobul qilishtin burun ikki yil Xitayche oqutushni yolgha qoyushni pilanlighanliqi, héch shübhisizki Xitay mustemlikichilirining Xelqimizni özlirining ana til – yéziqidin ayrish üchün qollanghan yene bir siyasi süyqestidin ibaret!  Ğ dawamiğ

Xitay hakimiyiti, Uyghurlarning milliy ma’aripini xitaylashturush we Uyghur ösmürlirini ana tilidin mehrum qaldurushni meqset qilghan atalmish <qosh tilliq oqutush> siyasitini Sherqiy Türkistanning herqaysi rayonlirida pütün küchi bilen ijra qilip kelmekte.   Ğ dawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, Sherqiy Türkistan Manju impiratorluqining tajawuzigha uchrighandin kéyin, 1884 – yili impirator Guang Xüning buyruqi bilen unung nami < Xinjiang > gha özgertilip, Xitayning bir memuri ölkisige aylandurup qoyulghan idi.  Ğ dawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, Sherqiy Türkistandin Amerikigha ékisport qilinghan tunji türkümdiki 58 tonnidin artuq Korla neshpiti ötken ayning axirliri Amerikigha mangghuzulghan idi, Dangliq Korla neshpitining Amerika bazarlirigha kirishi, elwettiki Uyghur xelqini ghurorlanduridighan we iptixarlanduridighan bir hadise. Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> ning 10 – ayning 10 – künidiki xewiride körsütülishiche, Xitay hökümiti 2006 – yilidin 2010 – yilighiche bolghan mezgil ichide, Sherqiy Türkistanda mewjut bolup turghan yézilarning 85 pirsentidin köpirekide azsanliq millet ösmürlirige qarita mektepke qobul qilishtin burun ikki yil Xitayche oqutushni yolgha qoyushni pilanlighan we bu pilangha 430 milyon yuan meblegh sélinidiken.  Ğ dawamiğ

Hoten géziti > ning xewer qilishiche, yeqinda Hoten wilayitining mesulliri, bu wilayetning ma’arip ehwalini tekshürüshke kelgen < aptonom rayon > rehberlirige dert töküp, Hoten wilayitining Ma’arip saheside saqliniwatqan qiyinchiliqlarni töwendikiche otturigha qoyghan: Ğ dawamiğ

Uyghurlarning dawazliq sen’iti pütün dunyagha meshhur bolup, unung tarixi nahayiti uzun, nahayiti zor jasaret we qeyserlik telep qilidighan bu hüner Uyghurlar arisida ewlattin – ewlatqiche miras bolup tarqilip kelmekte.   Ğ dawamiğ

<Germaniye dolqunliri> radiosining xewer qilishiche, <Xelqara Tibetliklerni hima qilish herikiti Germaniye shöbisi> ning mesulliri yekshenbe küni bayanat élan qilip, Xitay chégra mudapiye qisimlirining Nepalgha qachqan Tibetliklerge oq chiqirip ikki kishini öltürgenlikige qattiq naraziliq bildürdi.  Ğ dawamiğ

Nobel ténichliq mukapati élan qilinidighan künning yéqinlap kélishige égiship, chetellerdiki Uyghurlarning hayajani we ümidimu üzlüksiz éship barmaqta. Uyghurlarning milliy rehbiri we meniwiy anisi Rabiye Qadir  Ğ dawamiğ
 

Teywen pirezidénti Chen Shui Bian ötken charshenbe küni Germaniye parlamenti wekiller ömigini qobul qilip körüshkende, Teywen bilen Xitay otturisidiki ziddiyetni Germaniyening eyni chaghdiki usoli bilen hel qilish tekliwini otturigha qoyghan. Ğ dawamiğ

<Germaniye dolqunliri> radiosining xewer qilishiche, Beyjing dayirliri, Germaniyening <Tömür Ayal> dep atalghan bash ministiri Merkel xanimning Xitaygha qaratqan yéngi siyasitige qandaq taqabil turushnung chariliri üstide bash qaturushqa bashlighan. Ğ dawamiğ

Ötken charshenbe küni Yawropa birliki Xitaydin import qilinghan ayaqlargha qarita jaza xarektirlik baj élishni qarar qilghan we Xitay terep bu qarargha qattiq etiraz bildürgen idi, shundin buyan Yawropa birliki bilen Xitay otturisida bu jehettiki talash – tartish we ixtilap üzlüksiz kücheymekte.  Ğ dawamiğ

<Germaniye dolqunliri> radiosining xewer qilishiche, ötken shenbe küni déngiz yüzidin 5800 métir igizliktiki Langhaba tagh éghizida Xitay chégra mudapiye qisimliri Nepalgha qarap qéchiwatqan bir top Tibetlikni oq yamghurigha tutqan, netijide ikki Tibetlik siyasi qachqun neq meydanda oq tégip ölgen, köp kishi yarilanghan. Ğ dawamiğ

Xitayning döwlet reyisi Hu Jin Taoning yéqinda Sherqiy Türkistangha qilghan ziyariti jeryanida bergen yolyoruqlirining tepsilati Xitay metbu’atlirida asta – asta otturigha chiqishqa bashlidi. Ğ dawamiğ

< Tianshan Tori > ning 10 – ayning 5 – küni xewer qilishiche, buyil Sherqiy Türkistanda adettiki ali mekteplerni püttürgen oqughuchilarning omomi sani 29 ming 851 néper bolup, hazirgha qeder bularning 70.32 pirsenti ishqa orunlushup bolghan, ularning ishqa orunlushush nisbiti ötken yildiki bilen oxshash bolghan. Ğ dawamiğ

Gerche Xitay hökümet tarmaqliri Sherqiy Türkistandiki déhqan – charwichilarning yilliq kirimi heqqide éniq bir melumat bérishtin özini qachurup kelgen bolsimu, emma Xitay metbuatlirida élan qilinghan bezi xewerlerdin, nöwette Sherqiy Türkistandiki déhqan – charwichilarning kishi béshigha toghra kélidighan yilliq sap kirimining aran 1000 yuan  Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> ning 10 – ayning 5 – küni xewer qilishiche, Xitayning döwlet bayrimi küni, yeni 10 – ayning 1 – küni, Bingtuan herbi ishlar bölümining mesulliri Bingtuanning herqaysi tuan – meydanliridiki qoral – yaraq iskilatlirini közdin kechürgen. Ğ dawamiğ

<Xihenze hökümet tori> da élan qilinghan bir xewerde körsütülishiche, buyil <paxta térish> digen namda Sherqiy Türkistangha éqip kirgen Xitaylarning omomi sani 1 milyon 300 ming kishidin éship ketken. Ğ dawamiğ

< Germaniye dolqunliri > radiosining xewer qilishiche, 9 – ayning 29 – küni 50 nechche neper chet'ellik Alim we Xitay ishliri mutexesisi birlikte Xitayning döwlet reyisi Hu Jin Taogha qarita ochuq xet élan qilip, Ğ dawamiğ
 

< Germaniye dolqunliri > radiosining xewer qilishiche, Yawropa birliki, Xitay we Veytnamdin import qilinghan erzan ayaqlargha qarita ikki yilghiche jaza xarektirlik yuquri baj elishni qarar qilghan.  Ğ dawamiğ
 

< Chung Qing geziti > ning 10 – ayning 2 – küni xewer qilishiche, Xitayning bash ministiri Wenjiabao shu küni Xitayning Chung Qing shehrige kélip, apetke uchrighan déhqanlardin hal sorighan.Ğ dawamiğ

Roxangül Turdi ( München )
Bügün ikki Germaniyening birleshken küni, shundaqla Germaniye xelqining döwlet bayrimi, pütün German xelqi tentene, jushqu we xoshalliq ichide özlirining bu bayrimini tebriklewatidu.  Men birqanche yildin buyan ayilem bilen birge Germaniyening München shehride Ğ dawamiğ

<Tianshan Tori> ning xewer qilishiche, Amerika bilen Xitay otturisida imzalanghan toxtamnamigha asasen, 9 – ayning 28 – küni tunji türkümdiki 58 tonnidin artuq Korla neshpiti Sherqiy Türkistandin Amerikigha ékisport qilinghan. Bu, Korla neshpitining tunji qétim Amerika bazarlirigha kirishi bolup hisaplinidiken. Ğ dawamiğ

Bügün Germaniyening Döwlet Bayrimi, yeni ikki Germaniyening birleshken küni, bundin 16 yil burunqi bügünki künde sherqiy Germaniye bilen gherbi Germaniye birleshken idi, shundin buyan 10 – ayning 3 – künini German Xelqi Döwlet Bayrimi qatarida qutluqlap kelmekte. Ğ dawamiğ

2006- yili 10-ayning 2-kuni saet 11.00-13.00 qeder Gollandiyening Denhaag sheheride Xitay elcihanisi aldida Dunya Uyghur Qurultiyining caqirghigha binaen Gollanda Sherqiy Türkistan Wehpining orunlashturushi bilen Gollandiyede yashawatqan 30 din artuq Uyghur  Ğ dawamiğ

Shiwetsiyede yashawatqan Uyghurlar Dunya Uyghur Qurultiyining orunlashturishi we teshebusi bilen Shiwetsiye Uyghur komitétining teshkilishide 10-ayning 1-küni Xitay elchihanisining aldida keng kolemlik naraziliq namayishi élip bardi.  Ğ dawamiğ

Öz xewirimiz: Germaniyening asasliq döwlet teliwiziye qanalliridin ARD ning erkin muxpiri Ralph Klammert ependi mexsus ziyaret purogrammisi tüzüp chiqip, Germaniye, Shiwitsiye we Norwigiyediki bir qisim Uyghur teshkilatliri we shexislirini ziyaret qilip, Ğ dawamiğ

BBugün, yeni 1-Öktebir, Dunya Uyghur qurultiyining "Matem küni” heqqidiki birtutash chaqirighi we Norwégiye Uyghur komititining biwaste orunlashturishi bilen, Norwégiyening paytexti Oslo shehride Xitaygha qarshi daghdughiliq kocha yurishi we  Ğ dawamiğ

DUQ ning chaqiriqigha binaen, 10 - ayning 1 - küni Amérika, Yawrupa, Asiya we Awistiraliye qit`eliridiki Uyghurlar toplushup olturaqlashqan dewletlerde "Matem küni" munasiwéti bilen, birla waqitta Xitaygha qarshi namayish Ğ dawamiğ

Öz xewirimiz: < Dunya Uyghur Qurultiyi > ning reyisi Erkin Alptekin ependi teripidin hazirlinip germanche neshir qilinghan, < Uyghurlarning Qisqiche Tarixi > we < Xitaydiki kishilik hoqoq depsendichiliki > namliq ikki kitapche Germaniyede resmi tarqitilishqa bashlanghan. Ğ dawamiğ

Uyghur sen’itining jewhiri hisaplanghan 12 muqam, 2005 – yili Birleshken Döwletler teshkilati teripidin, < insaniyetning nuxtuluq qoghdilidighan éghiz edibiyati mirasi > katogoriyesige kirgüzülgendin buyan,
Ğ dawamiğ

Sherqiy Türkistanda Xitay hakimiyitige qarshi milliy musteqilliq heriketlirining üzlüksiz küchüyishi, Xitay saqchi dayirlirini qattiq wehimige salmaqta. Ğ dawamiğ

Turpan oymanliqining hayat menbiyi hisaplanghan kariz – Uyghur xelqining eqil – parasitining jewhiri, shundaqla insaniyet dunyasidiki mohim möjizilerning biri. Turpan – Qomul oymanliqidiki karizlarning omomiy uzunluqi 5000 kilométirdin Ğ dawamiğ

10 – ayning 1 – küni Xitayning döwlet bayrimi, yene shundaqla atalmish < Xinjiang Uyghur Aptonom Rayoni > qurulghan kün. Chetellerde yashawatqan Uyghurlar 10 – ayning 1 – künini < Uyghurlarning matem küni > dep qarap, özliri turushluq ellerde türlük   Ğ dawamiğ
 

< Tianshan Tori > ning 9 – ayning 29 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistanning jenobidiki Qeshqer, Atush, Hoten qatarliq 3 wilayette mewjut bolup turghan xususi karhanilarning omomi sani, Ürümchidiki xususi karxanilarning sanining peqetla 10 den bir qismigha toghra kélidiken, pütün Sherqiy Türkistandiki xususi karxanilarning peqetla 5 pirsentini teshkil qilidiken. Ğ dawamiğ

< Tianshan Tori > ning 9 – ayning 29 – küni xewer qilishiche, shu küni Ürümchide, Hoten wilayetlik yéngi qashtéshi sen’et ömigi teripidin hazirlanghan < Göher zimin – Hoten > namliq chong tipliq opira heqqide mexsus axbarat élan qilish Ğ dawamiğ

< Tianshan tori > ning 9 – ayning 28 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistandiki Tarim deryasining ghol eqinliridiki su miqdari aziyip, bezi tarmaq eqinlar qurup kétishke yüz tutushqa bashlighan.  Ğ dawamiğ

Qaramay – Sherqiy Türkistanning eng deslepki néfit ishlepchiqirish bazisi, shundaqla Sherqiy Türkistanning yer asti bayliqining simowuligha aylanghan göher zimin. Ğ dawamiğ
 

< Xinhua axbarat agentliqi > ning 9 – ayning 27 – küni Ürümchidin bergen xewiride körsütülishiche, 8 – ayning otturliridin buyan Sherqiy Türkistangha paxta terish üchün Chong Qing shehrining apetke uchrighan rayonliridin kelgen 49 ming 500 Xitayning ikki ayda sherqiy türkistandin   Ğ dawamiğ

1 – ayning 1 – küni : Xitay Guo Mindang hökümiti yéngi yil munasiwiti bilen Xitay kommunistlirigha qarita ténchliq teklipi sundi we Soveyt ittipaqining Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti armiyisige ( 3 wilayet armiyesi ) qiliwatqan yardemini késish  Ğ dawamiğ

Shiwitsariye hökümitining, siyasi panahliq tiligüchilerge we chetelliklerge qaratqan bashqurushni yenimu kücheytish meqsidide tüzüp chiqqan yéngi qanun lahiyesi, omomi xelqning rayini sinastin ötti. Shiwitsariye puxralirining 68 pirsenti bu qanunni qollap awaz berdi. . Ğ dawamiğ

< Tianshan Tori > da 9 – ayning 26 – küni élan qilinghan, < Tarim, Zhungguo néfitchilikining ümidi > digen maozudiki bir xewerde körsütülishiche, Sherqiy Türkistandiki Tarin néfitlikining ghayet zor zapas küchi bilen, nöwette Xitay néfitchilikining . Ğ dawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, Uyghurlarning mediniyet mirasi 12 muqami, Birleshken Döwletler teshkilati teripidin nuxtuluq qoghdilidighan Xelq eghiz edibiyati ghézinisi katigoriyesige kirgüzülgen, bunung bilen, Uyghurlargha xas bolghan  Ğ dawamiğ

Buyil 8 – ay kirgendin buyan Bingtuan qomandanliq shitabi, < emgek küchimiz kamchil > digennni bahane qilip, Xitayning ichki ölkiliridin zor bir türküm Xitaylarni < paxta tergüchiler > digen namda Sherqiy Türkistangha yötkep kélishke bashlighan we ularning bu qilmishi yerlik xelq. Ğ dawamiğ

Xitay hökümiti Sherqiy Türkistanda uzun yillardin buyan bashlanghuch we ottura mektep oqughuchilirigha qarita mejburi emgek küni békitip, ularni mejburi halda éghir jismani emgeklerge sélip kelmekte, Xitay hökümitining bu qilmishi, mekteplerning oqutush pilanining qalaymiqanlishishigha we oqughuchilarning kespiy sewiyesining töwenlep kétishige sewepchi bolmaqta. Ğ dawamiğ

< Xinhua axbarat agéntliqi > ning xewer qilishiche, < Shanghai hemkarliq teshkilati > gha eza Xitay, Rosiye, Qazaqistan, Qirghizistan, Özbekistan we Tajikistan Ali sot mehkimilirining bashliqliri 9 – ayning 21 – küni Shanghaide ortaq dékliratsiye élan qilip, teshkilatqa eza döwletlerning sot mehkimiliri otturisida < térorizim, Ğ dawamiğ

< Xinjiang iqtisat géziti > ning 9 – ayning 26 – küni xewer qilishiche, Hoten wilayetlik partikomning sékritari Zhu Hai Lun mezkur gézitning muxpirigha qilghan sözide, Hotende < muqimliq > xizmitini yaxshi tutqini üchün, wilayetning iqtisadi uchqandek tereqqi qilip, déhqanlarning kishi béshigha toghra kélidighan yilliq sap kirimining 1337 yuange yetkenlikini bayan qilghan. Ğ dawamiğ

Shanggangda chiqidighan < Da Gong Bao > gézitide élan qilinghan bir obzorda, atalmish < térorchi bölgünchi küchler > ge taqabil turush üchün, Sherqiy Türkistandiki Bingtuanning jaylashqan yerlirini qaytidin orunlashturush, jenobi rayonlarda Bingtuanlik xitaylarning sanini köpeytish lazimliqi otturigha qoyuldi.   Ğ dawamiğ

Eziz wetendashlar, Ramazan éyingizlargha mubarek bolsun, janabi Allah ibaditingizlarni kobul qilghay!
Sizlerge melum bolghinidek, Pütün dunya musulmanliri cheksiz hayajan we iptixarlinish tuyghusi bilen 12 ayning sultani    Ğ dawamiğ


1 ) ETIC, Mubarek Ramazan Éyidin Paydilinip Sherqiy Türkistan Mosulmanlirining Ehwali Heqqide Teshwiqat Paaliyitini Qanat Yaydurushqa Hazirlanmaqta
2 ) Amerikiliq Mutexesisler Sherqiy Türkistanda Uyghur Ayallirining Salametliki Heqqide Tekshürüsh Élip Bardi
3 ) Xitay Bilen Tajikistan Birleshme Herbiy Maniwer Ötküzdi4 ) DUQ Wekilliri Turk Dunyasi Qurultéyida
4 ) DUQ Wekilliri Turk Dunyasi Qurultéyida
5 ) Kelpinliklerning Küni Tes
6 ) Xitay Hökümiti, Sherqiy Türkistandiki < Azsanliq Millet Kadirliri > ning Sanini Elan Qildi
7 ) Xitay Hökümiti BDT gha Töleydighan Bedel Pulini Ashurmaqchi
8 ) Hotendin 3 Tonnuluq Gigant Qashteshi Tepildi
9 ) Ürümchide 2 – qol Olturaq Öylerning Bahasi Xitay Boyiche Eng Qimmet  Ğdawamiğ

Héch shübhisizki, Rabiye Qadir xanim Xitayning zindanidin qurtulup erkin dunyagha ayaq basqandin buyan, chetellerde élip bériliwatqan Sherqiy Türkistan milliy herikitimiz yep – yengi bir basquchqa qedem tashlidi, milliy herikitimizning Xelqara siyasi sehnilerdiki tesiri we nopozimu üzlüksiz éship bardi. Ğ dawamiğ

Xitayning döwlet réyisi Hu Jin Taoning bu qétim Sherqiy Türkistangha qilghan yoshurun ziyaritidin kéyin, hökümet tarmaqliri meqsetlik halda, < Xinjiangning weziyiti muqim, igiliki uchqandek tereqqi qilghan > digen temida keng – kölemlik teshwiqat élip berishqa bashlidi.Ğ dawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, 8 – ay kirgendin buyan, ikki qoli Sherqiy Türkistan xelqining qéni bilen boyalghan Jallat qoshun Bingtuan, < paxta tegüchiler > digen namda Xitayning ichkiri ölkiliridin keng kölemde Xitay yötkeshke bashlighan we ikki aygha yetmigen waqit ichide Xitaydin kelgen atalmish < paxta tegüchi xitaylar > ning sani bir milyongha yéqinliship qalghan idi. Ğ dawamiğ

Uyghurlarni öz wetinide azsanliq orungha chüshürüp qoyush we peydin – pey ularning neslini qurutush meqset qilinghan bu siyaset yolgha qoyulghan 1988 – yilidin buyan, Sherqiy Türkistan Xelqi türlük shekiller arqiliq özlirining naraziliqlirini we qarshiliqlirini bildürüp kelgen Ğ dawamiğ

Norwégiye Rafto fondi jemiyiti 2004-Yilliq Rafto kishlik hoquq mukapatini eyni waqitta xitay türmiside yétiwatqan Rabiye Qadir xanimgha bergen bolup,  hazirghiche Uyghurlarning kündin – künge yamanliship bériwatqan kishlik hoquq ehwalini norwégiye ichi we  Ğ dawamiğ

Uyghur kishilik hoquq yitekchisi we nobil tinchliq mukapati namzati Rabiye Qadir xanim, düshenbe küni Newyorkta B D T bash katipi Kofi Annan bilen körüshti. Lékin u, Kofi Annan bilen ötküzgen söhbitining tepsiliy mezmuni üstide toxtilishni ret qildi.   Ğ dawamiğ

< Xinjiang qanunchiliq géziti > ning 9 – ayning 18 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistanda ichkiridin kelgen poyézlarning dérizilirige tash étish, rélislargha tosaq quyup qéchip kétish hadisiliri köpüyüshke bashlighan.   Ğ dawamiğ

Turpandiki Yalquntagh, Xitay ichide intayin meshhur, hetta xéli köp Xitaylar Yalquntaghni Budda babidiki muqeddes jaylarning biri dep qaraydu, sewebi shuki, Xitaylarning eng meshhur kilassik eserliridin biri bolghan < Gheripke sayahet > namliq kitapta Turpandiki Yalquntaqqa alahide yer bérilgen bolup, Ğ dawamiğ

Buyil 8 – ay kirgendin buyan, Xitayning ichki ölkiliridin nechche 100 ming Xitay < paxta térish > digen namda Sherqiy Türkistangha éqip kirishke bashlighan, bularning mutleq köp qismi Cheng Du shehrining apetke uchrighan rayonliridin teshkillik halda yötkep kélingen Xitaylar idi. Ğ dawamiğ

Germaniyening München shehride her yilda bir qétim élip berilidighan < München öktebir piwa bayrimi >, tünögün Germaniye waqti sa’et 12 de sheher bashliqi Christian Ude ependining riyasetchilikidiki heshemetlik bir murasim bilen resmiy bashlandi. Ğ dawamiğ

Milliy rehbirimiz we meniwiy animiz Rabiye hanimning nobel tenchliq mukapatigha namzat qilip körsütülgenlikini chin qelbimizdin tebrikleymiz we mubarekleymiz. Ğ dawamiğ
 

Sherqiy Türkistan boyiche uyghurlar eng zich olturaqlashqan we omomiy noposining 90 pirsentidin köpirekini uyghurlar teshkil qilidighan Hoten wilayiti, Xitay hakimiyiti teripidin uyghur ma’aripini xitaylashturush meqsidide élip bériliwatqan atalmish < qosh tilliq oqutush > Ğ dawamiğ

< Germaniye dolqunliri > radiosi, Xitayning bash ministiri Wen Jia Baoning bu qétimqi Germaniye ziyariti jeryanida kishilik hoqoq mesilisi tüpeylidin ilgiri körülüp baqmighan derijide éghir naraziliqqa uchrighanliqini xewer qildi. Ğ dawamiğ

Xitay dayirliri bixeterlikni közde tutup, Hu Jin Taoning 9 – ayning 6 – künidin 11 – künigiche Sherqiy Türkistangha qilghan ziyaritini mexpiy tutqan we bu heqtiki xewerlerni Hu Jin Tao ziyaritini axirlashturup qaytip ketkendin kéyin andin bir – birlep xewer qilishqa bashlighan idi. Ğ dawamiğ

Yéqinqi yillardin buyan Sherqiy Türkistanda Uyghurlargha qarita yürgüzüp kéliniwatqan atalmish < qosh tilliq oqutush >, Xitay hakimiyitining Uyghurlarning milliy ma’aripini xitaylashturush üchün yolida basqan mohim qedemlirining biri bolup, Ğ dawamiğ

Chekidin ashqan ikkiyüzlimichilik we siyasi saxtipezlik, Xitay dayirlirining en – eniwiy adetliridin ibaret.
Texi yeqindila Xitayning döwlet reyisi Hu Jin Tao Sherqiy Türkistanni ziyaret qilghanda, Xitay hakimiyiti bixeterlikni közde tutup unung ziyaritini axbarat wast  Ğ dawamiğ

Xitayning bash ministiri Wen Jia Baoning bu qétimqi Germaniye ziyariti jeryanida Xitaydiki kishilik hoqoq mesilisining otturigha qoyulup – qoyulmaydighanliqi, Germaniye metbuatlirini we herqaysi kishilik hoqoq teshkilatliri yéqindin qiziqiwatqan mohim mesililerning biri idi, Ğ dawamiğ

Sherqiy Türkistandiki hökümet dayirlirining we hökümet qarmighidiki herqaysi teshwiqat wastilirining kéyinki yillardin buyan < Uyghur > digen isimni peqetla telepbuz qilmay, unung ornigha < azsanliq millet > digen uqumni qollunup kéliwatqanliqi, weten ichi we sirtidiki uyghurlarning  Ğ dawamiğ

Xitayning bash ministiri Wen Jia Baoning 9 – ayning 13 – küni Germaniyege ziyaretke kélishi bilen, Xitayning kishilik hoqoq mesilisi Germaniye metbuatlirining qiziq témisigha aylandi. Ğ dawamiğ
 

Köpchilikke melum bolghinidek, yéqinqi bir – ikki aydin buyan Xitayning ichkiri ölkiliridin < paxta terish ishchiliri > digen namda nechche 100 ming Xitay Sherqiy Türkistangha éqip kirishke bashlighan idi. Ğ dawamiğ

Oqughuchichilarni mejburi emgekke sélish, kommunist xitay hakimiyitining en – eniwi adetlirining biri, hetta ular bashlanghuch mektep oqughuchilirinimu bosh qoyuwetkini yoq. Ğ dawamiğ

Xitay hökümiti, Sabiq Soweyt ittipaqi bilen düshmenliship yürgen mezgilliride yolgha qoyghan hawa hujumidin mudapiye körüsh sestimisini, aridin uzun yillar ötkendin keyin bügün yene qaytidin yolgha qoyushqa bashlidi.
< Tianshan Tori > ning xewer qilishiche, Xitay hökümiti bügün, yeni  Ğ dawamiğ

Uyghur xelqining munewwer oghlani, ataghliq alim, sha’ir, yazghuchi we milliy yetekchi merhum Turghun Almasning wapatining 5 – yilliqini qayghu we söygü ichide xatirileymiz. Ğ dawamiğ
 

Hoten rayoni, Sherqiy Türkistan boyiche eng namrat rayonlarning biri bolup, Hotende Uyghur dehqanlirining kishi beshigha toghra kélidighan yilliq sap kirimi 1000 yuangimu barmaydu.  Ğ dawamiğ

Yéqinda Xitay penler akadimiyesining mutexesisliri Sherqiy Türkistanning Guchung nahiyesi tewesidin Denizawurning tashqa aylanghan jismini bayqap chiqqan bolup, tekshürüsh netijisidin, bunung Asiya boyiche tepilghan eng chong. Ğ dawamiğ

< Xinjiang Ösümlükliri > jornilida körsütilishiche, yeqinqi yillardin buyan qalaymiqan qezish, kesish we kelse – kelmes charwa – mal beqish tüpeylidin Sherqiy Türkistanda intayin qimmetlik bolghan 20 xilgha yeqin yawa ösüplükning nesli qurushqa yüz tutqan. Ğ dawamiğ

< Xinjiang géziti > ning xewiride körsütülishiche, Aniqiz Ela Qeshqerdiki tunji Uyghur ayal taksichi bolup, u, shopurluq kénishkisi alghandin kéyin, özi mashina sétiwélip, Qeshqer kochilirida Ğ dawamiğ

Xitay kommunistik partiyesi merkizi komutétining bash sekritari we Xitayning döwlet reyisi Hu Jing Tao, 9 – ayning 6 – künidin 11 – künigiche Sherqiy Türkistanda ziyarette boldi. Ğ dawamiğ

< Tian Shan Tori > ning xewer qilishiche, bügün seher ( 9 – ayning 12 – küni ) Beijing waqti 02.12 minut ötkende Hotende 5.4 bal yer tewrigen.
Xewerde körsütülishiche, tewresh merkizi Hoten nahiyesidin 200 kilometir yiraqliqtiki déngiz yüzidin 5000 métir igizliktiki rayon bolup,  Ğ dawamiğ


1) Yawropa Birliki Xitaygha Qaritiwatqan Embargoni Emeldin Qaldurmaydu
2) Esqerjan Amerika Konsuligha, < 11 – sintebir > Weqesidin Buyanqi Uyghurlarning Weziyiti Heqqide Melumat Berdi
3) Hoten Dayirliri 800 Neper Uyghur Déhqanni Bing Tuan'ge Medikarliqqa Tutup Berdi
4) Ürümchi Saqchi Dayirliri, < Paxta Térish > Digen Namda Kelgen Xitay Aqqunlirini Qoghdashni Kücheytti
5) Sherqiy Türkistanda Döwlet Igilikidiki 22 Chong Karhana Xitay Mohit Asrash Idarisining Qara Tizimlikige Kirgüzüldi
6) Ürümchide < Pilanliq Tughut Siyasiti > Yolgha Qoyulghandin Buyan 235 ming Bowaq Az Tughulghan
7) Xitaylarning Uyghurlardin Ögünidighan Köp Nerse Bar
8) Xitay Ali Teptish Mehkimisi Emeldarliri Hotende
9) Xitay Hökümiti Chet'el Axbarat Agentliqlirigha Cheklime Qoyushqa Bashlidi
10) Paylaqchi – Xayinlarni Mukapatlash Tüzümi   Ğdawamiğ

Öz xewirimiz: 9 – ayning 8 – küni etigen saet 7 de Qirghizistanning Bishkek Shehridiki 47 – nomurluq türme dohturxanisida Allahning rehmitige érishken Obulqasim Hajim, Bishkekning Uyghurlar zich olturaqlashqan Pakarovka rayonida depne qilindi.  Ğ dawamiğ

Sherqiy Turkistan Uchur Merkizining tarqatqan xewiridin, Inqilapchi, Uyghur xelqning söyümlük oghlani, merhum Obulqasimning, 2006-yili 9-ayning 7-küni wapat bolghanlighi heqidiki qayghuluq xewerni anglap, intayin azaplanduq. Ğ dawamiğ

< Xinjiang geziti > ning xewer qilishiche, 9 – ayning 7 – küni, Iran xelqara munasiwetler kömutétining we Iran yashlar partiyesining reyisi Mehed Elihan bashchiliqidiki bir hey’et Sherqiy Türkistangha ziyaretke kelgen. Ğ dawamiğ

< Tian Shan tori > ning xewiride körsütülishiche, Ili wilayitining Künes nahiyesige qarashliq Narat yezisida 700 nechche yilliq bir alma derixi bayqalghan bolup, bu alma derixining diyamitiri 2.3 metir, igizliki 19 metir bolup,  Ğ dawamiğ

Öz xewirimiz: birqanche yildin buyan Qirghizistanning Bishkek shehridiki 1 – yépiq türmisining yerasti alahide kamirida naheq yétiwatqan Uyghur oghlani Obulqasim Hajim bügün ( 9 –ayning 7 - küni ) seher Allahning rehmitige érishti.   Ğ dawamiğ
 

Nöwette Germaniyede Uyghur teshkilatlirini ziyaret qilip, Sherqiy Türkistan milliy herikiti heqqide sestimiliq tetqiqat élip beriwatqan Yaponiyélik tetqiqatchi Mizutani Naoko hanim, bash orgini Germaniyening München shehridiki  < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ni birqanche qetim  Ğ dawamiğ

Bügün kéche, musulmanlar üchün eng muqeddes künlerning biri hésaplanghan Barat kéchisi, bu kéche, musulmanlar üchün meghpiret we qurtulush kéchisidur, gunah, qerz we jazalardin qurtulush menisidiki Barat, gunahtin qurtulush we ulugh Allahning rehmet we meghpiritige érishish kéchisi.  Ğ dawamiğ

Köpchilikke melum bolghinidek, Xitay hakimiyiti 1954 – yili atalmish < ishlepchiqirish qurulush bingtuani > ni qurghanda, yerliklerning térilghu yerlirini, köl we derya – östenglirini zorluq bilen tartiwélish yaki shirin – shiker wediler bilen gollap éliwélish usolini qollanghan   Ğ dawamiğ

< Xinjiang geziti > ning xewer qilishiche, 9 – ayning 3 – küni, atalmish < Aptonom Rayonluq Partikom > ning bash sekritari Wang Le Chuan, Ürümchige ziyaretke kelgen Xitay ma’arip ministirining orunbasari Li Wei Hong bilen körüshkende,  Ğ dawamiğ

< Tian Shan tori > ning 9 – ayning 3 – küni bergen xewiride körsütülishiche, nöwette Sherqiy Türkistanda yawa ösümlükler türi barghansiri azlap mangghan bolup, her 4 yil ichide birxil yawa ösümlük türi ghayip bolidiken.  Ğ dawamiğ

Kishi béshigha toghra kélidighan kirim jehette Xitay boyiche yillardin buyan keynidin sanighanda birinchilikni qoldin bermey kelgen Sherqiy Türkistan hazir Xxitayning eng asasliq hayat menbi'ige aylandi. Ğ dawamiğ
 

Xitay hakimiyiti teripidin Sherqiy Türkistanda jiddi ijra qilinip kéliniwatqan < Qosh tilliq ma’arip > siyasiti, mahiyette bolsa Uyghurlarning milliy ma’aripini Xitaylashturush siyasitidin ibaret. .Ğ dawamiğ

Sherqiy Türkistanda öz aldigha musteqil xandanliq quriwalghan atalmish < Ishlepchiqirish qurulush armiyesi >, 8 – ay kirgendin buyan < paxta terish ishchiliri > digen niqap astida Xitayning ichkiri ölkiliridin keng – kölemde Xitay köchmini yötkeshke bashlighan .Ğ dawamiğ

< Tian Shan Tori > ning 8 – ayning 31 – künidiki xewiride körsütülishiche, Ürümchi Poyez istansisidin kéyin, Lan Zhou poyez istansisimu Sherqiy Türkistangha Paxta tergili mangghan Xitay aqqunliri bilen tolup – tashqan.
Ademning köplikidin, Lan Zhou poyéz istansisining meydanigha waqitliq kütiwelish rayoni tesis qilinghan.  Ğ dawamiğ

< Tian Shan tori > ning xewer qilishiche, 8 – ayning 31 – küni kechte, < Aptonom Rayonluq Partikom > ning sekritari Wang Le Chuan, Sherqiy Türkistanggha < Milliy Teritoriyélik Aptonomiye Qanuni > ning ijra qilinish ehwalini tekshürüshke kelgen    Ğ dawamiğ

 Ğ dawami ğ

 
 
 

 

  
 

 
     
 
 
 

 

  
 

ETIC 1996 - 2004 İ Uygur.Org  11.11.2009 17:03  A.Karakas

  

er">