Abdujelil Qaraqash Ependi, Yaponiyélik Tetqiqatchi Mizutani Naoko Hanim Bilen Körüshkende, Üch Mesile Üstide Nuxtuluq Toxtaldi

Nöwette Germaniyede Uyghur teshkilatlirini ziyaret qilip, Sherqiy Türkistan milliy herikiti heqqide sestimiliq tetqiqat élip beriwatqan Yaponiyélik tetqiqatchi Mizutani Naoko hanim, bash orgini Germaniyening München shehridiki < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ni birqanche qetim ziyaret qilip, merkezning pirezidenti Abdujelil Qaraqash we < ETIC – Uyghur Tetqiqat Merkizi > ning reyisi Perhat yorungqash ependiler bilen ayrim söhbet élip bardi.
Abdujelil Qaraqash ependi Naoko hanim bilen ötküzülgen söhbet jeryanida, töwendiki 3 mesile üstide nuxtuluq toxtaldi:

1. Sherqiy Türkistan xelqining birdin – bir ghayisi, meqsidi we arzusi, tel – töküs milliy musteqilliqtin ibaret, Xelqimiz musteqilliqtin bashqa hechqandaq teklipni qobul qilghan emes we bundin kéyinmu esla qobul qilmaydu, xelqimiz bu arzusigha yétish üchün milyonlap qurban berdi we yene qurban bérishke hazir turmaqta. Shunung üchün, meyli qaysi döwlet, qaysi millet, qaysi organ, qaysi teshkilat yaki qaysi shexis bolushidin qet’inezer, Uyghur xelqining bu arzusigha we ghayisigha hörmet qilishi lazim, 20 milyon xelqimiz qobul qilmaydighan bashqa nersilerni, mesilen yüksek aptonomiye, fidiratsiye digendek sestimilarni xelqimizge zorlap tangmasliqi lazim, chünki xelqimiz nurghun tejirbe – sawaqlarni béshidin kechürdi, herqaysi dewirlerde ötken Xitay mustemlikichilirining chirayliq wedilirige köp aldandi, bundin kéyin yene dawamliq aldiniwerishke taqiti yoq, chet'ellerdiki Xitay demokratlirining Sherqiy Türkistanning teqdiri mesilisige tutqan nöwettiki pozitsiyesidin qarighandimu, kelgüside Xitay döwliti demokratiyege köchkendin kéyin, xelqimiz razi bolghudek bir sestimining turghuzulishidin esla umid yoq !
2. Meyli Xitayda qandaq siyasi sestimining turghuzulishidin qet’inezer, bundin kéyin Sherqiy Türkistan Xelqi bilen Xitay xelqining bir ziminda, oxshash bir mohit ichide bille yashishi esla mumkin emes, chünki bir – birige bolghan nepret, düshmenlik tuyghuliri her ikkila xelqning qan – qénigha singip ketken, Sherqiy Türkistan mustemlikige duchar bolghandin buyan, bu ziminda yashawatqan Xitay köchmenlirining hemmisila digüdek herqaysi mustemlikichi hakimiyetler bilen éghiz – burun yaliship, yerlik xelqqe birlikte zulum sélip keldi, Sherqiy Türkistanda Xitay mustemlikichilirige qarshi her qétim xelq isyanliri yüz bergende, Xitay köchmenlirimu teshebbuskarliq bilen bu Xelq isyanlirini qanliq basturush heriketlirige biwaste qatniship keldi, hakimiyetler bilen birliship yerlik xelqni iqtisadi jehettin éghir talan – taraj qildi, Xitay köchmenlirimu xuddi mustemlikichi hakimiyetlerdek, yerlik xelqni héch bir waqit insan qatarida körgüni yoq, ularning neziride Sherqiy Türkistan xelqi ikkinchi derijilik gerejdanlardin ibaret, shunung üchünmu Sherqiy Türkistan xelqining ulargha bolghan öchmenliki ustixan – ustixanlirigha singip ketken, ular bilen bir mohitta dawamliq yashishi mumkin emes. Yene bir jehettin, Uyghur xelqi bilen Xitay xelqi örp – adet, diniy étiqad, pizilogiyélik qurulush jehettin bir – birige tüptin oxshimaydu, ular bilen qandashliq munasiwitimu yoq, bu jehetlerde ular otturisida asman – zimin periq bar.
3. Uyghurlarning tarixta chong impiratorluqlarni, musteqil xandanliqlarni qurup, özlirini – özliri musteqil idare qilip kelgenliki qil sighmaydighan bir riyalliq bolsimu, emma Xitay hakimiyiti bu riyalliqni burmilap, Sherqiy Türkistanning ezeldin Xitayning ayrilmas bir parchisi ikenlikini öktemlerche ilgiri sürüp kelmekte, boptu tarixnimu qoyup turayli, emme Xitaydin ayrilip chiqip musteqil yashashni telep qiliwatqan 20 milyonluq bir xelqning musteqil bolush salahiyiti yaki heqqi yoqmu ? peqetla 80 – yilidin buyan dunyada bir – biri bilen birge yashash imkaniyiti qalmighan 20 din artuq millet bir – biridin ayrilip öz aldigha musteqil döletlerni qurup chiqmidimu ? méningche Birleshken Döletler Teshkilatining pirinsipliri boyiche alghandimu bügün Uyghur xelqining öz teqdirini özi belgilep, musteqil we hür yashash heqqi bar, Uyghur xelqining bu heqqi inkar qilinmasliqi lazim, ot bilen suni ebjesh qilish esla mumkin emes, ya ot öchüdu, yaki bolmisa su quruydu, dimek, tarixtin buyan biri ot, yene biri su bolup kelgen Uyghur xelqi bilen Xitay xelqini yene dawamliq bir mohit ichide yashashqa dalalet qilish, mahiyette bolsa ularning mewjutluqini yarning girwikige itken bilen barawer, xalas !

Bu qétimqi söhbetler jeryanida Nao Ko hanim, Uyghur xelqining nöwettiki arzu – isteklirige toluq hörmet qilidighanliqini, özining bu qétim Germaniyediki Uyghur teshkilatlirini ziyaret qilish üchün mexsus kélishtiki asasi meqsidiningmu, Yaponiye xelqighe Uyghurlarning heqiyqi arzu – isteklirini bildürüshtin ibaret ikenlikini tekitlidi.

< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > Nao Ko hanimni, Sherqiy Türkistangha munasiwetlik bezi höjjet – matiriyallar bilen teminlidi we ikki terep bunungdin kéyinki hemkarliqni yenimu kücheytish heqqide ortaq pikirge kélishti.