|
Norwégiyide Sherqiy Türkistan Jumhuriyetliri Xatirilendi
<Norwégiyidiki Uyghurlar bir yerge jem bolup 12 - noyabir Sherqiy
Türkistan jumhuryetliri qurulghan küni dölet bayrimi süpitide tebriklidi
shundaqla, Uyghur xelqining azadliqi, Sherqiy Türkistan dölitining
musteqilliqi üchün qan tökken ezimetlerning rohigha atap dua tilawetler
qilishti. Yéqinda Uyghur siyasiy paaliyetchiliri arisidin waqitsiz alemdin
ötken ataqliq sénetkar, aktip siyasiy paaliyetchi Küresh Kösen ependini
hemde uning ish izlirini eslep ötti.
11-ayning 12-küni, yekshenbe Norwégiyining Oslo we Bérgin sheherliridiki
Uyghurlar bir yerge jem bolup, ikki jumhuriyet künini xatirilidi. Paaliyette
aldi bilen ikki jumhuriyetning qurulush jeryani we kéyinki aqiwiti qisqiche
eslep ötüldi.
1933-yili 11-ayning 12 – küni Qeshqerde ejdatlirimizning esirler boyi
qilghan erkinlik, musteqilliq arzusi we sansiz qurbanlarni bérishi bedilige,
Sawut Damollam qatarliq wetenperwer ejdatlirimizning bash bolushi bilen "Sherqiy
Türkistan islam jumhuryiti" quruldi we eyni chaghdiki qumul déhqanlar
inqilabining yolbashchisi xoja niyaz haji jumhuriyet reislikige teyinlengen
idi. Epsuski Ruslar bilen Xitaylarning til biriktürüp élip barghan
suyiqestlik hujumliri aqiwitide bu jumhuryitimiz anche uzungha barmay oz
mewjutliqidin ayrildi.
Shundin yene 11 yil ötup xelqimiz Xitayning zulumigha qarshi shimaldiki uch
wilayette qayta qozghaldi we uzun ötmey Ghuljida ikkinchi qétim "sherqiy
Türkistan Jumhuriyti" quruldi. Bu qétimqi inqilabqa, Elixan Törem, Exmetjan
Qasimi, Gheni Batur qatarliq bir türküm wetenperwer zatlar bashchiliq
qilghan idi. Tolimu epsuski sansizlighan ajdatlirimizning issiq qéni
bedilige dunyagha kelgen bu jumhuryitimizmu yene oxshashla Rus we Xitaydin
ibaret ikki düshmenning birliship oynighan siyasi oyunlirining qurbani bolup
ketti.
Xatirilesh paaliyitige qatnashqan barliq Uyghurlar birdek halda, ikki
jumhuriyetning qurulushi Uyghur xelqining aldinqi esirde ikki qétim musteqil
döliti bolghanliqining ispati, shuningdek Sherqiy Türkistanning Xitaylar
teripidin béqiwélinghan dölet ikenlikining roshen bir pakiti, buning bügünki
milli dewa ishlirimizda we bügünki ösüp yétiliwatqan ewlatlarning iptixar
tuyghusini ashurushta ghayet zor roli bar, dep qaraydighanlighini
bildürüshti. Yighin qatnashchiliridin Enwer ependi bundin kéyin bu xil
tebriklesh paaliyetlirini her yili keng –kölemde, téximu mol mezmunluq
paaliyetler bilen xatirleshning zörürlükini tekitlep oz közqarishini bayan
qildi.
Paaliyetning jumhuriyet künini xatirlesh qismi axirlashqandin kéyin, merhum
Köresh Küsenning´ning xelqimiz qelbidin chungqur orun alghan ölmes seniti,
weten – millet ishlirigha qoshqan öchmes töhpiliri hörmet bilen eslep ötüldi
we merhumning rohigha dua oquldi.
( RFA din Abdusemet )
|
