ETIC Pirezidenti Abdujelil Qaraqashning Bayanati:

- Milliy Musteqilliq Herikitimizning Tizgini Her Waqit Özimizning Qolida Bolushi Lazim

Aldi bilen shuni eskertip ötmekchimenki, milliy musteqilliq kürishimiz dostlirimizning, shundaqla xelqaradiki bizge hésdashliq qilip kéliwatqan türlük küchlerning yardimige we hésdashliq qilishigha muhjat, bügünki gilobal ( pütünleshken ) dunyada ilgirikidek peqetla özimizning küchige we en – eniwiy kilassik küresh qilish usollirimizgha tayinip meqsetke yétishimiz mumkin emes, düshminimizning düshminini dost yaki ittipaqdash dep bilishimiz, meyli qaysi din, qaysi iriqqa mensup bolushidin qe’ti nezer, bizge yardem qolini sunghuchilarning qolini qayturmasliqimiz kérek, shunung üchünmu 50 nechche yildin buyan chetellerde élip bériwatqan milliy herikitimizning eng asasliq nishanlirining birimu del dunya jama’etchilikining hésdashliqini we yardimini qolgha keltürüsh idi, bügün qaraydighan bolsaq, bu jehette nahayiti zor muwapiqiyetlerge érishkenlikimizni körüwalalaymiz, milliy kürishimizge biwaste yardem bergüchi xelqaraliq küchlerning sani kündin – künge köpüyiwatidu, hésdashliq qilghuchi döwletlerning sani ashti, démokratik gherip elliri milliy musteqilliq kürishimiz üchün siyasi jehettin azade zimin hazirlap bériwatidu, bügün peqetla gheriptiki 3 teshkilatimizningla Amérikidiki fonda jemiyetliridin alghan iqtisadi yardimi yérim milyon dollargha yéqinliship qalidu, yene Amérika < Erkin Asiya Radiosi > mu yiligha nechche milyon dollar chiqim qilip mexsus Uyghurche anglitishni yolgha qoyuwatidu, mana bular bizni söyündüridighan we umidlendüridighan hadisilerdin ibaret.

Epsuski, xelqarada bizge hésdashliq qilghuchilar, qollughuchilar we yardem bergüchilerning köpüyishige egiship, milliy küresh sepimizdimu kishini endishige salidighan bezi normalsiz hadisiler köpüyüshke bashlidi, bu normalsiz hadisilerni töwendiki birqanche nuhtigha yighinchaqlash mumkin:
Shunisi éniqki, bügünki dunyada meqsetsiz we shertsiz yardemning bolushi mumkin emes, yardem elwettiki öz ara nep élish asasisa bolidu, bezi döwlet we siyasi küchler bizge ich aghritip yardem qiliwatqini yaki sediqe bériwatqini yoq, ularning bizge qilghan yardimi, mahiyette ularning Xitaygha qaratqan kelgüsi stiratigiyélik siyasitining bir parchisi, waqti – sa’iti kelgende ular bizge qilghan yardimini bizdin yaki bizge qerizdar bolghan Xitaydin nechche hesse ashurup éliwélishi mumkin, ularning shundaq qilishqimu heqqi bar, bizmu buni toghra chüshünimiz, emma sirtqi körünüshtin qarighanda, bezi tashqi küchlerning bizning milliy küresh qoshunimizning teshkili qurulmisigha arilishiwélishi éghir boluwatidu, mesilen ular teshkilatlirimiz arisida, < palanchini bashliq qilsang yardem bérimen, palanchi bilen birleshseng yardem qilimen, palanchi ademni ishletseng yardem qilimen, ichinglerde palanchi teshkilat yaki shehis bolup qalsa yardem qilmaymen … > digendek xayishni terghip qiliwatidu, gerche ularning bu telepliri qarimaqqa bizning birlik – barawerlikimizge paydiliqtek körünsimu, emma kelgüside milliy herikitimiz üchün intayin paydiliq bolghan bezi teshkilat we shehislirimiz milliy birlik sepimizning sirtida qalidighan, hetta chetke qéqilidighan, shundaqla < xelqara weziyetke maslishalmighanlar > dep kemsitilidighan weziyet otturigha chiqip qélishi mumkin, téximu yamini, xelqimizning iradisige we milliy herikitimizge wekillik qilish salahiyiti bar insanlar dawayimizning sirtida qaldurulup, milliy herikitimizning tizgini Uyghur xelqining menpe’éti üchün emes, belki özi baghliq bolghan döwlet yaki siyasi we iqtisadi küchning menpe’éti üchün xizmet qilidighan insanlarning qoligha chüshüp kétishi mumkin. U chaghda bizning alghan yardimimizning we basqan qedemlirimizning héch bir ehmiyiti bolmaydu, netijide nechche 10 yildin kéyin ishimizni yene nöldin bashlashqa mejbur bolimiz.

Bizni endishige salidighan buxil ehwal hazir Qazaqistan we Qirghizistanlarda körülüshke bashlidi.
Mesilen, kéyinki yillarda < Shanghai hemkarliq teshkilati > ning sadiq ezaliridin Qazaqistan we Qirghizistan dayirliri, iqtisadi jehettin yardem bérish, siyasi we ijtimayi jehettin medet bérish arqiliq milliy küresh sépimizdiki bezi teshkilat we shexislirimizni tizginliwélip, ular arqiliq bezi heqiyqi wetenperwer zatlirimizni we ular teripidin qurup chiqilghan teshkilatlirimizni chetke qéqip, Uyghurlar ichide jama’et pikrini konturol qiliwélip, bizning Ottura Asiya jumhuriyetlirimizde élip bériliwatqan milliy heriketlirimizning yölünishini bashqa yaqlargha burashqa, hetta özlirining ittipaqdishi bolghan Xitayning menpe’etliri üchün xizmet qildurushqa urunup kéliwatidu, qaraydighan bolsaq bu döwletlerdiki bezi Uyghur teshkilatlirining mesulliri üchün Xitay samanliqning yoligha aylinip qaldi. Ular, < özimiz turushluq döwletlerde Uyghurlarning milliy maaripini, mediniyitini, örp – adetlirini saqlap qalimiz > digendek nahayiti chirayliq niqaplar arqiliq bu ellerdiki qismen Uyghurlarni bixutlashturup, astirttin Xitay bilen éghiz – burun yaliship, özlirining yanchughini tomlashning koyigha chüshüp ketti, emma ular iqtisadi jehettin küchlük we arqisida döwlet küchi bolghini üchün, ashkare halda ularning yaqisidin élip, < hey mel’un, bizning milliy ma’aripimizni, mediniyitimizni, örp – adetlirimizni yoqutushqa tirishiwatqan ashu Xitaylar tursa, qandaqsige yene ulargha tayinip bu alahidiliklirimizni saqlap qalmaqchi - sen ? > dep ulardin hisap sorashqa jür’et qilalmaywatidu.

Elwettiki ottura asiya türk jumhuriyetlirining ehwalini demokratik gherip ellirige oxshatqili bolmaydu, emma biz gherip elliridimu < nime diseng maqul > deydighan pozitsiyede bolsaq, xelqimizdin ayrilip qalimiz, biz, bizge yardem bériwatqan tereplerni renjitmigen asasta, xelqimizning iradisige we milliy menpe’itimizge bérip taqilidighan zor mesililerde nazukluq bilen ching turushimiz, ularning bezi shertlirini qobul qilish bilen birge, bizningmu bezi shertlirimizni ulargha qobul qildurishimiz lazim.

Epsuski, bizge yardem béridighanlarning köpüyishi bilen, küresh sepimizde bir türküm siyasi dellallar otturigha chiqti, ular özlirini melum döwlet yaki fonda jemiyetliri ishinidighan mohim adem qilip körsütüp, teshkilatlirimiz arisida qatrap yürüp, bir tereptin özlirining siyasi nopozini ashurushqa tirishsa, yene bir tereptin teshkilat we milliy shexislirimiz otturisida sün’i ixtilap tughdurup, milliy küresh sepimizde peqetla melum döwlet yaki melum küchkila sadiq bolghan, shu döwletning sizghan siziqidin chiqmaydighan, waqti kelgende shu döwletning menpe’etliri üchün milliy dawadinmu waz kechishke teyyar turidighan bir guruppa teshkil qilishqa küchewatidu, hetta pütün milliy herikitimizni mushundaq bir halgha élip kélish niyitimu yoq emes.

Eslide bir Uyghurning bashqa bir döwletning bixeterlik tarmaqlirigha xizmet qilishi nomus qilarliq peslerche bir qilmish, emma küresh sepimizdiki bezi insanlar buni nomus bilish uyaqta tursun, eksiche bu kespini kozur ornida qollunup, milliy dawa sepimizdiki bezi teshkilat we milliy shexislirimizni tehdit qilidighan, hetta ulargha siyasi jehettin ziyankeshlik qilidighan ehwallarmu yoq emes.

Meyli biz chetellerde qandaq telebbuz qollansaq qollinayli, bizning milliy herikitimizning neziriyewi asasi – Sherqiy Türkistan musteqilliq neziriyisidin ibaret, tüp menidin éytqanda tel – töküs milliy musteqilliqimizni qolgha keltürüsh, eger bizning milliy herikitimiz bu neziriyewi asastin ayrilip qalsa, xelqimizning qollishidinmu quruq qalimiz, chünki xelqimiz mushu ghaye we mushu meqset üchün qurban bériwatidu, epsuski bizni bu neziriyewi asastin waz kechürüshke qistawatqan döwlet we küchlermu yoq emes, ular, < musteqilliqni basquchlargha bölüp qolgha keltürüsh kérek, musteqilliq sho’arini kötürüp chiqqan bir milletke xelqaraning ashkare halda yardem bérishi mumkin emes, awal yüksek aptonomiye, andin fediratsiye, axirida musteqilliq > digen pikirni otturigha qoyup, bizdinmu xuddi tibetliklerge oxshash < yüksek aptonomiye > sho’aridin paydilinishni telep qiliwatidu, xelqara weziyettin qarighanda buxil pikir yolluqtek körünsimu, emma buxil taktika bizning milliy herikitimizning alahidilikige we xelqimizning isteklirige mas kelmeydu, xelqimiz idiye jehettin buxil taktikigha hazir emes, bizmu qopup xelqimizdin < yüksek aptonomiye > üchün qurban bérishni telep qilalmaymiz, bunung üchün qurban béridighan Uyghurning chiqishimu natayin, xuddi < yüksek aptonomiye > sho’aridin kéyin tibetliklerning jenggiwarliqi ghayip bolghinidek, bizmu diqqet qilmisaq tibetliklerge oxshash aqiwetke qélishimiz mumkin.
Shunga biz milliy küresh sepidikiler chetellerde herqandaq qedemni bésishta, bolupmu bashqa döwlet we xelqaraliq küchler bilen diyalog élip bérishta, weten ichidiki xelqimizning arzusini, küresh usolini we idologiyélik qarishini chiqish nuxtisi qilishimiz, milliy herikitimizning tezginini her waqit özimizning qolida tutushimiz lazim !