EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SH T HEQQIDE OMOMI MELUMAT

 

DINIY SAHIPE

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE  

 

EDEBI SAHIPE

 

UYGURLARDA MUA'ARIP

 

ÖSMÜRLER SAHIPISI 

 

UYGUR TESHKILATLIRI

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

MUHIM LINKLER

 

  SH T H M  ARHIBI

 


karakash_a@hotmail.com
 
 

|   Anaweten   |   |   Ottura Asiya   |   |   Islamdunyasi   |   |   Gherib   |    

1) Xitay Ölkillirige Yötkep Oqutush Siyasitide Uyghur Déhqan Perzentlirini Merkez Qilish Dawamlashmaqta
2) Xitay Höküméti Xitay Pulini Dunya Puligha Aylandurush Chüshini Körmekte
3) Amerika Höküméti Xitay Pulini Tizginleshke Tırishmaqchi »»»

1) Sherqiy Türkistanda Chet’ellik Sayahetchilerge Cheklime Qoyuldi
2) Shimali Koriye Rocket Bombilliri Bir Hepte Ichide Herketke Ötüshni Pilanlighan
3) Xitay Höküméti Xelqaraliq Kirizisqa Yardem Qilishtin Özini Qachurmaqta  »»»

3 - ayning 29 - kuni Kanada metbuatliri, Kanadadiki izchilarning ikki yildin béri 1295 tin artuq komputergha hujum qilip uchur oghurlighan oghurluq torining Xitayda ikenligini tepip chiqqanlighini ashkarilidi. Komputerdin uchur oghurlaydighan bu torning Xitayda ikenligi éniq bolup, »»»

1) Ürümchide Eydiz Kisalligi Tezlikte Köpeymekte
2) Sherqiy Türkistandiki Ishsizlarning Sani 2 milyondin Eship ketti
3) President Obama Afghanistandiki Urush Toghrisida Tohtaldi
4) Kirghizistanda Qarshiliq Kücheymekte »»»

1) You tube Xitayda Cheklendi
2) Xoten Rayonida Bulghanghan Su Ichishke Mejbur Uyghurlarning Sani 230 mingdin ashidu
3) Xitay Höküméti Sherqiy Türkistanni Xitay Boyiche Öpke Kisellikler Birinchi Orunda Turidighan Rayongha aylandurup qoydi.
4) Xitay Tibet Yashlar Teshkilatini Özini Öltürüsh we Qestlep Öltürüsh Pilanini Tüzgen dep eyiplidi  »»»

1) Xitay Dunyada Ölüm Jazasi Eng Köp Bolghan Dölet
2) Xitay Amanliq Qoghdughuchillirining Zorawanliq we jallatliqliri
3) Xitay Amerika Dollirinining Dunya Puli Hoquqini Bikar Qilishni Telep Qilmaqta
4) Xitay Höküméti Ötken Hepte Étip Öltürülgen 18 yashliq Xitay Eskirini Öltürgüchini Tutup Bergüchilerge 300,000 Yuan Mukapat Bermekchi »»»

Newruz bayrimi Türki milletlririning en’eniwi erkinlikni medhiylesh we baharni kütiwélish bayrimi bolup, riwayetlerde eytilishiche, Türk xaqani Ilxan, tatarlar bilen bolghan urushta yengilip, peqet uning ohgli ailisi bilen we hedisining oghli ailisi bilen hayat qalghan. »»»

1) Sherqiy Türkistanda Éghir Qum Apiti Körülmekte
2) Xitay Déngiz Armiye Kemisi Yaponiyeni Ziyaret Qilmaqchi
3) President Obama, Irangha Nowruzni Tebriklep Ihtiram Sözi Ewetti  »»»

Xitay höküméti yéqindin béri besh yil ichide Sherqiy Türkistanning jenubidiki namrat rayonlarning namratliqtin qutulishi üchün, 54 milyart 300 milyon yuan meblegh salidighanlighini keng kölemde teshwiq qilmaqta. »»»

1) Taiwan Xitay Munsiwetlrining Yaxshilinishi Amerikini Biaram Qilamdu?
2) Russiye Presidenti Bilen Amerika Presidentining Uchrishishi we Bu Uchrushishning Tarixi Burulush Qimmiti
3) Qorghas Chégrisida Xitaydin Kelgen 10 tonna Mandarin Tohtutup Qoyuldi »»»

1) Xitay Höküméti Shayardiki Heqiqi Ehwalni Yoshurmaqta
2) Xitayning Sichuandiki Bir Hökümet Binasigha Bomba Tashlandi
3) Özbekstan Höküméti Dölet Controllughi Sirtidiki Dingha ishenguchilerning Ölügini Yerlikte Qoyushni Ret Qilmaqta »»»

1) Xitaylar Sherqiy Türkistandiki Talan - tarajlirini Xelq Wekillirining Qollash Rayigha Artip Qoyidu
2) Xitayda Bu yil 70 Kishi internet Sewebidin Turmige Tashlandi
3) Xiaty Höküméti Jenubi Déngiz Ariligha Chong Tiptiki Ilghar Tekshurguchi Paraxoti Ewetti
4) Türkmenstan Ottura we Gherbi Asiya Iqtisadi Hemkarliq Teshkilatidin Chekinip Chiqti
5) Tehran Yuquri Derijilik Dölet Erbabliri Yighini we Uning Muhimlighi »»»

3 - ayning10 - küni chüshtin kéyin saat birde Gollandiyede turushluq Tibet teshkilatliri, Gollandiyening Paytexti < Den haag > shehride Xitay hökümitige qarshi namayish élip bardi. Bu qétimqi namayish qilishning mexsidi, »»»

Xitay hökümet tor bétining xewer qilishiche, bu yil 2 - ayning 23- künidin bashlap, Xitay höküméti Sherqiy Türkistanning jenubi rayonlirigha 3500 neper saqchi we payloaqchi qilidighanlighini élan qilghan. Hazirgha qeder hökümet orunliri, hökümet tewéligidiki  »»»

Sherqiy Türkistandiki pütmes tügimes kömür baylighi, Xitay sheherliride Sherqiy Türkistanning kochillirida qara altun aqarmish, u yerge barghanliki Xitay bay bolup ketermish digendek riwayetlerge aylandi. »»»

ETIC'ning igellishiche, dunya miqyasidiki ixtisadi kirizsi tupeylidin, öy sodisi dunyaning hemmila yéride xaraplishiwatqan mushundaq bir künde, Sherqiy Türkistangha milyonlap eqip kiriwatqan Xitay köchmenliri sewebidin, Sherqiy Türkistandiki öylerning bahasi osup ketken. »»»

1) Xitay Amerikining Tibet Mesilisige Arilishishini Eyiplidi
2 - Franisye Xitay Munsiwetliri Yahshilandi
3 - Ishsizliq Uyghurlarni Oghurluq Qilishqa Mejburlimaqata
4 - Déngizdiki Toqunushtin Kéyin, Amerika Xitay Ikki Dölet Höküméti Munsiwetlirining Yiriklep Kétishidin Saqlinishqa Tirishmaqta »»»

1) Sherqiy Türkistandin Kelgen Xelq Wekillirining Orunluq Teleplirining Étibargha Élinishidin Söz Échish Tes
2) 2009 - yili Xitayni Endishige Salidighan Bir yil
3) Xitaygha Sétilghan Diniy Zatlarning Kirimi Östi
4) Xitayning Ichki Ölkisidin Kelgen Xitaylargha Mexsus Ish Bilen Teminlesh Orunliri Quruldi »»»

Xitay höküméti, dunyawi iqtisadi kirizisni bahane qilip, namratliq we ishsizliq astida éghir künlerni bashtin kechürüwatqan Uyghurlarning, pütün Xitay boyiche ixtisadi kirizisning eng qattiq zerbisige uchrash mumkinchiligi bolghanliqtin Xitay hökümétige qarshi herketlerni peyda qilishidin ensirep, »»»

Ürümchi kechlik gezitining xewerliridin melum bolishiche, bu yil 3 - ayning 6 - küni atalmish aptonom rayonluq saqchi nazariti Ürümchide üch xil küchlerge qattiq zerbe bérish yighini chaqirghan we dunyawi ixtisadi kirizis yuz bériwatqan mushundaq peytte »»»

Xelqaraliq ayallar küni chongqur tarixi ehmiyetlik arqa korunushke ige ulugh bir kün bolup, ayllarning qimmiti we heq hoquqlirini xatirileshte muhim ehmiyetke ige.  1917- yili Grogian kalendari boyiche 3 - ayning 8 - küni, »»»

1) Shayar Nahiyiside Her Küni Siyasi Üginish
2) Xitay, NATO ning Qisimlirigha Sherqiy Türkistan Arqiliq Afghanstangha Yol Échip Bermesliki Mumkin
3) Amerika Höküméti Bilen Xitay Höküméti, Eskiri Küch Hemkarlighi Heqqide Özara Chüshinishke Érishishni Xalaydu  »»»

1) Xitay Sheherliride Xarliniwatqan Sergerdan Uyghur Balillirining Köpinchisi Ugyhur Balilliri
2) Xitay Höküméti Eskeri Küchke Sélinghan Mebleghni Ashurdi
3) Kirgizistanda Mektepte Qiz Oqughuchilarning Yaghliq Artishi Cheklendi »»»

1) Kelpindiki Yer Tewresh Apitining Ziyini Heqqitidiki Axirqi Melumatlar
2) Sherqiy Türkistan Xelqining Hayati Qilning Üstide
3) Sherqiy Türkistanning Sheher we Yéziliridiki Ach – Yalingghachlarning Sani Ikki Milyongha Yéqin
4) Sherqiy Türkistanda Nahiye Derijilik Rehbiri Kadirlarning 70 Pirsentidin Köpireki Xitay  »»»

1) Sherqiy Türkistandiki Su Qehetchilig Qandaq Kélip Chiqiwatidu
2) Xelqaraliq Ixtisadi Kirizs Axir Dunya Ellirini Xitayning Nopus Kengeymichiligidin Chöchütishke Bashlidi
3) Xitay Hökümétining Memliketlik Yilliq Qurultiyi Échilmaqchi »»»

1) Toli Nahiyisidin Tepighan Altun Kan 1200 Xitayni Ish Bilen Teminlidi
2) Xitay Néft Qézishta Yéngi Téxnika Qollandi
3) Yapondiki Chet’ellik Jinayetchilerning 30% ti Xitaylar
4) Xitaylar Pixsiq we Addi Turmush Usuligha Qaytmaqta »»»

Men yéqinda Xinjiang gézitige bir Uyghur muxbir teripidin yézilghan “tereqqiyatqa men guwah!” digen maqalini oqup, dadamning ottura mektep waqtimda jemetimiz toghrisida éytip bergenliri heqqide munu nersiler ésimge keldi:  »»»

1) Sherqiy Türkistandiki Ormanlar Xalighanche Weyran Qilinmaqta
2) Nilqidiki Muz Shiwirghanda 190 ming Tuyaq Charwa Mal Öldi
3) Yaponiye Bilen Xitayning Diaoyu Arilini Talishishi Keskinleshti »»»

Xitay hökümétining aqqun Xitaylarning yerlerni xalighanche igellishige qolayliq yaritip berishi we qollishi netijiside, Sherqiy Türkistanning yézillirida yerlerni xalighanche igellep feudal pomishishiklargha aylanghan Xitaylar köpeygen. »»»

1) Erkinlik Jengchillirini Tutup Bergen Satqin Turannisa Hoshur On Meshhur Anining Biri Bolup Bahalandi
2) Birinchi Tili Xitayche Bolghan Uyghur Balilliri 600 Minggha Yetti
3) Xitayda Computer Ékranidin Kelgen Nurning Ziyinidin Saqlinish Üchün Maska Taqaydighanlar Köpeydi
4) Parisqa Élip Kétilgen Xitayning Ikki Dane Haywan Bashliq Mis Heykili Sétiwétildi
5) Amerika Höküméti Xitaydiki Insane Heqlirining Kündin Künge Nacharlashqanlighini Eyiplidi »»»

Xitay höküméti bir chattin ishsizliqtin qutuldurimiz digen bahane bilen tughut yéshidiki Uyghur qizlirini ichkiri ölkilerge qulluq emgekke yötkewatqan we nopusini azaytish bahanisida Uyghurlargha qattiq qolluq bilen pilanliq siyasiti yürgüzse »»»

AFP ning xewirige qarighanda mushu ayning 23 - küni Fransiyede bolidighan asare étiqilerni körgezme qilip sétish yighilishida, Fransiyélik Mr. Berge Xitayning Yuanming yuan baghchisidin  »»»

1) Sherqiy Türkistandiki Yer Baylighini Échish Beijing Hökümétining Biwaste Bashqurishida
2) Ili Derya Wadisida Keng - kölemde Yer Baylighi Talan - taraj Qilinmaqchi
3) Xitay Ayalliri Qosh Gezek Tughush Dorisi Istimal Qilmaqta »»»
 

Amerika dölet secretary Hillery Clinton xanim bugun Beijingda ziyarette bolghan bolup, uning Xitay höküméti bolghan söhbiti asaslighi dunya muhit özgürishi we dunya ixtisadi kirizisi toghruluq bolidu. Uning bu qétim heqlirini tilgha almaydighanlighi »»»

Russiye tashqi ishlar ministerligi mushu ayning 19 - küni bayanat élan qilip, bizning Xitay mal kemisige ot échip chöktüriwetkenligimiz pütünley qanunluq, biz oq étip signal bersekmu »»»

1) Amerika, Taywenge Qaratqan Herbi Yardimini Toxtatmaydighanlighini Bildürdi
2) Xitay Höküméti Sherqiy Türkistan Yer Bayliqlirini Téximu Köplep Talan - taraj Qilishqa Bir Milyart 120 Milyon Yuan Xitay Puli Ajratti
3) Xitayning Nakhodka'da Chöküpketken Malkemisi Russiyeni Gumanlandurdi
4) Kirgizistan, Amerikining Kirgizistan Manas Bazisini 6 ay Ichide Bikar Qilip Chiqip Kétisihini Telep Qilghan »»»

Xitay kündilik gézitining mushu ayning 17- küni xewer qilishiche, Yaponluq sayahetchilerge adem organlirini yuquri bahada yoshurunche satqan dohturlar we Yaponluq sayahetchiler Xitay höküméti teripidin bayqilip qalghan. »»»

Rurtersning mushu ayning 17 - küni xewer qilishiche Xitay höküméti Kambodjaning qanxor Khmer Rouge dictaorlighi bilen bolghan munaiswitini peqet adettiki diplomatic munasiwet dep yoshurghan. .   »»»

Xitay höküméti Afriqa bilen bolghan siyasi we ihtisadi baghlinishini kucheytishke nahayiti kuch serp qiliwatqan bolup. Xitay höküméti Afriqidin Asasliq qimmetlik xam matériallarni import qilip özlirining ehlettin yasalghan ushshaq bazaar sanaétini Afriqida bazaar tapquzmaqta.»»»

Mushu yaning 17- künidiki Xitay kündilik gézitining xewer qilishiche , Rusisiye bilen Xitay 25 billion dollarliq néft soda kélishimige qol qoyghan bolup, Russiye sebiriye arqiliq Xitayning energiye éhtiyajini qandurmaqchi bolghan. »»»

Hoten shehiride, 2 - ayning 13 - küni bir Uyghur yashni gumanliq bolgunchi dep qorshap tutmaqchi bolghan we qarshiliq körsetti digen bahana bilen neq meydanda soal soraqsiz qolida hichqandaq qoral bolmighan bu Uyghur yashni étip öltürgen. »»»

Tianshan torining mushu ayning 14- kuni xewer qilishiche, Xitay höküméti déhqanlarning menpe'etini qoghdap qélish üchün bughday bahasini bulturqi din 20 cent Xitay puli östürüp 1.74 yuange chiqartqan bolup, »»»

Tianshan torining 2 - ayning 14 - künidiki bir xewiridin melum bolishiche, Xitay hökümétining Uyghurlar eng köp olturaqlashqan jenubiy Sherqiy Türkistan rayonidiki Uyghur déhqanlirigha tarqatqan qerz bir milyarttin éship ketken. »»»

Xitay hakimiyiti, Sherqiy türkistanning tebiy bayliqlirini talan - tarj qilish we yerlik xelqni atsimilatsiye qilish qedimini tézlitishni meqset qilghan atalmish < chong gherbi shimalni échish pilani > yolgha qoyulghandin buyan, »»»

Xitay höküméti yéza we bulung pusqaqlardiki birmu halmildar anining tordin chüshüp qalmasliq siyasitini yolgha qoyup, yiraq yézilarghiche qayche tutqan mehsus pilanliq tughut opiratsiyési qilidighan »»»

Özining yéghida özining göshini qorush, ezeldin Xitay hökümétining Uyghurlargha yürgüzüp kéliwatqan yoqutush taktikilliring biri bolup, Xinjiang xewerliri gézitining mushu ayning 9 - künidiki xewiride otturigha qoyulishiche,  »»»

Xitay höküméti terbiylep yétishturgen atalmish dinni erbaplarning wezipisi meschitte namaz oqush arqiliq, bir chettin Uyghurlarda dinni erkinlik barlighini koz koz qilish bolsa yene bir tereptin meschitte jamaetke “hökümetning emrini tutmaq wajip, »»»

Sherqiy Türkistanning jenubi Sherqiy Türkistan boyiche eng namrat rayongha kiridighan bolup bu rayonlarning 93.7 percenti Uyghurlar we buning 77 percenti déhqan charwuchi lar bolup, Xitay höküméti bu rayonda 30 nuqtiliq rayonni éghir »»»

Tianshan torining mushu ayning 5 - künidiki xewiride, peyziwat nahiyisidin Xitayning ichki olkilliridiki zawutqa ishleshke ewetilgen 6052 neper qizning hichqaysisi qayturulmay eksinche mushundaq ixtisadi kirizis yüz bériwatqan weziyette,»»»

< Tian shan tori > ning 2 – ayning 5 – küni xewer qilishiche, < Aptonom rayonluq nopos we pilanliq tughut komuteti > ning qarari boyiche, Sherqiy Türkistandiki kenit derijilik pilanliq tughut teshwiqatchilirigha ayda berilidighan 50 yuanlik yardem puli »»»

Bügün 2008 - yil 02 - ayning 05 - küni, Bilgiyening Paytexti Brussel shehridiki Yawrupa Birligining parlament binasi aldida, Gollandiye Sherqiy Türkistan Uyghur Birliki Teshkilatining Reisi Bextiyar Nasir we Bilgiye Uyghur Jemiyitining Reisi Abdulmutelliplerning birlikte orunlashturushi bilen, »»»

< 5 – fewral Ghulja inqilabi > ning 12 – yilliqi munasiwiti bilen, bu inqilapqa merdanilarche ishtirak qilghan barliq qehriman oghul – qizlirimizgha bolghan ali hörmitimizni izhar qilimiz. »»»

< Tian shan tori > ning 2 – ayning 5 – küni xewer qilishiche, nöwette Xitayning 7 ölkisidiki 21 karxanida ishlewatqan Peyziwatliq déhqan yashlirining sani 6052 neper bolup, ichki ölkilerge mejburi ishlemchilikke iwetilgen her 50 neper kishige 3 neper mexsus bashqurghuchi xadimni qoshup birge yolgha salidiken.»»»

Bügün Ghulja qirghinchiliqinng 12 yilliqini ghezep bilen eyiblesh yüzisidin Shiwétsiede yashawatqan Uyghurlar, Shwétsiye Uyghur Komitétining orunlashturushi bilen, Shwétsiyining paytexti Stokholm shehridiki Xitay elchixanisining aldida daghdughiliq namayish ilip bardi, »»»

Xitayning bash ministiri Wen jia bao, 1 – ayning 29 – küni Germaniyeni ziyaret qilip, Germaniyening bash ministiri merke xanim bilen söhbet élip barghan idi. »»»
 

Neq meydanda körgüchilerning éytishiche, 16 Xitay birliship bir Uyghur yashni urup öltürgen.»»»

1) Xitaylar Bayram Shatlighida, Uyghurlar Dolet Terror Tehdidi Astida
2) Qorchaq Reyis Nurbekrining Chaghanliq Xoshamiti
3) Sherqiy Türkistandiki Ach – Yalingachlarning Sani Heqqide
4) Amsterdam Shehride Mahmut Qeshqiri Xatirlendi »»»

1) Ghulja Oblastliq Chapchal We Mongghülküre Rayonlirida Yer Tewresh Apiti Yüz Berdi
2) Sherqiy Türkistandiki Xitaylarning Xosah Chaghan Ötküzüshi ÜchÜn Nurghun Uyghur Tutqun Qilinghan
3) Uyghur Déhqan Charvuchilarmu Xitayche Üginishke Mejburlanmaqta  »»»

Xitay merkizi hökümiti, < qosh tilliq yesli > dep atalghan we mexsusla Uyghur dehqanlirining perzentliri üchün tesis qilinidighan Xitayche yesli qurulushi üchün 3 milyart 800 milyon yuanlik meblegh ajritishni qarar qilghan. »»»

< Tian shan tori > ning xewer qilishiche, 2008 – yili Sherqiy Türkistandiki kömür kanlirida 75 qétim weqe yüz berip, 93 neper ishchi ölgen.»»»

1) Ürümchide Bultur Siyasi Sewep Bilen Basturulghan Uyghur 133 neper
2) Xotende, Xitay Ishghaliyitidin Buyan Térilghu Yerlerning Miqdari Üchtin Bir Hesse Azlap Ketken
3) Xitayda Yéziliq Oqughuchilarning Ali Mektepke Kirish Nisbiti Yérim Hesse Töwenlep Ketken »»»

Xitay metbuatliridin melum bolishiche mushu ayning 21- kuni atalmish aptonom rayonluq communist partiye rehberliri Ürümchide, Xitay merkizi hökümeti siyasi partikomning siyasi qanun partikom shujisi Zhou Yin Kangning muqimliq toghrisida sözligen téléveziye sözini anglighan we Wanglequan söz qilip, „üch xil küchler“ dep »»»

< Tian shan xewer tori > ning xewer qilishiche, 2008 – yili < aptonom rayon > boyiche bashqa yurtlargha mejburi ishlemchilikke iwetilgen atalmish < éshincha emgek küchliri > ning omomi sani 1 milyon 869 ming 600 neper bolup, bunung ichide ichki ölkilerge iwetilgenlerning sani 162 ming 500 neper.  »»»

1) Ghulja Weqesi Xatire Künliri Harpisida Ghuljida Térorisimgha Qarshi Manwer Ötküzüldi
2) Xitay Höküméti Dölet Mudapiesi Aq Tashliq Kitap Élan Qildi
3) Amerika, Ottura Asiya we Russiyadin Ötne Alidighan Herbi Eslihe Toshush Yolini Köpeytishke Muhtaj »»»

1) Kirghizistan Amerikining Ishlitishge Bergen Hawa Yoli Bazisini Taqimasliqqa Qétilghan
2) Xitayda Köchürmichilik Nimidin Derak Béridu?
3) Xitay Höküméti Tibetni Bésiwalghan 50 yilliq Xatire Künini Bayram Qilip Bekitmekchi »»»

ETIC reisi Abdujelil bashchilighida mushu ayning 17 küni Golandiye Sherqiy Türkistan Uyghur Birligidin Behtiyar Nasir, Eysa Qarim, Juret Barat we Muhemmet Emin ependi qatarliq Uyghurlar Gollanidyening Dortmund shehiride Türki milletliri weten söygüsi senet kéchiligige qatnashti. »»»

Beligyidiki Uyghur lardin Tourdiev Nurahmetning ayali Gulbahar xanim tuyuqsiz mengisige qan chüshüsh sewebi bilen mushu ayning küni 44 yéshida alemdin ötti.    »»»
 

Xitay metbuatliridiki xewerlerde korsitilishiche, Sherqiy Türkistan aldimizdiki 10 yil ichide hawa kilimati we hawa bulghunishi tupeylidin kélip chiqidighan tebi apetler eng éghir bolidighan yillargha qedem qoyidiken.  »»»

1) Tömür Yol Qurulushi Xitayning Sherqiy Türkistanni Eng Téz Sürette Talan Taraj Qilishning Wastisi
2) Hökümet Béyip Xelq Namratlashti: Shekli Özgergen Qulluq
3) Uyghur Erkinlik Jengchillirining Nishani Xitay Bilen Hemkarlashqan Uyghurlarmu? »»»

1) Xitay Sherqiy Türkistandiki Qarshiliq Herketlirining 2008 - yili 268 ge Yetkenligini Jakalidi
2) Xitay Höküméti Qeshqer Shehirining Jiddi Sehiye Ishlirigha Nime Üchün Meblegh Salmaqchi Bolup Qaldi?
3) Songek Irish Kiselliki [OSTEOPOROZ] we Kaltisi Toluqlash »»»

Ürümchi kechlik gézitining mushu ayning 8 - künidiki xewiride bildürishiche, atalmish Xinjiang aptonom rayonining muawin reisi Nurbekri aptonom rayonning 11- nöwetlik 2- qétimliq xelq qurultiyida , “ üch xil küchler” ge zerbe bérishni qaytidin kötürüp chiqishni tekitligen.  »»»

2009 -yili 4 - yanwar küni Gollandiyining Amsterdam shehride, Gollandiyide paaliyet élip bériwatqan ikki Uyghur teshkilat yeni „Gollandiye Uyghur Wahpi“ , „Gollandiye Sherqiy Türkistan Uyghur Birligi“ mensubliri Gollandiyediki Uyghur jamaetining birlike bolghan küchlük teqezzasi astida axiri birleshkenlikini élan qildi. »»»

Tianshan torining mushu ayning 6 - künidiki xewride bildürishiche, Xitay tashqi ishlar minsteri Chingang metbuat yighinida muxbirlarngha bayanat bérip, Xitayning Sherqiy Zhongu déngizidiki néfitni özi  »»»

1) Xitay Hökümeti Uyghurlarni Asas Qilghan Tughut Chekleshke 2 milyart 190 million Yuan Ajratqan^
2) Engilyilik Tetqiqatchilar Sherqiy Türkistanning Yer Shekli Sanliq Melumatini Toplighini Üchün Eyiplendi
3) Kirghizistan Musulmanlar Uyushmisi Ghaza'diki Qirghinchiliqni Toxtutushni Telep Qildi »»»

1) Xitay Hökümiti 1300 Uyghurning Qolgha Élinghanlighini Élan Qildi
2) Yaponiye Xitay Munasiwetliri Jiddileshmekte
3) Meghlubiyettin Qorqushtin Qutulushning Usssulliri  »»»

1) Xitay Hökümeti Uyghur Tilini Yoqutushqa Ghayet Zor Meblegh Ajratmaqchi
2) Xitay Hökümitining Köchürmichilikke Yol Qoyushi Mexsetlik Haldiki Yüzi Qelinliq
3) Yéngi yilda Xitayda Namayish »»»

Xitay metbuatlirining mushu ayning 2 - küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistanda Xitay néfit shirketliri teripidin ishlepchiqirilghan néfit 27 million 400 ming tonnigha yetken bolup ötken yildikidin 1 million tonna ashurup qézilghan. »»»
 

1) Xitay Hökümiti Ghulja Shehiride Yerlik Uyghurlarni Yer Béji Arqiliq Talan - taraj qilmaqta
2) Sherqiy Türkistandiki Uyghur Qizlirini Xitayning Ichki Ökillirige Mejburi Yötkesh Toxtap Qalghini Yoq
3) Hazirqi Zamanda Ayallarning Salametlikini Tehdid Qiliwatqan Adettin Baldur Toxtap Qélish [MENOPOZ] Kisellikining Alametliri we Dawalash   »»»

1. < 27 – Yanwar > Ürümchi Qirghinchiliqi
2. Atalmish < 7 – Mart Ayrupilan Partilitishqa Urunush Weqesi >
3. < 23 – Mart Hoten Namayishi > heqqide
4. < 28 – Mart Yéngiyer Yézisi Weqesi > heqqide
5. < 8 – Iyul Ürümchi Qirghinchiliqi > heqqide
6. < 8 – Iyul Qeshqer Qirghinchiliqi > heqqide
7. < 4 – Awghust Qeshqer Semen Yoli Weqesi > heqqide
8. < 9 – Awghust Kuchar Weqesi > heqqide
9. Atalmish < Ikkinchi Türkümdiki Sherqiy Türkistan Térorchiliri Tizimliki > heqqide
10. < 20 – Dikabir Ürümchidiki Ali Mektep Oqughuchilirini Namayishqa Chaqirish Weqesi > heqqide  »»»