Uchur we Tehlil

1) Xitay Ölkillirige Yötkep Oqutush Siyasitide Uyghur Déhqan Perzentlirini Merkez Qilish Dawamlashmaqta

Tianshan torining 3 - ayning 31 - küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistandin bu yil Xitay ölkilliridiki toluq ottura sinipqa jemi 5412 oqughuchi qobul qilinidighan bolup, bu oqughuchilarning yéshi choqum 17 yashtin towen bolushi, toluqsiz otturigha qobul qilinidighan oqughuchilar jemi 5000 bolup ularning yéshi 14 yashtin töwen bolushi shert qilinidiken. Xitay höküméti atalmish qosh tilliq maarip bahanisida Uyghur ballirini ichkirige yötkep oqutup ularni aile we millet terbiyisi we mediniyitidin putunley ayrish arqiliq assimilatsiye qilish siyasitini yürgüzüp kelgendin béri, gerche nurghun Uyghur ata - anilar we balilar narazi bolghan bolsimu emma Xitay hökümétining namratlashturush we ishsizlashturush arqiliq mejbur qaldurush siyasiti astida amalsiz qalghan idi. Xitay hökümétimu pursetni ching tutup ichkirige yötkep oqutulidighan balilarni asaslighi namrat Uyghur déhqanlirining perzentlirini nishan qilishqa qaritip kelmekte. Emdila bashlanghuch mektepni püttürgen bu Uyghur ballirining eng töwen yéshi 10 yash bolup texi baliliq dewri bilenmu xoshlashmighan, ularning yashliq dewrige otushtin ibaret eng muhim yétilish dewri öz yurtidin ata - anisidin we aile muhabbitidin ayriwétilgen halda yat bir elde qorqunuchluq kunlerni otkuzushke mejbur bolushi mumkin. Bu balilarning bixeterligining we normal pisxologiyilik ösüp yétilishining qandaq kapaletke ige qilinidighanlighini tesewwur qilish qiyin bolup, ular nowette, balilar érishishke tégishlik bolghan ata - ana söygüsidinla emes belki öz milli mediniyiti we dinniy étiqadidinmu pütünley mehrum qaldurulmaqta.

2) Xitay Höküméti Xitay Pulini Dunya Puligha Aylandurush Chüshini Körmekte

3 - ayning 31- künidiki xewerlerdin melum bolushiche, Xitay xelq kündilik géziti, sodida emdi dollarning kérigi qalmaydu” dep yazghan bolup, Xitay höküméti nöwette özining dunyadiki 2 - chong export qilidihgan dölet we 3 - chong ixtisadi dölet bolghanliq ornidin korenglep, Xitay pulini dunya puligha aylandurup dollarning kursini chushurushke tirishmaqta. Xitay höküméti alliqachan Latin Amerika we Asiyadiki birmunche döletlerge pul qerz bérip turushni wede qilghan, sodida Xitay puli Yuanni ishlitishke bashlighan. Lékin Amerika dolliri yenila dunyadiki asasliq pul bolghanliqtin öz pulini teximu kengeytishke amalsiz qalghan. Emma Xitay hökümétining öz pulini dunya puligha aylandurush arzusi bilen toxtimay küchewatqanlighi éniq bolup, dunya ixtisadi kirizisi bu jehette Xitay üchün melum purset shekillendurdi.

3) Amerika Höküméti Xitay Pulini Tizginleshke Tırishmaqchi

Amerika hökümet palatasidiki democratlar, President Obamadin, Xitay hökümétining Xitay pulini kéngeytishini tizginlesh üchün tedbir qollunishni telep qilghan bolup, Xitay hökümétining Amerika dollirining qimmitini sundurushqa uruniwatqanlighi, Amerika üchün intayin muhim mesililerning biri bolup qaldi. Gerche Bush höküméti Xitay hökümétidin Xitay pulining qimmitini qayta tengsheshni telep qilghan bolsimu, Xitayning perwa qilmaslighi bilen meghlup bolghan we Bush höküméti textte olturghan yillarda, Xitay höküméti öz pulining qimmitini tengshimeslik arqiliq, dollargha almashturghanda we Xitaygha meblegh salghuchilarni jelip qilishta nurghun payda alghan. Chünki qimmiti dollargha qarita toghra tengshelmigen, yeni östüriwétilgen Xitay pulini hejligende mal bahasi dollargha qarighanda nahayiti erzan toxtaydighan bolup meblegh salghuchilarni asanla özige qaratqan. Buning bilen 2008 - yili bir yilning ichidila Xitay bilen Amerika otturisidki soda perqi 266 bilyon dollargha yetken. Bu qétim aprilning ikkinchi künidiki döletler yighilishida, President Obama bu mesilini otturigha qoyup Xitaygha besim qilmaqchi, emma qanchilik ünümge érisheleydighanlgihi éniq emes. Lékin Amerikining bu mesilige intayin jiddi qarawatqanlighi éniq.