Uchur we Tehlil

1) Xitay Hökümeti Uyghur Tilini Yoqutushqa Ghayet Zor Meblegh Ajratmaqchi

Xitay metbuatlirigha asaslanghanda atalmish Xinjiang Uyghur Aptonom Rayoni tereqqiyatni planlash komitéti Xitay höküméti Sherqiy Türkistandiki atalmish qosh tilliq ma'aripqa sélinghan meblegh heqqide uchur élan qilghan bolup, Xitay merkizi maliyesining Sherqiy Türkistandiki qosh tilliq ma'aripqa bu yil jemi 3 milyart 800 milyon Xitay puli meblegh salmaqchi ikenligini körsetken.

Xitay metbuatliri bu puldin 2 milyart yüz milyon Xita tilidiki yeslilerge qalghini bolsa Xitayche ders béridighan oqutquchi qurulushigha ishlitilidiken.

Xitay höküméti yolgha qoyuwatqan atalmish qosh tilliq ma'aripqa meblegh sélish, emiliyette Uyghur tildiki yesliler ve mekteplerni pütünley Xitaylashturidighan bir tilliq ma'arip bolup Uyghur tilini yer yüzidin yoq qilishni meqset qilidu.

Xitay hokimetining molcherlishishe 2012 yilghiche Sherqi Türkistanda, Xitaylashqan yesliler arqiliq Xitay tilini ana tili bilip sözlesh nisbiti 85% tin ashidiken.

2) Xitay Hökümitining Köchürmichilikke Yol Qoyushi Mexsetlik Haldiki Yüzi Qélinliq

Mushu ayning 30 - küni Yaponiye ortaq agentlighining xewer qilishiche, Yaponiye Xitay tor betlirining Yaponiyende ishlengen teliviziye flimlirini we qonchaq flimlerni tor arqiliq oghurlap körüshige naraziliq bildürgen. Yaponiye bu flimlarning igidarchiliq hoquqigha taqilidighan köchürmichilik, Yaponiye flim shirketlirining menpetige qilinghan tajawuz dep eyipligen.

Gerche Xitay höküméti cheteldin kiridighan flim we axbarat wastillirini qattiq chekleydighan bolsimu Yaponiye qonchaq flimlirining tor arqiliq körülishige héchqandaq tedbir qollanmighan uning üstige Xitayda “tu dou” qatarliq tor betliri bu flimlarni Yaponiye u yaqtin élan qilishigha bu yaqtin torda pütün qismi bilen bikarliq qoyup Yaponiye flim shirketlirini éghir ziyangha uchratqan. Yaponjiye höküméti biz Xitay yashlirining Yapon kartoon flimlirini nahayiti yahshi köridighanlighini bilmiz. Emma Xitay höküméti chet’eldin kiridighan flimlarni qattiq cheklep bu flimlarni sétiwelishqa ruxset qilmaydu. Buning bilen oghurlash meydangha keldi. Beijingdiki Olympikqa qarshi tor betlerdiki bir éghiz söznimu tepip chiqip tedbir qollanghan Xitay höküméti nime üchün flimlarni oghurlashqa közini yumuwalidu? dep sorighan we Xitay hökümétidin qattiq tedbir qollinishni telep qilghan.

3) Yéngi Yilda Xitayda Namayish

Boxun xewer torining xewer qilishiche, yéngi yil harpisida we yéngi yil küni Guangzhou shehirining Tian He rayonida 2000 din artuq amma yighilip namayish qilghan bolup, saqchilar namayishchilardin besh ademni qolgha alghan, kéyin ularni towiname yazdurghandin kéyin qoyup bergen. Namayishchilar qoshunidikiler Xitay kommunistik partiyisini yoqalsun dep shoar towlash bilen birge, Yapon alwastilliri yoqalsun, Yaponluqlar chiqip ketsun digendek shoarlarnimu towlighan bolup, bu Xitay xelqining Xitay kommunist partiyisige öchmenligini bildürüpla qalmay belki chekidin achqan milletchilik we rasisliq xarekterini ashkarilighan.