|
YBu
yil, yengi bir qatar rehberlerning enirgiye
diplomatiyisini kengeytip we tereqi qilduridighan muhim
bir yilidur. Hujintao we Wenjiabaoning yéqindin buyan
ziyaret qilghan döletliri nefit-gazgha bay dölet
bolmisila ilghar yengi enirgiye texnikisigha igidur.
Mutexesislerning qarishiche: xitaylarning köp
tereplimilik enirgiye diplomatiyesi yürgizishi
Zhongguoning aldinala dölet zapas nefit sestimisini
qurup chiqishigha yardimi bar we enirgiye bixeterligige
paydiliq. Xeliqara enirgiye orgininig mölcherlishiche
2010-yiligha barghanda Zhongguoning nefit import qilishi
bir hesse ashidiken.
Mölcherlishiniche 2030-yili Zhongguoning bir künlik
nefit importi 10 milyon barrelgha yetip, hazirqi
Amerikining sewiyisige yetidiken. Nefit qezilmisining
dunyagha aranla 40 yil yetidighanlighidek emilyet astida
Zhongguo nefit importini köpeytimiz deydiken, choqum
Amerika, Yapon qatarliq döletler bilen riqabetlishi
kérek. Nöwette Zhongguoning import qilidighan nefitining
70% ottura sherqtiki döletletdin kélidu, lekin ottura
sherqqila tayinip qalghanda Zhongguoning enirgiye
bixeterligige kapaletlik qilghili bolmaydu. Bolupmu
Amerikining ottura sherqtiki tesiri köndin-könge
köchiyip ketiwatqan sharaitta, teximu shundaq. Zhongguo
hökimiti eslide nefit importining kélish menbesini
xoshnisi Russiyege ümit baghlighan idi, lekin Russiye
xilmu-xil sewepler tüpeylidin bu zor meblegh ketidighan
qurulishni Yoponiyege berdi shundaqla bu mesilide
asanliqche birsige ümit baghlashqa bolmaydighanlighi
toghrisida Zhongguogha chong sawaq boldi. Hazir Zhongguo
nurghun döletlerni nishan qilip qoydi---Russiye, ottura
Asiadiki 5 dölet, Hindoniziye we Afriqa jenubi
Amerikidiki döletler. Dölet reisi Hujintao 2-aydiki
ziyaritide Fransiye, Misir, Gana we Aljiriye qatarliq 4
dölette asaslighi enirgiye mesilsi bash tema boldi
mesilen Fransiye Atom enirgiyiside ilghar texnikigha ige,
qalghan 3 dölet bolsa enirgixye qezilmisigha bay
döletler. 6-aydiki ziyaritide uning Uzbekistandiki
ziyariti nahayiti ghelibilik boldi we Uzbekistan bilen
enirgiye jehette hemkarliship Zhongguo bilen ottura Asia
döletliri ottursida yengi enirgiye yoli echip, „xinjiangni“
Zhongguoning asasliq nefit tebi gaz ishlepchiqirish
bazisi we transipot tüginige aylandurmaqchi boldi.
Wenjiabao maydiki Engiliye ziyaritide dunyadiki ikki
chong nefit shirkiti BP we SHELL gha arqi arqidin bérip
zor mebleghliq enirgiye hemkarlishish toxtami tüzdi BP
bilen 10 MRD dollarliq, SHELL bilen 2MRD dollarliq.
Zhongguo nöwette bir jiddi nefit teminlesh sestimisi
qurushni pilanlimaqta bu arqiliq nefit bazirini
teminlesh we muqimlash mexsidige yetmekchi. Shundaq
Zhongguoning Amerika, Russiye, Hindistan we Yaponiye
qatarliq 4 chong döletning qorshawida bu ishlarni emelge
ashurishi birqeder qiyindur.
ETIC terjime-tehrir bölimidin Alimjan „Shingdao“
gézitidin terjime qilghan. |
|
