Heptilik Siyasiy Ilmiy Gezit - Sherqiy Türkistan Informasyon Merkizi Nesir Qildi

4 ) Kommunizimdin Fashisizimgha?

Wall Street geziti maqalisi, Aptori Zhongguo-Amerika bixeterlik mesillirini bahalash komititi(ACSRC) ezasi, Amerika karxana tetqiqat inistitotining(AEI) tetqiqatchisi Michael A. Ledeen 

Maqalida mundaq diyilgen: Zhongguo hökimranliri bilen bolghan yeqin munasiwetler Bushta choqum ziddiyetlik pisxik peyda qilghan, bir tereptin terorliqqa qarshi turushta Zhongguo bizge yardemde boldi digen qarashtin memnun bolsa; yene bir tereptin merkizi axbarat idarisining Zhongguo herbi küchige bergen bahalishi burunqigha oxshimay qalghan yeni yiraq bolmighan kelgüside uning herbi jehettin küchiyip ketidighanlighi, bu kishini tolimu endishige salidu. U Zhongguoning zadi nime bolidighanlighini oylawatqan waqtida, u belkim bu „xelq jumhiryitining“ alahide ikenligini his qilishi mumkin. Zhongguo kishiler izchil eytip keliwatqandek kommunizimdin erkinlik demokiratiyege ketiwatqan dölet emes. emilyette, u biz burun qeti körüp baqmighan bir nerse: bir yetelgen fashistik hökimet. Bu xil yengi ehwalni kishiler asanla bayqap alamaydu asaslighi ikki seweptin: 1), Zhongguo rehberliri dawamliq özlirini kommunizimchilar dewelghanliqtin. 2), chünki fashizizim 20-esirning bashlirida peyda bolghan, yengi bir eqim hem kelip uninggha rehberlik qilghuchida inqilapchining alahidiligi bar we 2-dunya urishida weyran qilinghan. Zhongguoda bolsa yengi bir uqum qeti yoq, hökimranlirida bolsa hichqandaq alahidilik bolmighan 3- we 4- ewlat rehberler. Zhongguoning burunqi we hazirqi rehberliri Dengxiaopingdin Jiangzeminghiche belkim kommunizimning bezi ixtisadi tüzilmilirini buzup tashlighan bolishi mumkin, lekin ular özlirini kapitalizimning qoynigha atmidi. Dölet igiligi tüzilmiside bezibir özgirishler boldi, shexsi mülikke yol qoyildi, sodigerler kommunistik partiyege qobul qilindi, payda elish cheklinish uyaqta tursun dölet igiligidiki we shexsi karxanilarning hemmiside payda elishqa righbetlendürdi. Pütkül dölet bir soda shirkitige aylandi: herbi qisimlar pütünley we qismen karxanilargha ige boldi, shirketlerning chong paychikliri hökimet emeldarliri boldi. sotsiyalizimghimu yatmaydighan, kapitalizimghimu yatmaydighan bu tüzilme--- sesiq nami pur ketken“üchinchi yol„ gha yatidighan „kopiratip dölet“ bolup, ötken esirning 20-yilliri birinji bolup fashist Mossulini yolgha qoyup, arqidin Yawrupadiki bashqa fashistlar qollanghan idi. eng burunqi fashistik hakimiyetlerge oxshash Zhongguo wehshilik bilen bir partiye diktatorlighini qollandi. Onnchche yildin burunqigha selishturghanda xelq ichide we medialarda biraz oxshimighan qarashlar bolghan bolsimu, lekin bu tüzilmini tenqit qilidighan hem gherip uslupidiki demokiratiye erkinlikni qollashqa qeti mumkin emes. eng burunqi fashistik hakimyetlerge oxshash, Zhongguo hökimiti chong milletchiliktin paydilinip puxralirini küshkirtmekte, eksiche kommunizimning shuari bolghan“ pütün dunya proltaryatliri birlisheyli“ digenni qollanghini yoq. eng burunqi fashistik hakimyetlerge oxshash, „xelq jumhiryitining“ hökimranliri özining menpeti bilen döletni chong mexsetke yeteklewatidu. xuddu biz yeqinda körgen cheteldiki Zhongguoliqlarni qamaqqa elish we qorqutush arqiliq herqandaq jaydiki Zhongguoliqlarni bashquralaymiz digendek ishlar. Zhongguo hökimranliri shuninggha ishinidiki; bu ademlerge hökimranliq qilishta ulargha jughrapiewi chegra lazim emestur. Hazirqi Zhongguo rehberliri burunqi kommunizim rehberlirige oxshash Markisizimni eneniwi medinyitige dessetkini yoq, eksiche Zhongguo enenisi bilen özlirining hökimranlighini qanunilashturiwatidu. Del mushu Zhongguo eneniwi medinyitini tashliwetmigenligi gherip küzetküchilirini chongqur oygha selip qoydi. köpchilik ishinidiki, bu qeder chongqur eneniwige ige bir dölet jemiyet we siyasette özlirining salmaq haraktirini ispatlishi kerekti. Lekin fashist rehberlermu 20, 30-yillarda mushuninggha oxshash ishlarni qilip körgen. Mossulin Romani qaytidin rimont qildurghan, Hitler özi yaxshi köridighan eneniwi qurulishlarni 3-impiriyege toshquzwetken idi. Zhongguo hökimiti Yawrupadiki ejdatlirini ülge qilip, özlirining dunyadiki oynaydighan muhim rolini emili küchige, pen-texnika we mediniyet utuqlirigha tayinip emes eksiche özlirining tarixi we medinyitige tayinip elip beriwatidu. Del Germaniye we Italiyening urushqa mangghinigha oxshash, Zhongguo aldanghanlighi we xarlanghanlighini his qilghanda urushqa qarap mangidu. Zhongguo hetta burunqi fashistlarning oylap tigige yetkili bolmaydighan qarashlirini dorawatidu, mesilen özini-özi ashliq bilen teminlesh qurulushi. Hitler we Mossulinimu bu qurulushni elip barimiz dep aware bolghan idi. shunglashqa, bu xil Zhongguo bir tereptin kapitalizimni tereqi qildurwatidu yene bir tereptin kommunizim diktatorlighini yürgizwatidu shunga bu bir muqim bolmighan hakimyet digen qarash xatadur. Hitlerning Germaniyesi Mossulinining Italiyesimu bir mezgil esebileshken, fashisizimmu bir muqim hakimyet bolishi mumkin, qandaqla bolmisun fashisizim ichki sewep tüpeylidin yimirilgen emes, u bir qudretlik herbi küch teripidin weyran qilinghan. Fashisizim nahayiti qollashqa erishidighan bir sheyi, Hitler Mossulini xelqni özige mayil qilip hakimyetni qolgha chüshirgen hem talanti bilen xelq herkitidin paydilinip Germaniye we Italiyede hichqandaq qarshiliqqa uchrimighan urushta meghlup bolishqa bashlighangha qeder. Fashisizimning ömri nahayiti qisqa bolghachqa bir muqim uzaqqiche dawamlishidighan fashistik döletning menggü mewjut bolup turishini bilmek bek tes mesile. Ixtisadi jehettin közetkende, „kopiratip dölet“ kommunizim döletliridiki ölük merkez pilanliq ixtisadidin köp ilastilikke we maslishishchanliqqa ige( Zhongguoning Yapon uchrighan dölet yeteklishidiki kapitalistik ixtisadi elip kelgen awarchiliqlargha uchrash mumkinchiligi bolsimu).

Hitler özi bilen köpchilikning barawer ikenligini tekitligen bolsimu, lekin u özining 3-impiriyiside demokiratiyeni yolgha qoyushqa bashtin axir unimighan, Mossulinimu Italiye xelqining erkinlikni isteydighan arzusini hörmet qilmighan. „xelq jumhiryitining“ rehberlirimu bu jehettin yol qoyushqa aldinqilargha oxshashtur. Elwette, tarix bilen kelgüsini chüshendürish anche ishenchilik emes. Zhongguoning bu qisqa ariliqta özining idiyisini özgertishi dunyani heyran qalduridu. Köpligen ölimalarning qarishiche: Zhongguo dunya soda teshkilatigha(WTO) kirgendin keyin, choqum erkin riqabetning qanunyetlirige emel qilip, zor özgirish peyda qilidiken, belkim ularning qarishi toghridur, lekin men gumanlinimen. Közimiz körgen emilyet shuki: bir hakimyet kirizisqa patqan chaghda, siyaset ixtisadtin ghalip kelidu. Zhongguo rehberliri daim mundaq deydu: ularning Gorbachowtin örnek elish oyi yoq. Bush nöwette choqum hazirqi Zhongguoning xeterlik we jeng elan qiliwatqanlighini oylap yetishi kerek. eneniwi fashisizim urushni medhileydu, herbi herket bilen kengeymichilik elip baridu. Zhongguo rehberliri özlirini tinichliqni isteydighanlar diyishiwalghan bolsimu, lekin ular eniq halda urushqa teyyarliq qiliwatidu hem kelip xeli waqit teyyarliq qildi. optimuslar Zhongguoni kengeymichi emes deydu, lekin öz waqtida optimuslar Hitlerning impiriyalistliq nutuqlirini mesxire qilishqan idi. nurghun Zhongguoni medhiligüchiler Beijingning tarixiy rolini tekitleydu, xuddi Zhongguo tarixida aqilane qudretlik derijidin tashqiri dölet bolup baqqandek. Mundaq perez qilsaq: Italiye fashistik inqilawidin 50 yil keyin, Mossulini ölgen kömilgen, lekin „kopiratip dölet“ ziyangha uchrimighan, uning partiyisi yenila küchidin qalmay hökimranliq qiliwatqan, bu xil eneniwi fashizizimni chüshinishimiz choqum bizning Zhongguoni chüshinishimizning bashlinish nuqtisi bolidu. Dölet--- hakim mutleq idiyisidiki siyasetchiler we chirikleshken serxiller teripidin bashlamchiliq qilinghan, lekin heqiqi etiqadliq kishiler teripidin emes. bu tüzimning qilchimu alahidiligi yoq, eksiche siyasi ezishtur. Ittek boysunushchanliq ghayiwizimning ornini alghan ularning mexpi retsipi bolsa---burunqilarni teqlid qilish.

Bu bolsa bügünki Zhongguodur. Biz belkim xeli uzaq waqitlarghiche uning bilen birge mewjut bolup turishimiz mumkin.

www.omnitalk.com din elindi ETIC terjime tehrir bölimi teyyarlighan.         

©UÇQUN-KIVILCIM - 03.01.2005 20:03  Hazirliğuçi: A. Qaraqaş