|
Weten ichi we sirtidiki
xelqimiz teqezzaliq bilen kütiwatqan 4 - nöwetlik
Sherqiy Türkistan birleshme qurultiyi barliq
küntertiplirini muwapiqiyetlik orundap, 19 - april küni
ghelibilik ahirlashti.
Tarixiy ehmiyetke ige bu qétimqi qurultayda, 1996 - yili
Germaniyede qurulghan < Dunya Uygur Yashliri Qurultiyi >
bilen, 1999 - yili qurulghan < Sherqiy Türkistan (
Uyguristan ) Milliy Qurultiyining birlishishi netijiside,
weten ichi we sirtidiki barliq Sherqiy Türkistan
xelqining xelqaradiki birdin -bir toluq hoqoqluq ali
rehberlik orgini - < Dunya Uygur Qurultiyi > Qurulup
chiqildi. Buning bilen, Xıtay hökümiti teripidin, <
chetellerdiki milliy bolgunchilerning ikki chong lagiri
> dep qaralghan Milliy qurultay bilen Yashlar qurultiyi
bir merkez we bir lagir astida birliship, Dunya siyasi
sehniliride Xıtay mustemlikisige qarshi paaliyet élip
bériwatqan barliq teshkilatlirimizning birlik we
barawerlik asasida ortaq heriket élip bérishning
mustehkem teshkili asasini turghuzup chiqti.
16 - aprildin 19 - aprilghiche dawam qilghan bu qétimqi
birleshme qurultay, 16 - april chüshtin kéyin saet 18.30
da Germaniyening München shehridiki Eden
mehmanhanisining heshemetlik yighin zalida bashlandi.
Qurultayning échilish murasimigha, 11 dölen kelgen Uygur
teshkilatlirining wekilliri, Türlük Kishilik hoqoq
teshkilatliri we ammiwiy teshkilatlarning mesulliri,
chetellik muhbirlar we germaniyede yashawatqan bir qisim
Uygurlardin bolup 300 din artuq kishi qatnashti.
Xitay hökümitining tosqunluq qilishining aldini elish
üchün, Qurultay teyyarliq komutiti taki yighin
echilidighangha birqanche kün qanghangha qeder
yighinning orni we waqtini intayin mehpi tutti. Netijide,
qurultay teyyarliq komutiti teripidin bekitilgen 33
neper wekilning 29 nepiri saq - salamet halda herqaysi
ellerdin kélip qurultaygha qatnashti.
Qurultay harpisida, Xıtay holumitining bu heqte
germaniye hökümitige naraziliq bildurushi we qurultaygha
buzghunchiluq qilish üchün bezi deplomatik heriketlerni
élip barghanliqi, bu qétimqi birleshme qurultayning
siyasi tesirini tehimushurdi.
4 kün dawam qilghan bu qétimqi qurultay jeryanida,
qurultay wekilliri tarihta hech korulup baqmighan
derijide Germaniye saqchi dayirliri we biheterlik
tarmaqliri teripidin alahide qoghdaldi.
Qurultayning échilish murasimidin burun, Germaniye
biheterlik tarmaqlirining mutehesisliri yighin zalida
mehsus usküniler we apsharkilar bilen, bomba we mehpi
tingshighuch ... qatarliqlar heqqide inchikilep
tekshurush élip bardi, qurultay chaqiriliwatqan
mehmanhanining we mehmanhanidiki yighin zalining
ishikige toluq qorallanghan mehsus saqchilar
orunlashturuldi, undin bashqa yene bir aptobuz saqchi
mehmanhanining op -choriside nöwet tutup qarawulluq
qildi.
Hetta wekiller ichki muzakire élip barghan kichik yighin
zalining ichige ikki neper, teshigha ikki neper qoralliq
saqchi orounlashturuldi, qurultay ahirlashqan künge
qeder Germaniye saqchiliri wekiller chushken
mehmanhanining etrapida 24 saet charlash élip bérip,
wekillerning amanliqigha toluq kapaletlik qildi.
Germaniye saqchilirining xushhuy, semimiy we dostane
pozitsiyesi, herqaysi ellerdin kelgen qurultay
wekillirini alahide tesirlendürdi.
16 -aprildiki Qurultayning échilish murasimugha, Erkin
Alptekin, Dolqun eysa we Esqerjanlar ortaq halda
riyasetchilik qildi we riyasetchilerning nutuqliri
Uygurche, Germanche, Engilizche we Türkche tillarda
mehmanlargha teqdim qilindi.
Qurultayning échilish murasimida nöwet bilen,
Uygurlarning milliy rehbiri Erkin Alptekin, < Sherqiy
Türkistan ( Uyguristan ) Milliy qurultiyi > ning reyisi
Enwerjan, < Dunya Uygur Yashliri Qurultiyi > ning reyisi
Memet Tohti, Germaniye, Kanada, Bilgiye, Shiwitsiye,
Qazaqistan, Qirghizistan, Turkiye, Gollandiye, Norwigiye,
Firansiye ... qatarliq döletlerdiki Uygur teshkilatliri
we Uygur jamaetlirining wekilliri, shundaqla < Birshken
döletler teshkilatida wekili bolmighan milletler
teshkilati ( UNPO ), < Dunya heter astidiki milletlerni
qoghdash teshkilati >, < Xelqara insan heqliri
teshkilati > ... qatarliq xelqaraliq teshkilatlirining
asasliq rehberliri, Turkiye parlamentining Sabiq Muawin
Reyisi Yasin Hatip Oghli, shundaqla Germaniyediki bézi
Turk -Islam teshkilatliri we ammiwiy teshkilatlirining
mes'ulliridin bolup 20 ge yéqin kishi söz qilip,
xelq'ara siyasi sehniliride Sherqiy Türkistan
mesilisining nöwettiki tereqqiyat yüzlinishi we
buningdin kéyinki istiqbali heqqide qimmetlik
qarashlirini otturigha qoyup otti.
Yighinning échilish murasimining ahirida, ayrim -ayrim
halda, < Dunya Uygur Yashliri Qurultiyi > bilen <
Sherqiy Türkistan (Uyguristan) Milliy Qurultiyi > ning
ötmüshi we bügüni heqqide ishlengen ikki hojjetlik filim
qoyup bérildi, bu ikki filim yighin qatnashquchilirining
chongqur alqishigha sazawer boldi.
( Izahat: bu ikki filimge éhtiyaji bolghanlar, < Dunya
Uygur Qurultiyi > ning bash katibi Dolqun Eysa we <
Yawropa Sherqiy Türkistan Birliki > ning reyisi Esqerjan
bilen biwaste alaqilashsa bolidu )
Qurultayning ikkinchi küni, yeni 17 - april küni,
Qurultayning asasiy qanun lahiyesi demokratik usolda
muzakire qilinip maqullandi.
Birleshme qurultay teripidin maqullanghan nizamname
boyiche, Yengidin qurulghan xelqaraliq ali organning
nami -< Dunya Uygur Qurultiyi > dep bekitildi,
qurultayning merkizi orgini Germaniyening München shehri
qilip qararlashturuldi.
< Dunya Uygur Qurultiyi > ning nizamnamisida,
Qurultayning meqsidi heqqide toxtulup mundaq diyilgen:
< Qurultiyimiz -Sherqiy Türkistan xelqining insaniy heq
- hoqoqlirini qoghdash, demokratiyeni berpa qilish we
Sherqiy Türkistan xelqining oz teqdirini özi belgilesh
hoqoqini qolgha kelturush üchün kuresh qilidu >.
Nizamnamida, Qurultayning salahiyiti heqqide toxtulup
mundaq diyilgen:
< Qurultay weten ichi we sirtidiki barliq Sherqiy
Türkistan xelqining xelqaradiki birdin - bir toluq
hoqoqluq ali orgini >.
Qurultayning nizamnamisida, töwendiki 4 turluk pirinsip
bekitip chiqilghan:
(1) Sherqiy Türkistan Milliy dawasini élip bérishta, BDT
kishilik hoqoq omomiy bayannamisi we uning siyasi,
iqtisadi, diniy we mediniy heqlirini oz ichige alghan
putushertnamilirining rohigha hormet qilidu.
(2) Meyli qaysi iriq, qaysi din, qaysi tilgha tewe
bolushidin qetinezer, Sherqiy Türkistan teritoriyesi
ichide Uygurlar bilen birge yashawatqan putun
xelqlerning hoqoqlirigha hormet qilidu, ularning
barawerlikige ishinidu we mediniyitining tereqqi
qilishigha hesse qoshidu.
(3) Dinni siyasettin ayrighan, köp partiyelik
demokratiyelik pirinsiplargha emel qilip, herqandaq
hakimmutleqliq ( totaliter ) sestimini ret qilidu.
(4) Oz meqsidini emelge ashurush üchün, terorizimni bir
waste qilishni tamamen ret qilidu we paaliyetlirini
tenichliq yolliri bilen élip baridu.
Qurultay nizamnamisi maqullunup, < Dunya Uygur Qurultiyi
> ning resmiy barliqqa kélishi bilen, < Sherqiy
Türkistan ( Uyguristan ) milliy qurultiyi > bilen <
Dunya Uygur yashliri qurultiyi > ning kuchtin
qalghanliqi elan qilindi we Dunya Uygur qurultiyining bu
heqqitiki qararigha, ilgiriki ikki qurultayning
reyisliridin Enwerjan bilen Memet tohti imza qoydi we
wekillerning testiqidin otkuzuldi.
Qurultayning 3 -küni, yeni 18 -april küni, küntertip
boyiche, Dunya Uygur Qurultiyining rehberlik heyiti
saylap chiqildi we saylam demokratik usolda, shundaqla
qol kötürüp saylash shekli bilen élip bérildi.
Dunya Uygur Qurultiyi qarmighidiki organlar we
uning asasliq rehberliri töwendikiche:
Reyis: Erkin Alptekin ( Germaniye )
Muawin reyis: Memet Tohti ( Kanada )
Bash teptish: Küresh Kösen ( Shiwitsiye )
Ijrahiye komutitining reyisi: Alim Siyitof ( Amerika )
Muawin reyisi: Esqerjan ( Germaniye )
Bash katip: Dolqun Eysa ( Germaniye )
Muawin bash katiplar:
Perhat Muhemmidi ( Germaniye )
Nuri Turkel ( Amerika )
Erkin Emet ( Türkiye )
Abdurishit Turdi ( Qazaqistan )
Fond reyisi: Ablikim Hoten
Qurultay bayanatchiliri:
Dilshat Reshit ( Shiwitsiye )
Ömer Qanat ( Amerika )
Qurultayning wakaletchiliri:
Qazaqistan wakaletchisi -Qehriman Ghujamberdi
Qirghizistan wakaletchisi - Rozi Memet Abdibaqev
Informatsiyon -tetqiqat merkizi mudiri:
Doktur Erkin Ekrem ( Türkiye )
Ichki ishlar Bölumining mudiri:
Ablimit Tursun ( Germaniye )
Yashlar komutiti mudiri:
Behtiyar shemsiddin ( Gollandiye )
Ayallar komutiti mudiri:
Risalet Aripowa ( Bilgiye )
Dunya Uygur Qurultiyining 18 -aprildiki ichki yighinida
yene, reyis Erkin Alptekin teripidin otturigha qoyulghan
qurultayning qisqa, ottura we uzun waqitliq
stiratigiyelik pilan -tedbirliri etirapliq muzakire
qilinip, qurultayning konkiritni hizmet pilani hazirlap
chiqildi.
19 -april küni 11 dölettin kelgen qurultay wekillirining
Xıtayning München shehridiki konsulhanisi aldida
otkuzgen naraziliq namayishi bilen, bu qétimqi tarihiy
qurultay muwapiqiyetlik halda ayaqlashti.
Eskertish:
Qurultay bash katipliqi sizlerni Qurultiyimiz heqqide
yenimu etirapliq melumat bilen teminlep turushqa
kapaletlik qilidu.
< Dunya Uygur Qurultiyi > Bash katipliqi |
