|
<
2002 - yil Maydin 2003 - yil Augustqiçe>
Biz 2002 - yil maydiki dokilatimizda Xitay
tajawuzçilirining wetinimiz Şerqiy Türkistanda yolğa
qoyiwatqan dölet térorizimining jinayi pakitlirini,
Xitay hökümitining xelqimizni térorizim qalpiqi astida
basturuşni dawam qiliwatqanliqini, türlük siyasiy
eyipler bilen tutqun qilip, érqiy qirğin
yürgiziwatqanliqini, pikir qiliş erkinlikimizni tosup,
milliy mediniyitimizge éğir ziyan séliwatqanliqini,
xelq'aradiki biz bilen heç bir alaqisi bolmiğan Islamiy
radikal küçlerning tugdurğan mesililirini, neçhçe ming
yildin béri dawamlişip kéliwatqan, peqet bügünki künde
Islam bayriqi astida saqlinip kéliwatqan mediniyet
enenimiz bilen bağlap çüşendürüp, xelqimizning rohiy
dunyasida ezeldin yiltiz tartqan musteqilliq iddiysige
qattiq zerbe bérip, idilogiye sahesidiki tazilaş
herkitini zor küç bilen yürgiziwatqanliqini, insaniyet
tarixida siyasiydin xaliy halda mewjut bolup kéliwatqan
diniy étiqad erkinlikige qattiq çek qoyup, diniy
zatlarni tajawuzçi kommunistlarning menpetige uyğun
petiwalarni çiqirişqa mejburlawatqanliqini we milliy
mediniyitimizge zeherxendilik bilen hujum başliğanliqini
otturga qoyğan iduq.
Bu yilliq dokilatimizda Xitay tajawuzçilliri teripidin
üsti oçuq türmige aylandurup qoyulğan, 1 milyon 8 yüz 50
ming kwaderat kélometirdin aşidiğan bu zéminda, 10 ming
yillap yaşap kéliwatqan, nopusi 20 milyondin aşidiğan,
Xitaylarğa diniy étiqad, érqiy alahidilik, mediniyet
en'enisi mediniyet tarixi we yaşaş usuli qatarliq
jehetlerde hergizmu oxşimaydiğan, tarixta ejdatliri
Arisaçk, Tohar, Iftalit, Turan, Hon, Türük, Soğdiy, Oğuz
/ Uygur degen namlar bilen atilip kéliwatqan bir
xelqning özlirining insaniy heq hoquqliridin, Xitay
tajawuzçiliri teripidin dunyaning herqandaq bir yéridin
örnigini tapqili bolmaydiğan, insan qélipidin çiqqan bir
şekilde asta-asta mehrum qalduriliwatqanliqini, musteqil
yaşaşqa we özining teqdirini özi belgüleske til- yéziq,
etnik alahidilik, tarix, teritoriye, mediniyet, diniy
étiqad, örpi-adet we yaşaşaş alahidilikliri jehetlerdin
şertliri toşidiğan bir qedimiy milletning siyasi
réqipliri teripidin< neslini qurutiwétis tehditi> ge
uçrawatqanliqini neşriyatçiliq, axbaratçiliq, uçur alaqe,
ma'arip, din, asasiy qatlam siyasiti we til-yéziq
qatarliq témilarda bayan qilip ötimiz.
1 ) Xitay Hökümitining Neşriyat - Metbuatçiliq
Sahesidiki Zorawanliqi:
Biz aldinqi qétimliq dokilatimizda Xitay hökümitinig
2002-yili kirgendin buyan Şerqiy Türkistanda idilogiye
saheside keng kölemde yoqitis siyasitini yolğa
qoyiwatqanliqini, pütün Şerqiy Türkistan miqyasida
wehşilik bilen kitap köydüriske başliğanliqini, we bu
herketning melum jehettin Xitay merkiziy hökümiti
2002-yili çiqarğan ötken yili 9-ayning 1-künidin tartip
Şerqiy Türkistandiki Universititlarda Uygur tilida ders
ötüşni emeldin qalduruş buyruqi bilen çétisliq
ikenlikini bayan qilğan iduq.
2002-yili 31-mart küni Xitay hökümiti Ürümçide yoquri
qatlam kommunist emeldarliriğa Idilogiye saheside milliy
bölgünçilikke qarşi turuş boyiçe qayta terbiye éliş
seperwerlik yiğini éçip, musteqilliq heriketlirimiz we
xelqimizning naraziliq heriketlirige qandaq zerbe
bérişning çara tedbir, pilan we programmilirini qayta
otturğa qoydi. Yiğinda jallat Wang Lequan söz qilip, bu
qétimqi heriketning asasiy nişani her derijilik gézit
journallar, metbuat we neşiryat tarmaqliri hem radio
teleweziye systimisi bolidiğanliqini, bu heriketni
jaylar we asasiy qatlamlarğiçe kéngéytip bu sahede
milliy bolgünçi küçlerni uzaqqiçe baş kötürelmeydiğan
qiliwitiş, mesile bar dep qaralğan orun we şexislerni
qattiq bir terep qiliş, ming orun yaki ming şexis xata
jazalansimu birni tordin çüşürüp qoymasliq heqqide muhim
yolyoruq bergen idi..
Xitay hökümiti 2002-yil aprelning béşida neşeriyat we
gézit-journallarni we metbuat boyumlirining tarqitiliş
yollirini qattiq tertipke séliş heqqide jiddiy uxturuş
çiqarğan idi.
Uxturuşta milliy musteilliq küçlirining kitap-materiyal
we gézit-journallarni qolğa çüşüriwélip, döletning
siyasiy mexpiyetliki we bixeterlikige éğir tesir
yetküziwatqanliqi, buning aldini éliş üçün neşir
boyumliridiki gumanliq dep qaralğan eserlerni tekşürüş
we tarqiliş yollirini qattiq nazaret qiliş lazimliqi, bu
mesililerge çétişliqi bolğan orun we şexislerni qattiq
bir terep qiliş kérekliki, mesile bar dep qaralğan gézit
journallarni toxtitiş kérekliki tekitlengen idi.
2002-yili marttin başlap Xitay hökümitining axbarat-
neşiryat sahesini tutqa qilip, Şerqiy Türkistan
musteqilliq herketlirige bériwatqan zerbisi téximu
ewjige çiqti. Xitay hökümiti 2002-yil kirgendin buyan <idilogiye
sahesidiki milliy bölgünçilikke qarşi küreşni qanat
yaydurus boyiçe qayta terbiye éliş herkiti> digen
atalmiş siyasiy herketni başlap, Uygurlarning tili, dini,
tarixi, mediniyiti we edebiyat- sen'itige téximu küçlik
zeherxendilik qilp, <Qédimki hüner- sen'et risalisi>, <Uygurlar>,
<Honlarning qisqiçe tarixi>, <Qedimki Uygur edebiyati>,
<Çala tegken oq>, < Uygur Seidiye xanliqining qisqiçe
tarixi>, <Leyiğan bulaq>, <Déhqan bolmaq tes>, <Oyğanğan
zémin>, <Soğa>, <Qum başqan şeher>, <Yiraq qirlardin ana
yerge salam>
. qatarliq kitap, ün-sinalğu kasetliri we
musteqilliq terepdarliri hésaplanğan bir türküm jamaet
erbapliri yazğan hem ular heqqidiki materiyallar, we
foto süretler bésilğan Gézit jurnallarni çekles buyriqi
çiqirip, xelqning qarşiliqiğa qarimay zorawanliq bilen
yiğip, türkümlep köydüriske baslidi. Bu herket 2002-
yilning basliridin tartip Ürümçi, Gulja, Altay, Çöçek,
Böretala, Turpan , Qumul, Korla, Aqsu, Artuş, Qeşqer we
Hoten rayonlirida yolğa qoyulğan bolup, milyondin artuq
din, tarix, pelesepe, örpe-adet, edebiyat-senet we ayrim
hüner-tehnikiga ayit kitap, jurnal, gézit we başqa ün-
sin boyumlirining mejburi yiğiwélininp köydürülisi, yüz
mingliğan biguna xelqning <Islam téroristi>, <milliy
bölgünçi> degendek namlar bilen eyiplinip türlük
usullarda jazalinisi, waqit, iqtisat we pisihik
jehettiki xelqqe keltüridiğan ornini toldurğili
bolmaydiğan éğir ziyini bilen hilimu üzliksiz türde élip
bérilmaqta.
Bu weqeler Şerqiy Türkista information merkizi teripidin
qolğa çüsürülgen töwendiki bir qisim Xitay metbuatlirida
élan qilinğan höjetlik materiyallarda Xitay hökümitining
idilogiye saheside élip barğan birinçi basquçluq
qirgginçiliq herkiti mundaq xewer qilindi.
<www.tianshannet.com>ning 2002-yil 3-ayning 24- künki
xewiride éytilisiçe Xitay hökümiti idilogiye saheside
qattiq zerbe bériş jeryanida milliy musteqilliq herkiti
bilen şuğullanğan 7 çong weqeni bir terep qilğan, 377
ademni éğir jazaliğan, 9115 ademni tutqun qilğan. <
www.tianshannet.com >ning 2002-yill 5-ayning 31- künki
yene bir xewiridin qarğanda Xitay hökümiti <qattiq zerbe
bériş herkiti> başlanğandin kéyin Şerqiy Türkistanda 20
din artuq milliy musteqilliq gorohini pas qilğan, 100
din artuq milliy mujahitimizni tutqun qilğan, 6000 pay
oq, 140 dane quralni qolğa çüsürgen, 10 yer asti
qarşiliq körsütis orni we 500 din artuq jamaet sorununi
piçetlengen, islamdiniga ayit 3 kitap yiğiwélinip
köydürüp taşlanğan. Yene bu xewerde éytilisiçe< qattiq
zerbe bériş herkiti> başlanğandin boyan 30 mingdin artuq
türlük milliy toqunuşqa a'it türlük işlar qanuniy
jehettin birterep qilinğan, 1000 din artuq goroh
yoqutilğan, 40 mingdin artuq adem jazalanğan. Biz biliş
imkaniyitige ige bolğan, Xitay hökü-miti élan qilğan bu
xewerning rialliqni ipadilep bériş derijisining
qançilikliki heqqide éniq tepsili pakitqa ige emesmiz,
emma islamga a'it 3 kitapning çeklengenliki heqqidiki
xewiri ularning mediniyet saheside yürgüziwatqan dölet
térorizimini xelqara jamaetçiliktin qattiq sir
saqlawatqanliqini körüwalalaymiz. Dimek Xitaylarning
idilogiye saheside élip barğan wehşiy herkiti mediniyet
saheside 3 kitapni çekles bilenla ahirlasmiğan. Éniq
melumatlardin qarğanda jazalanğan orun we şexis,
neşirdin toxtutulğan gézit- journal, kitap
materiallardin başqa pütün Şerqiy Türkistan miqyasida
köydüriwétilgen kitap, gézit-journal, ün-sin boyumliri
we adettiki neşir boyumlarning sani 1 milyondin
aşidiğanliqi mölçerlenmekte.
Xitay hökümiti nahayiti köp küç çiqirip nöwette neşir
qiliniş aldidiki qol yazmilarni we qedimqi eserlerni
tekşürüşke başliğan.we qedimqi eserlerdin putaq çiqirip
türlük bahane izlep ularni yoq qilişning koyiğa çüşken.
Bu jeryanda 54 hil gézit-journalni neşirdin toxtatqan,<
Bulaq>, <Dunya edebiyati>, <Miras>qatarliq 20 mige yéqin
gézit- jornallarning sehipisini qisqarqan, 100 ge yéqin
neşriyat- axbarat ademlerni türlük bana sewepler bilen
xizmitidin élip taşliğan yaki wezipisidin tohtutup
qoyğan.
Xitay hökümiti yigiwélip köydürgen kitaplar ilim-pen,
hüner senet, pen-tehnika, din we tarixqa munasiwetlik
bolup, bu heriketning astiğa Xitay hökümitining meniwi
bayliqlirimizni talan taraj qilip, herqandaq işta
Xitayning qoliğa qaraydiğan, özi musteqqil héç iş
qilalmaydiğan, başqilar teripidin téngilğan
tengsizliklerge ün- tinsiz boysunidiğan, béqindi haletke
keltürüştin ibaret siyasiy qara niyiti yoşurunğan.
|
