Heptilik Siyasiy Ilmiy Gezit - Sherqiy Türkistan Informasyon Merkizi Nesir Qildi

6 ) Zorawanliqsiz Qarşiliq Körsitişning Küçi

Mahatma Gandhi we Martin Luther King tonulişning aldida, başqa yoli qalmiğan milletler zorawanliqni, heqlirini qayturwilişning usuli qilip talliğan, bu hisdaşliq qilişqa erziydu. Eqli tepekkür omumlaşqan Yawropada, Markisning sinipiy küreş zorawanliq telimati peyda buluşning aldidila zorawanliq bilen hakimyetni tartiwiliş telimati bolğan. Buningda, zorawanliq teripidin tartiwilinğan heqlirini, Xitayning zorawanliqni işlitip yene qayturiwilişiğa bolidiğanliği şerhilengen .biz 20-esirning zorawanliqliri üçün ah!uruş bilen birge uh! deydiğan yengi bir ilahi pelsepe- Gandhi zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş telimatiğa eriştuq, hem bu telimat mustemlikiçilerge qarşi turuş küreşliride ğelibiğe irişti. Arqidinla qara tenliklerning heqliri üçün küreş qilğan Martin Luther King, Gandhining zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş telimatining tehimu toğriliğini ispatlap ğelibige erişti. Şunungdin keyin,izilişke uçrawatqan milletler , zorawanliq wastisidin başqa küreş qiliş wastisi yoq, dep kesip éytmaydiğan boldi.

Gandhining telimati Engiliyening mustemlikisini ayaqlaşturdi.

Gandhining matem murasimida,Hindistanliqlarning oqiğan Budda munajetliride mundaq bir söz bar; sen bizni çüşimizdin realliqqa başliding, zulmettin yoruqliqqa başliding,…….
Zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş telimati bunung aldida kişiler mazaq qilidiğan bir xam xiyal idi. Beşida, Gandhi zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş usuli arqiliq Hindistanni Engiliye mustemlikiçiliridin azatliqqa çiqarmaqçi bolğanda, hetta uning eng yéqin dosti, tarixşunas J. B. Keriparani guman bilen uningğa: Gandhi ependi siz (Injil) bilen (Budda ) nomlirini bilişingiz mümkin, lékin siz tarixni qetti bilmeydikensiz. Herqandaq bir millet hazirğiçe tiniçliq bilen azatliqqa erişkini yoq ! mana muşu ğelite, qorqunçaqliq, bolmiğur dep qaralğan söz- zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş- milyonliğan Hindistanliqlarning 1947-yili
Engiliye mustemlikiçilirini qoğliwetişige rehberlik qildi.xuddi Gandhi dosttiğa jawap bergendek: tarix toğrisida aldi bilen siz şuni éniq biliwilişingiz lazimki, burun bolup baqmiğan işlar diginimiz, kelgüside yüz bermeydu dep kesiwetkenlik emes.baş wezir Çerçil teripidin (yerim yalangaç derwiş) dep atalğan bu Hindistanliq üstige matadin qilinğan yepinçini artqan halda, Engiliye mustemlikiçilirige anglatqan “ zorawanliqsiz uruş xitapnamisining mezmoni nahayiti addi bulup: dehqanlarni baj-seliq tölimeslikke , şeher ahalisini Engiliye qanuniğa boy sunmasliqqa, Hindistanliq esker-saqçilarni mustemlikiçilerning ketminini çépiştin toxtaşqa murajet qilğan. Gandhining bu murajetlirige awaz qoşuş üçün Hindistanliqlar peqetla hizmitini toxtatsila bolatti, ular dukanlirini etip,tijaretlirini toxtatti, mektepliridin çiqip,deris taşlaşti, yaki ibadetxaniliriğa berip :pütkül Hindistan sükütke patsun, Hindistanni ezgüçiler bu süküttiki murajetke qulaq salsun. Dep munajet qilişti .kişiler daim xata halda bu telimatni muresseçilik we qorqunçaqliqni tallaş dep çüşinidu.Gandhi çüşendürüp; méning zorawanliqsiz küçlirimaktip küç bulup, u qorqunçaqliqni, baş-baştaqliqni öz içige siğdurmaydu.zorawanlarning zorawansiz boluşidin ümid qilişqa bolidu, lékin qorqunçaqlar undaq emes.
Martin Luther King ning zorawanliqsiz tirkişişliri
Ezeldin xataliğini boyniğa almaydiğan Norwigiye nobil ténçliq mukapati komititi, köp qetim oçuq-aşkara bularni bildürdi: 100 yildin yaqi ténçliq mukapat komititining ötküzgen bihetesligi, Hindistanning Gandhisige mukapat berilmigenliktur, bu ularning menggülik puşaymanidur. Gandhining arqidin zorawanliqsiz qarşiliq körsitişning bayriğini kötirip çiqqan kişi qara tenliklerning lidiri Martin Luther King dur. Umu Gandhige oxşaş pakar boyluq, ğayet zor rohi küçke ige idi. Lékin oxşimaydiğini hayat waqtida nobil ténçliq mukapatiğa(1964yili) érişti we tarixtin buyanqi eng yaş mukapatqa erişkiçü boldi.
Amerikiliq qara tenliklerning 300 yildin yaqi uçrawatqan ar-numusluq teğdirige zadila çidiğuçiliği qalmiğanda, öçmenlik we ğezep-nepriti yanar tağdek partlaş aldida turğanda, Martin Luther King qara tenlik qerindaşlirining aldiğa kelip, barliq zorawanliq wastisi arqiliq heqlerge we ténçliqqa érişiş usuliğa qarşi turup mundaq didi; heqiqet sariyining muşeqetlik bosugusida turğan kişiler,bir-neççe eğiz sözim bar buni çoqum silerge diyişim kerek özimizning qanunluq ornimiz üçün küreş qiliş jeryanida, yengiliş herketler arqiliq jinayet şekillendürmesligimiz kerek.öçmenlikning şarabi arqiliq erkinlikke bolğan teşnaliğimizni qandurmasliğimiz kerek. Biz menggü öz abroyimizni saqliğan halda,qattiq intizamçanliq bilen küreş elip berişimiz kerek.biz bu mol ijadilikke ige qarşiliq bildürişimizning zorawanliq herket dep atilip qelişiğa yol qoymasliğimiz kérek.(Mining bir arminim bar). Martin Luther King köp qetim kişilerge nesihet qilip mundaq digen; terrorrisliq arqiliq ténçliqqa erişişni istigenlik,yağ bile ot üçürgenliktur.
U başlap mangğan, qolida tömürning suniği bolmiğan, qara tenlikler jamaiti çiş-tirniğiğiçe qorallanğan qoralliq saqçilar bilen qarşilaşti, aq tenliklerning atqan taşliri we qarğaşliri içide toxtimay ilgirlidi.umu zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş telimatining yaratquçisi Gandhiğa oxşaş qoğuşun oqning zorawanliğida ölgen bolsimu,lékin u rehberlik qilğan zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş herkiti ğayet zor ğelibige erişti.Amerika prizdenti Kennidini öz içige alğan aq tenliklerni çongqur tesirlendürdi, bu arqiliq Amerika dölet mejliside kişilik hoqoq qanun lahiyisini maqulluğizip,qanun arqiliq Amerika qara tenliklirining kemsitiliş hayatiğa xatime berdi.ularning bu küreşliri Engiliye dölet mejlisining irqiy kemsitişke qarşi turuş qanuni maqullişiğa tesir qilip, yigirme neççe yildin keyin jenubi Afrika irqiy ayrimiçiliq tüzimining ğulişiğa sewep boldi. Bügün Tibetning Dalay Lamasi dunya teripidin Gandhi we Martin Luther King din keyinki eng büyük zorawanliqsiz qarşiliq körsitişning terğibatçisi dep qaralmaqta. Lékin Zorawanliqsiz qarşiliq körsitiş telimati hemmige qadir emes. Buni Martin Luther King ning bu meşhur sözi ispatlaydu:
. Eger biz kommunistik döletlerning tömür qepizi içide bolğan bolsaq,hergizmu bu usulni qollanmaytuq.lékin Amerika demokiratsiyesining büyük ewzelligi
heqiqet üçün qarşiliq körsitiş heqqingning bolğanliğida.

Xatime:11-sentebir weqesidin keyin, xelqara weziyetke maslişiş üçün bizning téxi pişip yétilmigen milliy musteqilliq küreşlirimizning bezi siyasetçiliri zorawanliqsiz qarşiliq körsitişni özlirige ülge qilmaqçi boldi. Toğra şundaq qiliş kerek, lékin qandaq şaraitta qiliş kerek buni aydinglaşturiweliş kerek. Tarixtin buyan öz millitinimu rehim qilmay qanliq basturwatqan,dunyadiki eng axirqi faşist kommunist Xitaylar, hergiz Uygur, Tibetlerdek oxşaşmiğan din, oxşaşmiğan milli mediniyet,oxşaşmiğan iriqtiki qolida tömürning suniği bolmiğan mekküm milletning ténçliq bilen qilğan heqliq teleplirige pisent qilip qoymaydu.peqetla purset pişip yitilgende(1944-yilidiki 3 wilayet inqilawimizdek muntizim qisimlirimizni burniğa ekilip tirep qoyğanda andin bitim üstilige kilidu yaki şermendilerçe yurtiğa kitidu).ata sözlirimizdin“heqliq bolsang, jideldin yanma”. Digen bir söz bar. Tarixtin buyan musteqil döletlerni qurup,dunya medinyitige ölmes töhpilerni qoşqan biz Uygurlarning tarixi miras tupriğimizning azatliği üçün,kemsitilgen milli ğororimiz üçün,ayaq asti qilinğan milli medinyitimiz üçün ilip barğan herqandaq küreşlirini Amerika,Yawropa we dunya jamaiti qollaydu.çünki biz heqqaniyet üçün küreş qiliwatimiz.

Hindistan tarxidin Alimjan teyyarliğan.

2003-yili 15-noyabir,Germaniye.

©UÇQUN-KIVILCIM - 10/12/2003 20:20 Hazirliğuçi: A. Qaraqaş