|
Zhonggou hökümitining
bir yilda ölüm jazasi ijra qilğan mehbuslirining sani,
pütün dunyadiki ölüm jazasi ijra qilinğan
mehbuslarnining omomi sanidin köp bulup, Zhonggouluqlar
bu mehbuslarning içki ezaliridin paydilinip qimmet
yaritiwatqanliğini oçuq-aşkare étirap qilğan idi.10-iyul
Amerika dölet mejliside bu toğriliq interwiy boldi.
Zhonggou 1997-yili jinayi işlar qanuniğa özgertiş
kirgüzgende, 68 xil jinayi qilmişning ölüm jazasiğa
layiq ikenligini bekitken idi.bu ölüm jazasiğa layiq
jinayi qilmişlarning sanining kopligi jehette zhunggu
dunyada birinçi orunda turidu. HELIQARA KEÇÜRÜM
TESKILATINING daimi heyyiti T.Kumar ependi mundaq didi:
Zhonggou dunyadiki birdin bir ölüm mehbusliri içki
ezaliri tijariti qiliwatqan dölet.ispatlaşqa amal
bolmaywatqan bolsimu,lekin HELIQARA KEÇÜRÜM TESKILATI,
Zhonggouning heliqaradiki heridarlarning içki ezalarğa
bolğan ehtiyajini waqtida qandurus üçün mehbuslarğa ölüm
jazasi ijra qiliwatqanliğidin gumanliniwatmaqta.
Xitay ĞEmgek bilen özgertiş fondiğning mesuli WU SI DA (Komminislarning
Insanperwerligi) digen kitawida birneççe doxturning
ispatlirini alahide tekitlep ötken:içki ezalarning
yengiliqiğa kapaletlik qiliş üçün,bezi mehbuslarning
tiniqi toxtimay turup, doxturlar ularning içki ezalirini
kesip alğan,bu yerde doxturlar mehbuslarning azabini
teximu eğirlitiş rolini oyniğan.ölüm mehbuslirining içki
ezalirini setiş Zhonggouning eneniwi exlaqiğa toğra
kelmeydiğandin başqa yene kesel dawalap adem qutquzuş
üçün bolmastin belki qimmet-pulni çiqiş nuqtisi qilğan.
şunga xelq'arada omumyüzlik eyiplesşke uçriğan.
1998-yili yawrupa parlamenti resmi qarar maqullap,
zhonggudin bu xil insanperwerlikke qarsi,xeliqara
kişilik hoquq qanuniğa xilap herketlirini toxtitişni
telep qilğan.
Buningğa jawaben Zhonggou hükümiti: << bu mehbuslarning
ölüm jayasi ijra qiliniştin burun anglaşmiğa imza qoyup,
özlirining içki ezalirini başqilarğa iane qilidiğanğa
qoşulğan depeytqan>>.WU SI DA mundaq didi: <<Nasistlar
meğlup bolğandin kéyin AUSSÇWITZ yiğiweliş lagiridiki 23
nassist doxtur sotlanğanda, ular özlirini axlap, teni
tejribe qilinğan yehudilarning razi bolğanliği toğriliq
toxtamğa imza qoyğanliqini,özlirining insaniyet üçün
tibbi tejribe elip barganliqini tekitliğen>>. şundaq
bolsimu, keyin bu nassist doxturlarning hemmisige kesim
berildi.çünki ularning tejribiliri nassistlarning
zorawanliq qilmişlirining bir qismi. NÜRNBERG çong
sotçisi: <<bu xil erkinlikni yoqatqan, ensizçilik içide
turğan halda, zorawanliq aldida bergen atalmiş (RAZILIQ)
mewjut emes dep jakaliğan>>.
Ölüm mehbuslirining içki ezalirini kesiweliş,haraktir
jehettin bu mehbuslarning kişilik hoquqini étirap qilğan
yakiqilmiğanliq mesilsidur. Demokratik zat WEI JING ŞENG
interwiyda mundaq didi:<<yéqinqi 3 yildin buyanqi
waqittin başlap, zhungguda kişilik hoquq depsende
bolunuşi nahayiti eğirlişip ketti. 2000-yili PNTR bilen
bahaliniştin keyin,Zhonggou hokümitining xeliqaradiki
besimi bir az yeniklidi, şuning bilen 80-, 90-yillardiki
edliye-qanun islahatlirini emeldin qaldurup, FA LUN GONG
çilar we dini jamaetlerge qanunsiz wastilardin
paydilinip ziyankeşlik qildi>>.u yene mundaq didi:<<şuni
iqrar qiliş kérekki,xeliqara jemiyet bularğa qattiq
inkas bildürmidi. şuning bilen Zhonggou teximu
ilgirligen halda başqa zatlarğa ziyankeşlik qilişqa
başlidi. 11-sentebirdin keyin Amerika we xelq'ara
jemiyetning diqqiti başqa terepke buralğan çağda,
zhonggu hökümiti ziyankeşlik qiliş kölimini
kengeytti.eng röşen bolğini muxbirlarğa, ziyalilarğa
ziyankeşlik qiliş we çeteldin Zhonggouğa qaytqan
kişilerge ziyankeşlik qiliş boldi. bu çeteldiki
Zhonggouluqlarni oçuq-aşkare söz qilalmas qilip
qoydi..bu işlardin keyinçu? xeliqara jemiyet yenila
qattiq inkas bildürmidi,Zhonggouğa qaratqan besimini
teximu boşaşturdi.şuning bilen Zhonggou hökümiti
oxşaşmiğan koz qaraştiki we oxşaşmiğan pikirdikilerge
qaratqan ziyankeşligini dolet çegrisi sirtiğa
kengeytti.mening qarişimçe zhongguning edliye-qanun
islihati, siyasi tüzüm islihati bilen bağlinişliq, eger
Zhonggouda köp partiyilik tüzüm bolmaydiken,heqiqi
musteqil edliye sestimisi bolmaydu.
Démokiratiye, erkinlik, barewerliktin söz éçiş mumkin
emes.bularning hemmisi xeliqara jemiyetning Zhonggouğa
besim qiliş qilmasliği bilen nahayiti munasiwetlik>>.
Bu
interwiyğa dolet mejlisi ezaliridin; ÇRISTOPHER SAYS,
MIKE PENCE, MARILYN MUSGRVE we FRANK WOLF lar qatnaşti.
OĞUZ TEYYARLIĞAN 2003-yili oktebir. |
|
