|
Bu eslime maqalisini Jon
Marts yazğan bulup, hazir Santiyagoda yaşaydu. U
2002-yillarda Zhonggo komministlirining eğizi bolğan
merkizi télivizor istansisining 9-kanilida işligen (ötken
yili yazda Türkiye Istanbuldiki Zhonggo baş konsuli ming
bala bilen herqaysi el diplomatliri we muhbirlirini
yiğip Uygurlarni TERRORRIST dep böhtan çapliğanda, ispat
üçün aldin'ala yalğandin işligen VCD ni tarqatqan, bu
VCD del merkizi telivizor istansisining 9-kanili işligen
film.) we öz keçürmişlirini asasen çinliq bilen yezip,
bu yerning heqiqi qiyapitini erkin dunyağa tonutqan we
heqiqi ahbarat wastilirining hem heqiqi muhbirlarning
qandaq bolidiğanliqi toğriliq özi oyliğanlarni yazğan.bu
maqala oqurmenlirimizning Zhonggoning idelogiye
sahesidiki aldamçiliqlirini azdur-köptur biliwelişi üçün
paydiliqtur.
Bu 2002-yili Bei Jing merkizi telivizor istansisi
9-kanalning bir keçilik isminisining ayaqlisidigan waqti
idi,işanidiki komputur üstili qalaymiqançiliqqa
tosqan.men bu istansisining engilis tili qanilining
çetellik mutehessisi bolus süpitim bilen, rijissor we
nazaret çilerning köngül qoyup talligan mezmonliriga
asasen ertisi saet 8 de qoyilidigan hewerlerni
teyyarlawatatim.men nahayiti çüsünimen,Zhonggoning bu
hewer nazaret-teksürüs tüzimi astida,quruq soz,yalgan
sözler az bolsa bolmaydu.sunga men komputorda munularni
urup çiqtim: <<ZH.K.P bas sekritari HU JING TAO dawamliq
dehqanqiliqqa tayinip,umum yüzlik halliq turmus
sewiyesige yetis qurilisini elip beris togrisidiki muhim
sözini elan qildi>>, <<siyasi kenges reisi LI RUI HUAN ,
AO MEN weten qoyniga qaytip kelgendin buyan jemiyet
muqim,ihtisad dawamliq tereqqi qilmaqta, didi>>.<<TÜRKIYE
WE AMERIKA uçaqliri hadisige uçrap çüsüp ketip,96 adem
qazaga uçridi>>; bu hewerlerni urup bolgandin keyin
tatliq uhlap ketken hizmetçilerni oygutiwetmeslik üçün
men asta sirtqa seylige çiqip kettim.
Bu bolsa milyonliğan Zhonggoliqlarğa hewer yetküzidiğan
ahbarat merkizi,ENGILIYE FRANSIYENING sünni hemra
işletküçiliri,AMERIKA FOX kanilini işletküçiliri bu
hewerlerni köreleydu.sizning oylişingizçe bundaq yer
esli aldiraş,qaynam taşqinliqqa çömgen menzire bolişi
kérekti, lekin bizning 9-kanalning ehwali undaq emes,
adettiki waqitni dimeyla qoyayli,altun programma waqtimu
ohşaş,meyli bu çağda şimaliy KORIYE bilen IRAQ uruş
girwigide turğan bolsimu,COLOMBIYE alem kemisi qazağa
uçriğan bolsimu.Bizning hewerlirimiz asasen simliq
başquruşta bulup, matiryallarni komputordin çüşürgendin
keyin, ularni partiyening siyaset qununliriğa çüşürüp
tehrirlep her daim yenimizda teyyar turidiğan
nazaretçilerge tapşurimiz.ançe muhim bolmiğan hewerler,
hökümetning hewerliri buning sirtida.9-kanalning
hewerliri asasen hökümet hewer agentliği XIN HUA
agentliğidin kelidu.yiraqtiki agentliqlar,sirtta
turidiğan muxbirlar bilen asasen munasiweti yoq,mehsus
ziyaret qiliş yoq,yüzmu-yüz körişiş yoq,waqit rayoni
perqining tesirini oylişiş yoq,besim yoq,bu jay
heqiqeten uyqiğa qanmiğanlar işleydiğan yaxşi orundur.
« Merkizi teliviziye istansisi » hökümet basqurişidiki
istansa bulup,dölet radio, teliviziye,kino başquruş
idarisining qolida, eng yuquri rehberning kongül bölişi
astida.aldinqi künlerde şu çağdiki baş sekritar JIANG ZE
MIN pütkül ammiwi axbarat wastilirini yéqinda
ötkizilidiğan partiye qurultiyi üçün yaxşi keypiyat
yaritişqa çaqirğan.Zhonggo hökümet terepning engilisçe
geziti (ZHONGGO GEZITI) 2002-yili 8-aydin başlap baş
istonda mexsus xewer berişqa baslidi,eng çong gezit (XELIQ
GEZITI) yiğin eçilğan küni baş maqala elan qilip; 16-
qurultayni tebriklidi.maqalida,JIANG ZE MIN ning üçke
wekillik qiliş neziryisining, Zhonggodiki nurğun
mesililerning jawabi ikenligi tekitlengen.eslide özara
riqabetlişidiğan axbarat wastiliri,teşwiqat üçün özara
koçürüşüp maqala basidiğan bolupqalğan.
9 - kanalda, kimning nimige mesul ikenligini ayriweliş
tes,işlarni özara maslaşturişmu tes.özara
teşkilleş,nowetlişiş digenlermu yoq. xizmetçilerge
yardemlişip xizmet halqilirini tonuşturuşmu yoq.xewer
qoyuş öyidiki til qiyinçiliqlirini başquridiğan ademmu
yoq. başquruş ornidikilerning özgertiş toğrisidiki
uxturişliri daim çaqmaq çaqqandek tuyuqsiz kelidu.çiqim
xamçoti eniq emes.Zhonggoluq xizmetçilerning maaşi daim
5, 6 ay keçiktürilidu.
9 - kanalni quruştiki mexset-çetelliklerge Zhonggo
eçiwetilip,islahat boldi, bizning xewerlirimizmu
silerningkige oxşaş digenni uxturup qoyuş.başquruş
ornidikilerning bizge bekitip bergen wezipisi bolsa:
Zhonggo hökimiti üçün yaxşi obraz tikleş. Sunga siz daim
bu yerdin Zhonggo üçün yaxşi xewernila körisiz
Engiliyelik sayahetçi seddiçin sepilide
öltürilgende,9-kanal xewersiz qalidu.Bei jingdiki pütün
internet çayxanliri piçetlengende, xewersiz qalidu.bir
top şimaly Koriyelikler Ispaniye elçixanisiğa iltija
qilğanda, CNN teripidin qayta-qaytilap xewer qilinsimu
9-kanaldin hiçnimini körelmeysiz.
2002-yili mart eyining melum bir küni çüstin keyin men
Ispaniye elçixanisiğa barğanda,Bei jing diki sani çeklik
bolğan heqiqi muxbirlarni kördüm, bular Reuter
agenliğining, CNN ning, Xiang Gang sumruğning, BBC
ning,peqetla 9-kanalning muhbiri yoq.
Bir terjiman praktikant Zhonggo terjimanliq sahesidiki
naçarliqlarni sökmekçi bolğanda, u munasiwetsiz işlarğa
arlaşmasliği toğrisida agahlandurilğan.mesul kişi
uningdin: siz nime üçün çetelliklerning bu işlarni
bilişini xalaysiz?, dep soriğan.buningdin Zhonggo
hökimitining yaxşi obraz tikleş siyasitining mesxirilik
teripini köriweliş tes emes.bizning bu yerde her
tereptin pişqan bir ixtisasliq muxbir bar idi.u daim
ğodungşup:<<Zhonggo qandaq islahat qiliwatidikin?daim
özini maxtap ğelibilik quduqtin çiqiwalduq deydu,emma
quduqqa qandaq çüşüp ketkinini dimeydu>>deytti.bu muxbir
qattiq ümütsizlik içide xizmitidin istipa berip,dangliq
bir yer şari xaraktirliq axbarat agentliğiğa ketmekçi
bolğanda,mesullar uning bilen sözlişip tehdit
selip,uning istiqbalini weyran qilidiğanliğini,hemme
yerge uning işençsiz ikenligini yeyiwetidiiğanliğini
eytqan.u bularğa pisent qilmiğan. şuning bilen birneççe
mesul uning arxiwiğa paydisiz bahalaşlarni selip,1
yilliq muaşini qayturişni bekitken.9-kanal uning başqa
jayğa ketişini xalimayti, çünki ular heqiqi
muxbirlarning çetel agentliqiğa barsa qandaq iş
leydiğanliğini bilidu.
2002-yili 15-öktebir elip berilğan bir tekşürüş, çetel
axbaratlirining Zhonggo toğrisida bergen bir heptilik
xewerlirini tizimlap çiqqan. bular;:<<Zhonggoning herbi
küçining zoriyişi we tesiri>>, <<Zhonggo AIDS kesilining
tarqilip ketişining aldini eliş kérek>>, <<Tian An Men
mafiyasi Çen 13 yil kesildi>>,<<Xiang Gang erkinligi
tehditke uçridi>>, <<Zhonggodiki yalğan saylam arqiliq
hoqoq almaşturuş yene bir qetim dunyaning diqqitini
qozğidi>>.digenlerdin ibaret.bu tizimlik 9-kanalning
mesul programma işligüçiliri içide tepsili körülüp
çiqqan,bundaq qilişning nime ehmiyiti barliğini hiçkim
bilmeydu.lekin şunisi eniqki, başqurğuçilar çetel
xewerlirini özlirining nazaret qiliş dairisige kirgüzgen.
Bundaq xewerler 9-kanalda esla qoyulmaydu. Biz bir
tesirlik muhim xewer bilen programmining beşini
baslimaqçi bolğinimizda mundaq başlaytuq: <<minstir
prizdent Zhu Salzburg (Austriye) diki bir BIO
dexqançiliq meydanini ziyaret qildi, meydanning kölimi
38 engilis mu bulup, yerimi otlaq, yerimi
ormanken,asasliqi qoy süti mexsulatlirini
işlepçiqiridiken>>.
Amerika Max Axbarat Toridin Élindi.
2003-yili öktebir oğuz teyyarliğan(ETIC) |
