|
Qurban Tulum digen bu isim tilğa élinğan haman, xeli köp
Uygurlarning köz aldida hamaqet, axmaq we uççiğa çiqqan
qizilpaçaq bir Uygurning selbi obrazi namayen bolsa, del
eksiçe, Qurban Tulum, Xitay hakimiyitining we uning
çumaqçilirining neziride, kompartiyege sadiq, itaetmen
bir çentuning obrazi. Méningçe, Qurban tulumni, ahmaq we
hamaqet bir Uygurning obrazi emes, belki 50 yillarda
Xitay kommunistlirining sahtipezlikige we
közbuyamçiliqiğa bir mehel aldinip ketken aqköngül,
sadda Uygur déhqanlirining obrazi diyiş eqilğe téhimu
muwapiq. Eyni çağda Şerqiy Türkistanni işğal qilğan <
Xitay xelq azatliq armiyesi > ning asasliq qomandani we
Uygur xelqi teripidin < qanhor jallat > dep atalğan
Wangjen, 79 yili qelemge alğan, < Xinjiangning azat
qilinişi heqqidiki qisqiçe eslimem > namliq esiride,
Şerqiy Türkistanğa deslepte kirgende, azatliq armiyening
qandaq qilip yerlik xelqning könglini qisqa waqit içide
özige mayil qiliwalğanliqi heqqide izahat bérip, < keng
komandir jengçilirimiz azsanliq milletlerning örp
adetlirige hörmet qilip, 3 çong intizam, 8 diqqetke
qattiq emel qildi, yétip barğan her jayida, ammiğa
teşebbuskarliq bilen su toşup, otun yérip bérip,
kesilini dawalap qoyup, hoyla aramlirini süpürüşüp
berdi, talada yétişqa razi boldiki, ammining öyige kirip
yétiwalmidi, aç qélişqa razi boldiki, hergizmu yerliktin
birnerse sorap yimidi,
Bézi jengçilirimiz hetta ihtisat qilğan aziraq turmuş
yardem pulini qiyinçiliqi bar ammiğa teqdim qildi,
armimizning bu herikitidin hermillet xelqi tesirlinip,
közlirige issiq yaş élişti we < bundaq yahşi eskerlerni
körüp baqmiğan iduq, yaşisun maojuxi, yaşisun
gongchendang > diyişip ketti > dep bayan qilğan idi.
Heqiqetenmu Wangjenning éytqinidek, eyni çağda kommunist
eskerlirining yuqarqidek kozbuyamçiliqliriğa bimehel
aldinip ketken aq köngül Uygur xelqi, ularni qutqazğuçi
melek ornida körgen we ulardin güzel ümitlerni kütken
idi, çünki Uygur xelqining bundaq rohi tuyğuğa kélişide,
kommunist eskerlirining yuqarqidek közbuyamçiliqliridin
sirt yene, yillardin buyan Şerqiy Türkistan xelqiğe
pütmes tügimes balayi apetlerni élip kelgen qanhor
gomindang armiyesining zulmidin qurtulidiğanliqiğa
bolğan ümidimu mohim rol oyniğan idi. Qurban tulumning
obrazi del muşundaq bir arqa körünüş içide otturiğa
çiqqan idi, eger Qurban tulumni < ahmaq > diyişke toğra
kelse, eyni çağda Xitay kommunistlirining yuqarqidek
sahtipezlikige qisqa muddet aldinip ketken neççe 10
mingliğan Uygurning hemmisini < ahmaq > diyişke toğra
kélidu. Eyni çağda Şerqiy Türkistan xelqi, ançe uzun
ötmeyla kommunist hakimiyetning eslidiki yawuz
qiyapitini tonup yetken we Qurban Tulumlarmu kelmeske
ketken idi, emma Xitay hakimiyiti, özining esli
qimmitini alliqaçan yoqatqan bu obzarğa mehkem
esiliwélip, uni, kompartiyening < mehri şepqiti > ni
unutmiğan itaetmen bir Uygurning simowuli süpitide
bazarğa sélip keldi, eger diqqet bilen küzitidiğan
bolsaq, Şerqiy Türkistanda kommunist Xitay hakimiyitige
qarşi naraziliq heriketliri qaçan taza ewjige jiqsa,
Xitay hakimiyitining buningğa toğra keltürüp Qurban
Tulumning obrazini qaytidin tirilddürüp bazarğa
salğanliqini körüwalalaymiz. Hewerlerge qariğanda, Xitay
radio téliwiziye baş idarisining 4 milyon 500 ming
yüen mebleğ sélişi bilen, < aptonom rayonluq partikom >
bilen tengritağ kino sitodiyesi birlikte, < Qurban
tulumning beyjingğa bérişi > namliq renglik hikaye
filimni işlep çiqqan we yéqinda < Ürümçi xelq tiyatiri >
da bu filimni tamaşibinlar bilen yüz körüştürüş murasimi
ötküzgen. Dimek, Şerqiy Türkistan rayonida Xitay
hakimiyitige qarşi türlük şekildiki milliy heriketler
ayiği üzülmey dawam qiliwatqan bügünki künde, < Qurban
tulumning Beijingğa bérişi > namliq hikaye filmning
otturiğa çiqişimu hergiz tasadipiliq emes. Bundin 3 yil
burun, yeni 99 yili 12 ayda, < aptonom rayonluq
partikom > ning sekritari Wang Lequan Hotende qilğan
sözide, milliy ma'arip saheside kompartiyege bolğan
öçmenlik tuyğulirining küçüyüp kétiwatqanliqini qattiq
tenqitligen we Qurban Tulumning obrazini qaytidin tiklep
çiqişni alahide tekitligen idi. Wang Lequan bu heqte
tohtulup eynen mumndaq digen idi:
"Ma'arip mesilisige sel qarimasliqimiz kérek, Hotende
3722 neper başlanğuç mektep oquğuçisining özining
derislik kitapliridiki Mao Zhushining resimini yirtip
taşliğanliqining özila bu mesilini çüşendürüp béridu. 5
sinipta oquwatqan bir oquğuçining éytişiçe, u, 1
siniptin tartip kitabidiki Mao Zhushining resimini
yirtişqa başliğan, yeni 5 yilning yaqi yirtip kelgen
... hazir, oquğuçilar we bezi oquğuçilarning nime üçün
kompartiyege, sotsiyalizimğa, yengi Zhuonggoğa we Mao
Zhushiğa hessiyati yoq? Çünki bularning neme iş
qilidiğanliqini bilmeydu, birsi qopup, "Bular
qaraqçilarning beşi" disila işinip qaldu de, Mao
Zhushining resimini yirtip taşlaydu... kim xelqqe beht
yaritiwatidu? Milliy we diniy bayraqni kötürüwalğan
bölgünçi ebleğler emes, belki kompartiye we xelq
hökümiti yaritiwatidu. Ular xelq üçün aziraqmu yahşi iş
qilip bermey, milliy we diniy bayraqni kötürüp çiqip,
biraqla çaqiriq küçige érişiwaldi, buning bizning
iqtidarsizliqimizning bir ipadisi, ular xelqqe azraqmu
yahşi iş qilip bermey turup ammining we kişilerning
könglini özige mayil qiliwaldi, biz bolsaq künde iş
qilip turupmu netijide puhralardin ayrilip qéliwatimiz,
bu nime üçün? ... Biz kadirlar we oqutquçi
oquğuçilarğa qarita siyasi derislik matiriyali tüzüp
çiqişimiz lazim, belgilengen derislik matiriyalliridin
sirt, biz yene Hotende oquçuçi we yaş oqutquçilarğa
qarita yéngi jemiyet bilen kona jemiyetni sélişturuş
terbiyisini küçeytişimiz lazim... eyni çağda Qurban
Tulum heqqiqeten çin yürektin eşigige minip Beyjinğga
Mao Zhushini körgili manğgan idi, nime üçün? Çünki u
kona jemiyettin yengila çiqqan idi, kona jemiyette
kişiler haywan ornida we qattiq ekispulattatsiyege
uçraytti, yengi jemiyette bolsa ular özige özi hoja
boldi, ularğa yer teqsim qilip bérildi, eyni çağda
ularning kompartiyege we Mao Zhushiğa bolğan mehri
şepqiti çeksiz idi, emma hazirqi yaşlarçu? Hemmila yerde
qosaq köpigi qilip yürgen, şunga yéngi jemiyet bilen
kona jemiyetni sélişturuş nahayiti muhim, ilim pende
kelgüsige yüzlünüş kérek, emma idiyiwi télim terbiyede
aldiğila qariwalmay, keynigimu qaraş kérek, bu arqiliq
ularning kompartiyege, sotsiyalistik yéngi Zhuonggoğa we
Mao Zhushiğa bolğan hessiyatini aşuruşimiz lazim ".
Artuqçe izahat bermisemmu, < Qurban tulumning Beijingğa
bérişi > namliq hikaye filimning nime sweptin otturiğa
çiqqanliqi, Wang Leçüenning yuqarqi bayanliridin oçuqçe
körülüp turmatqa we zawalliqqa yüz tutiwatqan Xitay
kommunistik hakimiyitining, biçare Qurban Tulumni
özlirining eydis wirosi qaplap ketken saqaymas bedinige
şipa tapidiğan Loqman Hekim qatarida körüwatqanliqi
ispatlinip turmaqta. |
|
