Heptilik Siyasiy Ilmiy Gezit - Sherqiy Türkistan Informasyon Merkizi Nesir Qildi

Germaniye Puxraliri Iane Toplap Atom Zawutining Zhongguoğa Export Qilinişini Tosap Qalmaqçi

3-ayning 11-küni Atom urişining aldini éliş xelqara doxturlar birleşmisi Germaniyening jenubidiki Karlsruhe ning şeher merkizidiki bir kafeyxanida muxbirlarni kütiwéliş yiğini çaqirip, Germaniye puxraliriğa pul iane qilip Zhongguoğa sétip bériliş planliniwatqan atom zawutini qayturwélişni murajet qildi. Siemens gorohining Hessen Hanau’ğa 1991-yili qurğan bu atom zawuti puxralarning qarşi turuş awazliri netijiside işqa kirişelmigen idi. Ötken yili 12-ayda kanzilar Sçröder Zhongguodiki ziyaritide bu zawutni ularğa sétip bérişni jakaliğan we şu zaman birleşme hökümettiki yeşillarning (Grün) we puxralarning qattiq qarşiliğiğa uçriğan idi. Libiyedin kelgen Zhongguo bilen Pakistanning atom texnikisini qanunsiz terosis döletlerge satqanliq xewiri Germaniyede zor zilzile peyda qildi. Ehwal şundaq bolsimu, hoqoq yürgizwatqan partiye SPD bu zawutni Zhongguoğa sétip bérişte çing turdi. Bu sodini emeldin qalduruş üçün, 1985 –yili Nobel tiniçliq mukapatiğa erişken, Atom urişining aldini éliş xelqara doxturlar birleşmisi , „Germaniye Hanauni özi sétiwalidu“ digen teşebbusni otturğa qoyup herketke keldi. Zhongguo terepning qoyğan bahasi 50 milyon yawru bolup, bu birleşme, Germaniye puxralirini 50 milyondin 1 yawru aşurup iane toplaşqa çaqirip, bahadiki 1 yawru üstinlik bilen Zhongguoning qoyğan bahasidin eşip çüşüp bu zawutni sétiwalğandin kéyin muwapiq bir terep qilmaqçi. Bu herketni orunlaşturğuçilar yiğinda hayajanlanğan halda bularni élan qildi: qisqiğine 2 hepte içide 4700 kişi bu herketke iştirak qildi. Buning içide 14 neper parlament ezasi bar bolup, hazirğiçe Germaniyening herqaysi jayliridin 514000 yawru yiğildi. Yawrupa parlamentining kandidati Wolfgang. Teufel bu zawutni Zhongguoğa sétip bérişni qattiq tenqitlep: bu yerde bu xil zawutlarni quruşqa bolmaydiğanliğini hemmimiz bilimiz, şunga ularğa sétip bériş teximu toğra emes hem kélip xeterlik amillar saqlanğan bir döletke. Rhein deryasining ottura we yuquri rayonliri muhit asraş birleşmisining reisi Sçwiendning qarişiçe: eger men dunya tiniçliğiğa hesse qoşimen deydikenmen, aldi bilen herketke kélişim kérek. Hanau atom zawutining Zhongguoğa export qilinişi wijdansizliq, dunyadiki herqaysi el milletlirige qilinğan mesulyetsizlik. Zhongguo atom zawutini sétiwélip qandaq qilar digen sualğa, neq meydandiki bir Karlsruhe puxrasi mundaq jawap bergen: mening oylişimçe Zhongguo uningdin paydilinip atom qorallirini yasaydu, mening köz aldimğa keltüreleydiğenim peqet muşu.

The Epoç Time din Alimjan terjime qilğan. 2004-yili 19-mart, Germaniye.

Bu maqalini terjime qiliş jeryanida, qattiq azaplandim, oylandim, nimişqa bu Uygur millitige biwaste munasiwetlik iştin keçikip xewer tapqandimen? Biz Uygurlar atom qoralliri siniğining qurbaniğu? Eslide çet’eldiki bolupmu Germaniyediki Uygurlar ixtisadimiz naçar bolsimu, köp pul iane qilalmisaqmu çoqum bu iştin waqtida xewer tepip küçimizning yétişiçe (bir yawru bolsimu) herkitimizde bolsimu bu atom zawutini Zhongguo kommunist kengeymiçilirige sétişqa nisbeten qet’i qarşi turidiğan meydanimizni bildürişimiz kérekqu? Çünki Zhongguo kommunistlirining Atom qoralliri kengeymiçiligige we sinaqliriğa kommunistlar tarixida(hetta dunya tarixida diyişke bolidu) birinji bolup Uygur milliti qarşiliq bildürüp namayiş qilğan. Çünki sinaq meydani Uygurning tupriği, atom radieksiyesige uçriğuçilar Şerqiy Türkistanning igiliri, muhiti. 1985-yili 9-dekabir Ürümçidiki herqaysi ali mektep oquğuçiliri 10 türlik telep qoyup élip barğan namayişning eng muhim bir teliwi Şerqiy Türkistandiki atom sinaqlirini emeldin qalduruş idi. Men bilidiğan ikki oquğuçilar rehbirining, birsi sabiq DUYQ ning reisi Dolqun. Esa (öz waqtida Şerqiy Türkistan universiti oquğuçilirining), Tursun. Tiliwaldi (sabiq sanaet inistituti oquğuçilirining).
Bu yerde şuni qayta tekitlep ötüş zörürki, Fabrikiğa lazim asasliq xam matiryal 3% plutonium we 97% uran( bu radiaktip éliment wetinimiz Şerqiy Türkistanning Ili, Qeşqer, Aqsu wilayetliridin çiqidu ( 731, 734, 733 zawutliri, Ürümçidiki 115-herbi zawut pişşiqlap yötkeydu). Şuning üçün Zhongguo basqunçiliri eger bu atom zawutini sétiwalsa( işençilik axbaratlarğa qariğanda bu zawut ornining wetinimiz Uyguristanda bolişi 99% bekitilip boptu) buningğa kétidiğan asasliq xam eşya bizde tursa buningdin quruq qalmasliq üçün bolsimu bizni teximu çing qamal qilmamdu? (bu bir addi misal). Uning üstige atom bombiliri sinaq meydani bizde tursa biwaste ziyankeşlikke uçriğuçilar wetendiki qérindaşlirimiz bolmamdu? Eziz qérindaşlirim herqandaq qiyin ixtisadi şaraitta bolayli bir nan élişqa kétidiğan pulimizni bu herketke iane qilip bizning qet’i meydanimizni dunyağa bildüreyli!!!
Nöwette ETIC Germaniyediki IPPNW teşkilati bilen jiddi alaqilişip hijrettiki Uygurlarning ularni qet’i qollaydiğanliğimizni bildürmekçi. Qedirlik qérindaşlirimizning wijdani bilen qollap bérişini Umid qilimiz!!!
 

©UÇQUN-KIVILCIM - 24/03/2004 09:30  Hazirliğuçi: A. Qaraqaş