Heptilik Siyasiy Ilmiy Gezit - Sherqiy Türkistan Informasyon Merkizi Nesir Qildi

Sürgündiki Sherqiy Türkistan Hökümitining Bayanati

Besh Yilliq Hökümet Programmisi

(2004 – 2009)

Biz zulum astida yashashqa mejbur bolghan bir döletning we yoqitilish girdawidiki mezlum bir xelqning erkin dunyadiki wekili bolush süpitimiz bilen silerge bu bayanatni élan qiliwatimiz.

Bizmu 55 yil ilgiri silerdek öz tupraqlirimizda erkin yashashning hozuridin behriman bolup yashayittuq. 1863-yili, 1933-yili we 1944-yili qurghan hökümetlirimizning sayisida musteqil dölet bolush süpitimiz bilen silerdek erkin dunyaning icide yashashni ümit qilattuq, öz pulimiz bar idi, dölet bayrighimiz bar idi, milliy armiyimiz bar idi.

Epsuski, 55 yil ilgiri öz tupraqlirimizda musteqillighimiz we erkinlikimiz mejburi tartiwelindi. Komunist Xitay armiyisi sovet kompartiyisi bilen til birikturup 1949-yili dölitimizni ishghal qilip, musteqil we hör yashash hoquqimizni tartiwaldi.

Komunist Xitaylar wetinimizni ishghal qilghandin keyin xelqimizge qarita wehshi, insan qelipidin ciqqan, eqelliy kishilik hoquqlirimizdinmu mehrum qilidighan, söz bilen teswirligili bolmaydighan irqiy qirghinciliq siyasitini yürgüzüp keldi.

Nefit, tebii gaz, Uran, Wolfuron, Altun, Kumush, Mis, tomur, Qoghushun we bashqa renglik mettalar, Komur, Gung’gurt qatarliq tebii bayliqlargha ige dölitimizde xelqimiz tilemcilerdek namrat halgha cushurulup, dozaqta yashighandek til bilen teswirligusiz derijide wehshi qirghinciliqlar we tajawuzci Xitay hokumitining dolet terrorluqi astida turkumlep yoqutulmaqta.Tebii bayliqlirimiz qosh relisliq poyiz, yuk aptomobilliri we turba yolliri arqiliq Xitaygha kéce-künduz bulap élip kétilmekte.

30 milyon xelq Xitayning Sherqiy Türkistandiki yadro sinaqliri ücün tejribe matiriyali qilinmaqta. Xitayning Tekilimakan qumluqining sherqiy jenubi qismigha jaylashqan Lopnur yadro sinaq bazisida 40 yildin beri elip berilghan 50 qétimliq yadro sinighi Sherqiy Turkistan we ottura Asiyaning ekologiyilik muhitini eghir derijide bulghap, ottura Asiya xelqining hayati, ten saghlamlighi, osumluk we haywanatlarning hayatliqigha hesapsiz ziyanlarni kelturdi. Yadro sinaqliri tupeylidin xelqimiz arisida gheyri kesellikler, gheyri torelmiler peyda bolup, millitimizning ten saghlamlighi we bostan, yaylaq muhiti buzulup, radeaktipliq nurlarda milyonlighan xelqimiz zeherlinip hayatidin pajielik ayrildi.

Bundin bashqa 50 yil icide 1 milyon 200 mingdin artuq Sherqiy Türkistanliq her türlük irqiy qirghinciliq we dolet terrorlighi astida qanliq basturuldi.
Buni az dep 1980-yillardin beri Sherqiy Turkistanda tughut ceklesh bahanisi bilen tümenligen ayallar mejburi tughmasliq opiratsiyisi qilinip, ana qorsighidiki 8 milyon 500 mingdin artuq bowaq wehshilerce qetle qilindi, perzentliri Xitay zalim hokumiti teripidin wehshilerde olturuwetilgen anilar eghir rohi kesellerge giriptar boldi, nurghunliri azaptin olup ketti. Nurghunliri mengguluk meyip boldi.

Minglighan ziyalilirimiz, yashlirimiz Gitler fashistlirining lagirliridinmu dehshetlik lagerlargha sürgün qilinip qiynap öltürüldi. Tumenligen xelqimiz ta hazirghice ölüm jazasigha höküm qilinip etip öltürülmekte. Etip öltürülgenlerning ailisidin oq puli elinmaqta we jesetliri topa qezish mashinisi bilen congqur oreklerge kiyimi bilen bille komuwetilmekte.

Xitay hökümiti tesis qilghan “Emgek bilen öz gertish lagirliri” , “Emgek bilen terbiyilesh lagirliri”, “Waqitliq turme”, saqcixanilarda yashlirimiz we ziyalilirimiz türlük fizikiliq we pisxilogiyilik qiyin-qistaqlargha ducar qilinmaqta, qirghinciliq we assimilatsiyeni tezlitish ücün xelqimizning mewjutliqini saqlawatqan qarshiliq körsütüsh noqtilirini we rohi ozuq alidighan eslihelerni bir-birlep yoq qilishiti. Ajdatlirimizning mazarlirini buzuwetti, xelqimizning meshhur mazarlarni ziyaret qilishini men’i qildi.

Sherqiy Türkistan xelqi peqet diniy we milliy mewjutlighi ücün erkin we ademdek yashash telepliri ücün soal-soraqsiz we qanunsiz ölümge höküm qilindi we köp hallarda xupiyane qetle qilindi. Bügünki kündimu yiligha necce yüz qétim sot zallirida ötküzülgen ölüm murasimliri bilen qetle qilinmaqta. Peqet 1997-yilidila demokratiye telep qilghanliqi ücün ölüm jazasigha höküm qilin’ghanlarning sani 8000 kishidin eship ketti. Qanliq basturulghanlarning mal-mulki musadire qilinip Xitaydin eqip ciqqan aqqun Xitaylargha tesim qilip beriwetildi. Sheherlerdiki Uyghurlar qanliq basturulghandin keyin, Sheherlerge we sheher etrapi rayonlargha herbi qisim we yerim herbi qisimlar yotkep kelip orunlashturldi.
Xitay komunistik hokumiti xelqara teshkilat we dunyadiki doletlerni aldash ucun “Aptonomiye” qalpiqi astida 50 yildin beri xelqimizning herxil kishilik hoquqlirini depsende qildi, piker qilish erkinligini boghdi, 1950-yildin 1990-yilghice bolghan 50 yil icide Sherqiy Turkistan cegrilirini qamal qilip, cetel bilen bolghan medeniyet, soda we ucur almashturushni ceklep, ozlirining qirghinciliq jinayetliri we bulang-talanglirini we eghir milliy zulmini yoshurush bilen bir waqitta Sherqiy Turkistan xelqining cetellerge ciqip bilim elish, soda setiq, tuqqan yoqlash, hej qilishqa oxshash eqelliy hoquqlirini rehimsizlerce ceklidi, ceteldiki uruq-tuqqanliri yaki dostliri bilen alaqe qilghan, cetel radiolirini anglighan xelqimizni “cetelge baghlan’ghan unsur”, “Cetelning jasusi” digendek bimene tohmetler bilen qanunsiz qolgha elip ziyankeshlik qildi, ailisini weyran qildi.
Xitay komunist tajawuzciliri ozlirining komunizim etiqadini ilahi orun’gha yukseltip, Maozedong bashliq Xitay kompartiyesining bash sekirtarliri ghaljirliship ozlirini tengri ornida hesaplidi. Oz xahishi boyice xelqimizni xalighance olturdi we turmilerge tashlap ziyankeshlik qildi.
Xelqimizning dini etiqadini ceklep, nurghun mescitlerni taqiwetti, diniy alimlirimizni we diniy zatlirimizni qanunsiz jazalidi, Qurani-kerim we bashqa diniy kitaplarni, milliy medeniyitimizge ait qimmetlik medeniyet miraslirimizni mejburi toplap koyduriwetti. Kitap saqlighan xelqimizni herxil siyasi qalpaqlar keyguzup ziyankeshlik qildi.
Sherqiy Turkistandin ciqidighan tebii bayliqlarni Xitay hjokumranliri Xitay millitining menpeetliri ucun bulap ketish bilen bir waqitta Sherqiy Turkistan’gha tutishidighan tomur yolni qosh relisliq qilip kengeytip her küni 20 mingdin 50 ming’ghice xitay aqqun ahalisini qanunsiz yotkep kelip, Sherqiy Turkistanning tebii muhitini bulghidi, jemiyet amanliqini qalaymiqanlashturdi, aqqun xitaylargha heqsiz yer, oy-muluk, orunlishish heqqi, mensep we imtiyaz qatarliq alahide hoquq berip, Sherqiy Turkistan xelqining hayatliq yolini uzushni dawam qildi, xelqimizni ishtin qoghlandi qildi,ozlirining kishilik hoquqi, insaniy izzet ekramu, heqqani teleplirini telep qilsa “milliy bolgunci”, “qanunsiz diniy unsur”. “eksil inqilapci”, “yerlik milletci”, “terroci”, “doletni parcilashqa urun’ghan unsur”, “partiyige qarshi eksiyetci”..digendek normal insanlar tesewwurmu qilalmaydighan bimene, eghir tohmet we haqaretler bilen qolgha elip ziyankeshlik qildi we olturdi. Mail-mulkini musadire qilip aqqun xitay ahalisige elip berdi. Sherqiy Turkistanda 1949-yildiki 3% xitay ahalisi 90-yillarning yerimida 50% ge yetkuzulup Sherqiy Turkistan xelqini “az sanliq millet” ornigha cushurup qoydi. Qarshi turghanlarni bolsa dawamliq qanliq basturdi.

Aptonum rayon digini peqet chetellerni aldash, özlirining tajawuzciliq, bulangciliq we fashistik qirghinciliq jinayetlirini, milliy zulum siyasetlirini yoshurush ucun suyiistimal qilghan saxta qalpaq bolup, emeliyette Sherqiy Turkistanda hecqandaq aptonomiye qanuni yaki hadisisi mewjut emestur. Sherqiy Turkistanda uzun yillardin beri demokratik saylam tuzumi yoq bolup, partiye hokumet emeldarlirini Beijing hokumiti ozliri tallap bekitip keldi we Xitay millitining menpeetliri ucun xizmet qildurup keldi. Xitay kompartiyisining Sherqiy Turkistandiki qanliq ijracisi bolghan Uyghur Aptonom rayonluq partikom, xelq hokumitini teshkil qilghan memuri emeldarlar emeliyette hecqacan xelqimiz teripidin saylinip baqqan qanunluq hokumet memurliri bolmastin, hemmisi Beijing hokumiti teripidin teyinlep iwertilgen qaraniyet, wijdansiz qorcaq mexluqlardur.
Xitay hokumiti nowette “Gherpni kucep ecish”, “Tereqqil qildurush” digendek qorqunushluq tajawuzciliq we kengeymicilik istirategiyisini ishqa selip Sherqiy Turkistan’gha turkumlep xitay aqqunlirini yotkep, bir tereptin tebii bayliqlirimizni talan-taraj qilsa, yene bir tereptin Sherqiy Turkistan ziminigha bolghan igelliwelish, bulangciliq qilmishlirini kuceytip, ottura asiyagha kengiyip andin gherbi asiya we yawropagha kengiyishning hazirliqini jiddi elip barmaqta.
Sherqiy Turkistanda ispirtliq icimlik, zeherlik cekimlik arqiliq xelqimizning jenggiwarliqini yoq qilip, xelqimizning ten saghlamlighi we ewlatlarning sapasini towenlitish, qisqa waqit icide millet supitide yoqitiwetish siyasitini yolgha qoyush bilen bir waqitta, Xitayning icki olkiliridin her yili pilanliq halda necce tumen pahishe ayalni yotkep ciqip, Sherqiy Turkistanning herqaysi wilayet, nahiyilirige yerleshturup, “Hosun tuzesh orni”, “Sauna”, “Setiracxana”, “Ocisini tutush oyi”, “Mehman kutush” qatarliqlarda ippet nomusini satquzup, Islam dinigha etiqat qilidighan Sherqiy Turkistan xelqige haqaret qilish bilen bille,Eydis we bashqa yuqumluq kesellerge giriptar bolghan Xitay pahishe ayallirining wastisi arqiliq Sherqiy Turkistan erlirini qaymuqturup we kesel tarqitip, xelqimizni weten dawasi qilmaydighan, exlaqi buzuqluqqa, nashayane ishlargha qiziqidighan, halaket yoligha elip baridighan suyiqestlerni ishqa salmaqta.
Komunist Xitay tajawuzciliri wetinimizning mubarek namini “Shinjiang” dep xelqimizge yat bolghan atalghu bilen haqaretlimekte. Millitimizning mubarek namini bolsa “Az sanliq millet” dep haqaretlimekte.
50 yildin köprek waqittin beri komunist Xitay hökümranlighi astidiki xelqimizning her bir deqiqisi zulum, azap, qorqunc, acliq, qiyin-qistaq we meniwi jehettiki zorluq-zombuluq icide ötmekte.
Sherqiy Turkistan xelqi tencliqni soyetti, bostan medeniyiti, yaylaq medeniyiti we sheher medeniyiti bilen necce ming yil mabeynide bextlik yashap kelgen we dunya medeniyitige ocmes tohpiler qoshup kelgen idi. Xitay tajawuzciliri ayaq basqan kundin bashlap zulumgha mehkum qilindi, xelqimiz medeniyetlik xelq bolghancqa 55 yildin beri tencliqni asas qilip Xitay hokumitige heqqani teleplirini eyitti, Xitay tajawuzci hokumiti bolsa xelqimizning heqqani teleplirige qanliq bashturushlar bilen jawap qayturdi. Xelqara jemiyet bundaq eghir dektatorgha, dolet terrori yurguziwatqan, xelqarada saxtipezlik, aldamciliq, suyiqest bilen shughullinip, Sherqiy Turkistandek mustemlike doletlerde elip beriwatqan bulangciliq, xelqara bazarda bolsa saxta towar we markilar bilen qanunsiz soda qilip iqtisadini yaxshilap, herbiy hazirliq bilen shughullinip, xelqaradiki terroci kuclerge perde arqisida turup yardem berish bilen shughulliniwatqan, iqtisadi ajiz doletlerge pul, menpeet berip, ularni BDT we xelqarada ozliri ucun qol kotiridighan qilip, cekidin ashqan suyiqesti bilen nami tonuliwatqan we yuzsiz Xitay hokumiti we dolitining yuqarqidek qilmishlirigha sukut qildi.
Sherqiy Turkistan xelqining sebri tashti. Sherqiy Turkistan xelqi BDT, xelqara teshkilatlar we her qaysi doletlerge shuni jakalayduki, Xitay terrorcilirini yoqutush, dektator, dolet terrori yuruziwatqan erkinlik dushmini, demokratiye dushmini we tencliq dushmini bolghan Xitay hakimiyitini aghdurup tashlap, Sherqiy Turkistan, Tibet, Icki Monggul, Manju milletlirining musteqilliq we erkinligini ishqa ashurup, asiya we dunya tencliqini qoghdash yalghuz Sherqiy Turkistan xelqining burci bolmastin putun dunyaning bash tartip bolmaydighan burcidur. Sherqiy Turkistan xelqi axirqi nepisigice jan tikip Xitay terrorci hokumiti bilen kuresh qilidu. Sherqiy Turkistan qatarliq Xitay mustemlikilirining mesilisi adil hel qilinmisa, asiya we dunyaning tenclighimu emelge ashmaydu.
Eger xelqara Xitay terrorcilirining irqiy qirghinciliq we rehimsiz basturushlirigha sukut qilip turiweridighan bolsa, 30 milyon Sherqiy Turkistanliqni millet supitide qirip tashlap, dunyadin yoq qilidu, andin ottura asiyagha,andin putun dunyagha kengiyidu. Bizning beshimizgha kelgen kun necce yuz milyon insanning beshigha kelidu.Xitay komunistliri yeqin kelguside putun dunyagha bextsizlik we bakayi-qaza elip kelidu.
Dunya tencliqigha kapaletlik qilish ucun aldi bilen Sherqiy Turkistan xelqi jan tikip kuresh qilishi, tencliqni, erkinlikni soyidighan putun dunyadiki xelq birlikte qara niyet Xitaylarni seddicin sepilining icige soliwetishi lazim. Shundaq qilghandila insaniyetning bext guli ecilidu.
Xitay kengeymiciliri Sherqiy Turkistan xelqini qirip tashlap andin ottura asiya we gherbi asiyagha kengiyip, yadro qoralliri we qirghinciliq xarakteridiki bashqurilidighan bomba hazirliqini kuceytip, xelqaradiki terrorluq teshkilatlirigha perde arqisida qoral-yaraq we iqtisadi yardem berip, ulargha arqa tirek bolup, Iran arqiliq ottura sherqqe andin tedriji dunyagha xojayinliq qilish qara niyitide bolmaqta. Xelqara terrorizimning arqa terigi bolghan qizil Xitay her jehettin dunya tencliqigha we insaniyetke tehdit salmaqta.
Xitayning zulumi we qanliq basturushliri sewebidin cetellerge qecip ciqip olturaqlashqan Sherqiy Turkistanliqlar Amerika xelqi bashliq herqaysi dolet xelqlirining, xelqara kishilik hoquq teshkilatlirining insaniy we dostane yardem berishi we qolishi arqisida 2004-yili 14-sentebir küni Washin’gitonda surgundiki Sherqiy Turkistan hokumitini qurup ciqtuq.
Bu hokumitimiz 1933- we 1944-yili Xitay mustemlikisidin qutulup musteqil bolghan Sherqiy Turkistan hokumetlirimizning qanunluq mirascisi bolup, Sherqiy Turkistanda 55 yildin beri Xitay zulumi astida yashawatqan 30 milyon xelqimizning erkinligini we Sherqiy Turkistan tupraqlirining azatlighi ucun, xelqimizni tajawuzcilargha qarshi kureshke yetekleydu, heriket programmisini tuzup ciqidu, Sherqiy Turkistanning ehwalidin dunyani xewerdar qilidu, BDT bashcilighidiki xelqara teshkilat we her qaysi dolewtlerning yardimini elip, eng barliq care-tedbirlerni ishqa selip xitay tajawuzcilirining Sherqiy Turkistandiki hakimiyitini aghdurup tashlap, teltokus musteqilliqni ishqa ashurup, Sherqiy Turkistan xelqining erkinligini qolgha kelturup, Sherqiy Turkistanda demokratik tuzumni emelge ashurup dunya xelqi bilen qol tutushup dunya tenclighi we insaniyet medeniyiti ucun tohbe qoshidu.
Biz aldi bilen Sherqiy Turkistanning musteqilliq dawasini BDT ning kun tertipige kirguzushtin bashlap, weten ici we sirtida xelqimizni Xitay komunistik hakimiyitige qarshi jan tikip kuresh qilishqa teshkilleymiz. Cunki mewjutluqimiz ucun buningdin bashqa yolmu yoqtur!

Bu qétimqi yighinimizda qesemyat bilen wezipe tapshurup alghan hokumet azaliri jumhur reisimiz we bash ministirning rehberligide qeti irade bilen jan tikip kuresh qilip yuqurida tilgha elip otken tarixi we heqqani burcimizni ada qilimiz.
Hökümitimiz bu bayanat bilen barliq döletlerning, xelqaradiki resmi teshkilat we jemiyetlerdin, ammiwi teshkilatlardin, siyasi partiyilerdin, xelqara shirketlerdin we diniy teshkilatlardin, adaletperwer shexslerdin siyasi, iqtisadi, medeniyet, maarip we herbi sahelerde hokumitimizni resmi yaki simwol xarakteride etirap qilishni, meniwi we maddi jehette yardem qilishini we qollishini telep qilidu.

Yalghuz erkinlik ucunla emes, belki mewjutluqini saqlap qélish ucun kuresh qiliwatqan bir xelqqe wekillik qilghan hokumitimizge kongul bolgen we yardem qilghan dolet, hokumet, teshkilat we shexslerni Sherqiy Turkistan xelqi hergiz untup qalmaydu teshekkur eytidu.

Ali ehtiram bilen:

Ahmet Igemberdi Re’is Jumhur

Enwer Yüsüf Bash minister we tashqi ishlar ministiri

Abduweli Jan Muawin re’is jumhur

Sultan Mahmut Mejlis bashliqi

Muawin mejlis bashliqi Mejlis bash katipi Hizirbek Gayretullah 1 - Muawin bash minister

Demiyan Rehmet 2-Muawin bash minister we Maarip ministiri

Abduljelil Qaraqash Ichki ishlar we Teshwiqat ministiri

Dölet mudapiye ministiri

Azat Mahmud Maliye ministiri
Xanife Ketene Erbash Edliye ministiri
Aydoghan Kubilay Iqtisat ministiri
Abdulhekim Raxman Binakarliq-qurulush ministiri
Dr. Reshide Genjer Sehiye ministiri
Sultan Mahmut Medeniyet ministiri
Nefise Öz gen Dehqanciliq we yeza xizmet ministiri
S. Mahmut Qatnash ministiri
Ismail Jen’giz Sayahet ministiri we hökümet bayanatcisi Sana’et we soda ministiri

Sürgündiki Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti

(Bu mening tekliwim, Paydilinishinglar ucun sundum.)

Qarahan
2004-yil 11-ayning 9-küni

©UÇQUN-KIVILCIM - 27.08.2005 12:24  Hazirliğuçi: A. Qaraqaş