Heptilik Siyasiy Ilmiy Gezit - Sherqiy Türkistan Informasyon Merkizi Nesir Qildi

Zhongguo Pul-Muamilisidiki Qara Öngkür--- Yeza Amanet-Qeriz Kopiratiwi

The Epoch Time din ETIC terjime-tehrir bölimi teyyarlighan: pütkül yer-shari Zhongguodiki meblegh sélınishning eship ketmesligini we pul-muamile sestimisining aman bolishini tilewatqan waqitta, (yiraq sherq ixtisad bahalash) jornili kishilerge anche tonush bolmighan--- Zhongguo pul-muamilisidiki qara öngkür--- yeza amanet-qeriz kopiratiwini tonushturdi hem kishilerning burunqi tenqitliri: yeza qurulishigha kerek boliwatqan ixtisadning, sheherlerge eqip ketiwatqanlighidek ehwalning toghrilighini ispatlidi hem ötken yili maydiki Hebeiliq dehqan karxanichi Sündaniuning „qanunsiz meblegh toplash“ heqiqi ehwalini tonushturdi. 90-yillarning otturlirida soda bankiliri yezilarni tashlap chiqip ketkendin keyin, amanet-qeriz kopiratiwliri yezilardiki birdin-bir qanunluq amanet qoyush qerz bérish organlirigha aylandi. Pütün Zhongguoni qaplighan amanet-qeriz kopiratiwliri qalaymiqanchiliqqa patqan bolup, hökimet matiryallirining körsitishiche: amanet-qeriz kopiratiwlirining qeriz bérish ösimi 26% iken. Shexsi organlarning körsitishiche teximu yuquri yeni 50% bolup, namrat jaylarning teximu yuquri bolishi mumkin. Zhongguoda 35000 öz aldigha musteqil yeza amanet-qeriz kopiratiwi bolup, bu bir kichik bazardiki pulni bashqa yerde amanet qoyushqa bolmaydighanlighini körsitidu u yer qanchilik jiddi pulgha ehtiyajliq bolsimu. Mebleghning yezilargha ghélıbilik sélınishi--- Zhongguoning ixtisadi tereqiyat jeryanida uchrighan eng chong awarchilighi.

7 MRD 90 milyon dehqan mebleghqa muhtaj hem peqetla birdin bir mebleghqa erisheleydighan yeri--- yeza amanet-qeriz kopiratiwidur. Lekin eger, qerz bérishni kengeytip dehqanlarni toghra yolgha bashlimighanda, axiri qerzni qayturwélısh teske toxtaydu. Zhongguo dehqanlirining zimingha igidarchiliq qilish hoqoqi bolmighachqa, ziminni kapaletke qoyup qerz alalmaydu, yeza amanet-qeriz kopiratiwliridiki 3000 MRD amanet sommisi yerlik emeldarlar teripidin buzup-chechiwetilmigen bolmisila, bashqurush yaxshi bolmighanliqtin weyran boliwatidu. Eng yaxshi amal pulni sheherlerdiki bankilargha qoyushtur. Michigan universiti ixtisadshunasi Yabout.Park Zhongguoning bir nechche ölkisidiki yeza amanet-qeriz kopiratiwlirini tetqiq qilip baqqan u mundaq didi: herqaysi rayonlardiki kopiratiw deriktorliri soda bankilirini qandaq yürgizidighanlighini uxmaydu, ularning kallisi yenila pilanliq ixtisad zamanidiki kallidur, bizning ulargha tewsiye qilidighan hazirqi zaman pul-muamile sestimisidiki eng eqelli sawat qerzni bölekke bölüp bérish, xeterni azlitish qatarliq charilar ular üchün xuddi ming bir keche chöchekliridektur. Ichkiridiki yeza amanet-qeriz kopiratiwliridiki mesile nahayiti eghir, dengiz boyidiki yeza amanet-qeriz kopiratiwliridiki mesilimu kichik emes. yeza amanet-qeriz kopiratiwliridiki meblegh Zhongguo pul amanitining 10% ni igelleydu, uningdiki ölgen hisawattin hökimet qechip qutulamaydu.     

©UÇQUN-KIVILCIM - 03.01.2005 20:20  Hazirliğuçi: A. Qaraqaş