|
Abdugheni Memtimin, bu bir addiyla isim, bu isim Ghéni
Batur, Zeydin Yüsüp, Abduhélil Abdumejit, Küresh,
Shiréli dégen isimlargha ohshashla kishige shunche
tonush we yilliq tuyilidu.
Abdugheni Memtimin 1964-yili Qeshqerde tughulghan. U
özining bir qisim tengtushlirigha ohshashla aliy
mektepni püttürüp, köngüldikidek xizmet ornigha
érishken we wapadar bir qiz belen öylengen. U bashqa
bir qisim tengtushlirigha oxshashla shehsiyetke
bérilip, atalmish <<behit>>ke chömülip yashashqa
heqliq idi. Bashqilar üchün héchkishi kayimighandekla
uningghimu héch kishi kayimayti, kayiyalmayti. Emma
etrapidiki riyalliq yeni bas-panahsiz qalghan Sherqiy
Türkistanliqlar we chiqish yoli tapalmywatqan Uygur
perzentliri, zorawanliq we talan-taraj ichide qalghan
Sherqiy Türkistan uni menggülik jazalanmasliq üchün
jazalinish, mengülik ölmeslik üchün olüshtin ebaret
batur milletler we batur kishilerge Alla teripidin
nesip qilinghan tewekkülchiliq yoligha, menggü qul
bolmasliq yoligha bashlidi.
Abdugheni <<méni chaqmighan yilan ming yashisun!>> dep
numussizlarche yashashni rawa körmidi. U xuddi Xitay
hökümiti Qeshqer welayetlik ottura xelq sot
mehkimisining 2002-yilliq 199-nomurluq jinayi ishlar
hökümnamiside éytilghandek, 1996-yildin 2001-yilghiche
Xitay hökümitining wetinimizde yürgüziwatqan erqiy
yoqutush jinayetlirige ayit << Sherqiy Türkistanda
kishlik hoquq éghir depsende qilinmaqta>>, << Peyziwat
nahieside bir oqutquchi deniy paaliyet belen
shughullanghanliqi üchün xizmettin haydaldi üch neper
qanat astigha alghuchi memuru jehettin jazalandi>>, <<
Qeshqer sheherlik partikumning sékritari Zhang jenning
muqimliqni saqlap bölgünchilikke qarshi turush
heqqidiki dokilati>>, <<Qeshqer welayetlik memuri
mehkimining walisi Kamil Abdullaning Idiologiye
sahiesidiki milliy bölgünchilikke qarshi turush
heqqidiki dokilati>>, << kona sheher nahiesidiki bir
oqutquchi dingha etiqat qilghanliqi üchün xizmettin
haydaldi>>, << Qeshqer sheher qoghan yézisida qurban
héyt namaz küni oqutquchilar kommunestarning bayriqini
chiqirish üchün yighiwélindi>>, << Xitay hökümiti
qeshqer sheheride milliy musteqilliq heriketchillirini
tazilash herkiti élip bardi>>, << Poskam nahieside üch
neper qonchaq yeza kadiri palta belen chepip tashlandi>>,
<<2002-yili 6-ayda bir oqutquchi tuqqan yoqlap
cheteldin qaytqanda Xitay saqchiliri teripidin
Artushta qolgha élindi>>, <<Idiologiye shiesidiki
milliy bölgünhike qarshi turush herkitide zor bir
türküm kitablar yighiwélindi we köydüriwetildi>>, <<dölet
biheterlik edarisining 20 neper kadiri Ottura Asiyagha
sayahet belen chiqti>>, <<2002-yili 3-ayning 3-küni
Wang lequan belen Ju Shingtaoning Sherqiy
Türkistanning muqimliqini qoghdash munasiweti belen
telefon we telewezorda sözligen sözi>>, <<Qeshqer
welayitide yürgiziliwatqan milliy bolgünchilikke
qarshi turush herkitige ayit birqanche weqe heqqide
omumi mulahize>>, <<Hoten Ayridurmini kengéytip qurush
toghrisida>>, <<Sherqiy Türkistanning jenubigha seper>>
dégen namlarda hewer, tepsiliy hewer, ziyaret haterisi
we obzorchi maqalilarni yézip, bezilirini Xitaychigha
terjime qilip, Sherqiy Türkistan informatsion
merkizige yollap bergenliki we Sherqiy Türkistan
Informatsion merkizining teshkili aparat sihimisini
Xenzuhigha terjime qilip bergenliki we Sherqiy
Türkistan Informatsion merkizining Xitayche
sehipisining mesuliliq wezipisini üstige alghanliqi,
mehpiy eza tereqiy qildurghanliqi, xizmitini tashlap
Sherqiy Türkistan informatsion merkizining resmi
xizmetchisi bolghanliqi, Sherqiy Türkistan
informatsion merkizini, komputerde Uygurche, Xitayche
yéziqlarni arashturalaydighan (bir terep qilalaydighan)
sestima belen temilligenliki, axbaratchi terbiylep
yetishtürish qtarliq bir qatar paaliyetler belen
shughullanghanliqi üchün, qilmishidin döletni
parchilash, dölet mehpiyiti we axbaratini chégira
siritigha qanunsiz yollap bérish jinayiti shekillinidu
dep qarilip, 2003-yili 6-ayning 24- küni resmiy ochuq
sot echilip, 2002-yili 7-aydin 2011-yili 7-ayghiche
bolghan 9 yilliq qamaq jazasigha höküm qilinip, 3
yilliq siyasi hoquqidin mehrum qilindi. ( hökümning
mudditi we harakteri qehriman ana Rabiye hanimning
beshigha kelgen külpetlerni eslitidu).
Bu maqalining aptori, bu maqalining obiyekti bolghan
xelqimizning tili belen éytqanda <<Itning beshigha
ursa mingi tökülidighan>> Sherqiy Türkistanda <<Uygur>>dégen
namni qollinishtinmu qorqidighan, Xitaygha anglatmay
pichirlap sözleshni <<Inqilab>> dep chüshinidighan
ziyalilar qoshunimizgha yeni weten ichi we siritidiki
teshkilatlirimizda rehbiri wezipilerni üstige alghan,
weten millet dawasigha paydisiz bolghan mujimel
mesililerge chirmilip qalghan bezi shehislerge,
milletni élim pen belen qudret tapquzush arqiliq azat
qilishni atalmish shuar qiliwalghan, emma bilimde
melum derijige yetkendin kéyin, uni jan béqishning,
pul tépishning wastisige aylandurup, zörür
tépilghqanda xelqimizni yoqutewétish qurulushi üchün
ishlitiwatqan bir qisim doktur, magestir we
studentlergha yoqarqi bir abzasni yene bir qétim oqup
béqishqa hawale qilidu.
Mexset, bilimde <<ewliya>> derijisige yetken, <<Astingdin
qopiwalsam yangiqingni chéqiwetimen>> deydighan bu bir
top hemshirilirimizge qandaqtur élim-pen dunyasidiki
we siyaset élimidiki kishiler hazirghiche bilelmey
qalghan bir sirni ashkarilash bolmastin, Ular qorqup
birsinimu qilisha pétinalmaywatqan, bir adem béshidin
4-5 yilda ötken tepsilatlarni uqturush arqiliq, Ularni
ulughwar ghayilerge tesir yetküzmigen asasta, bügünki
dunyada atom bombisidinmu qudretlik quralgha aylinip
qalghan insan heqliri we kishlik hoquqa ayit uchur we
axbarat belen hoshnisidin, ziyaliliridin,
siyasiyonliridin, milliy reqipliridin hör milletlerdek
téliyi kelmigen bu bichare millitimiz üchün az tola
xizmet qilip qoyushni ötünish.
Alahide eskertip qoyidighinimiz, Abdugheni yollighan
axbaratlar asasida yézilghan doklatlarning xelqara
teshkilatlarning 2003-, we 2004-yilliq yilliq,
pesillik, ayliq doklatlirida tilgha élinip Xitay
tajawuzchi hökümitige qaqshatquch zerbe bergenliki. (
bu heqte melumatqa érishmekni halisingiz Sherqiy
Türkistan informatsion merkizi internit sehipisi,
Xelqara Amnesti yilliq, pesilik, ayliq doklati, USA we
BDTning Xitaydiki Insan heqliri mesiliside elan
qilghan 2003 tin kéyinki raforlirini seyir eting.)
Unutmang xelaradiki chong siyasiy weqeler ademni
heyran qalduridighan derijidiki tebi-i pen
keshpiyatliri, daghdughiliq pelesepiwi pikirler we
milyon adem qirilip ketken urushlar arqiliq yüz
bermeywatidu. Iraqtiki, pelestindiki, chéchiniyidiki
pütmes bayliq we zamaniwi tehnikilarning qarshi
teripide turghan xelqlerning emiliyette biz bilen
anche perqi yoq. Ularning weten millet dawasidiki
quralliq mujadilisini bir terepke qayrip qoyghan
teqdirdimu küchlük milletlerge qarshi turush jehette
axbarattin qandaq paydiliniwatqanliqini tehlil qiling.
(misal:Iraq türmiliridiki horlash heqqide élan
qilinghan foto süretler......)
Axbaratchi bolung bolmang axbarat üchün eqliy yaki
iqtisadiy jehettin az tola bir ish qilip qoyung. Bir
esirge yeqin waqitta élip barghan musteqilliq
herkitimizde axbaratqa yeterlik derijide ehmiyet
berelmigenliktin ebaret ajizliqimiz bar. Éghir yaki
yenik tiptiki bir quralgha érishmikimiz tolimu qeyin
emma bizning inqilawimiz üchün kerek boliwatqan
nurghun axbaratlargha érishish nahayiti asan, emma
yollash mesélisi wijdangha, numusqa, ehlaqqa bérip
chétilidighan, her qandaq bir ziyali küchimeyla
qilalaydighan bir ish. Emma muhimliqi 100% éniqliqqa
ige bir ishenchlik axbarat harakteridiki materiyal,
bir qetimliq quralliq inqilap yaki birqanche on
qetimliq namayishtin ehmiyetlik bolup qélishi mümkin.
Xelqimizning söyümlik oghli Abdugheni Xitay türmiside
hayat, Uni dunya bildi, U yollighan materiyallar
arqiliq Qeshqer rayonidiki mezlum xelqimizning ah-zari
dunya jamaetchilikige bildürildi. Bundaq pidakar
oghlanlirimiz Sherqiy Türkistanning her bir sheheride
birdin ikkigiche bolghan bolsa idi, yüriki siqilip
turidighan dadillirimiz, horluqqa uchrap yashashqa
mejbur boliwatqan Anillirimiz bizni baqqangha razi
bolatti, Xitay hökümitimu bizni ichkiy jehettin bunche
wehshiy basturup, siritqa yaman körsitelméyti.
Abdugheni türmidin qiqqanda 49 yashqa kiridu, uning
beshigha xelqimiz teripidin keydürilgen shereplik taj,
u chaghda tehimu yaltiraydu. Uning hayati balilirini
jahandarchiliq seniti belen terbiyelep, shehsiy
menpiet we qulluq rohiyitige chirmap qoyiwatqan ata
anilargha, bundaq terbiyede ösüp, nemining xorluq,
nemining numus, nemining hörlük nemining zulum
ikenlikini bilmey, Xitaychini aghzigha nawat
séliwalghandek sözlep yürgen bichare yashlirimizgha
derslik bolup qélishini Alladin tileymiz. (aptori:
ADELER 22/06/2004
|
