Sherqiy Türkistan Xelqi Ürümchi “5-iyul Weqesi”ni Untulmidi we Untulup Ketmeydu

Xitay mustemlikichilri Sherqiy Türkistanda mustemlikkchilik hakimiyitini ornatqan 60 yildin buyan, Sherqiy Türkistanni qattiq qamal qilip, Uyghur xelqini dunyadin, dunyani Uyghur xelqidin ayriwétip, Uyghur zéminidin ibaret bu zorluq bilen tajawuz qilip, özining mustehlemkisi aylandurwalghan Sherqiy Türkistanni dunya jamaetchilikkdin sir péti saqlap Sherqiy Türkistanni untuldurwetmekchi boldi.

Bu qétim Sherqiy Türkistanning paytexti Ürümchide yüzbergen “5-iyul qanliq qirghinchiliqi” Sherqiy Türkistan xelqni dunyagha heqiqi türde tonutti. Uyghur xelqi gerche kommunist Xitay armiyisning insan qélipidin chiqqan wehshi usullar bilen Xitay ziminda bolupmu mustemlike qiliniwélin'ghan Sherqiy Türkistandek bundaq bir zéminda téximu dehshetlik basturdighanliqni bilip tursimu biraq, özining insaqni qedir qimmiti heq qoqliri we démokratiyisi üchün merdanilik bilen kökrek kérip chiqti. Xitay Uyghur xelqining shunchilik bir addi telipinimu qulaq sélip anglap béqishning ornigha Uyghur xelqni dehshetlik basturup, özining qanxor tebiyitini ispatlidi. Minglighan Uyghur xelqning jesetliri Xitayning herbiy we yaki exlet tushuydighan mashinilirida mexpi yötkep kétildi. Yene yalghuz Ürümchi shehrining özidinla biguhan 10000 din artuq Uyghur ghayip boldi. Xitayning dozax kibi mexpiy türmiliri Uyghurlar bilen liq toldi. Yardemsiz tayanchisiz bashpanahsiz qalghan Uyghurlarni Xitay köchmenliri qollirigha palta pichaq, kaltek toqmaq qatarliq qatilliq qorallirini élip chiqip, öymu öy kirip, öltürdi, urdi chapti, nechche yüzligen Uyghurlar köp - kündüzde kochilarda urup öltürwétildi, yane qarang ghu kéchilerde qanchilighan Uyghur ailiri tuyuqsiz qirghinchiliqqa uchrap qirilip ketti. Biraq Xitay armiye we saqchiliri bu qirghinchiliqni tosumay ekische bu qirghinchiliqqa sukut qilip türdi we Xitay köchmenlirini qollidi. Buning billen Uyghur xelqi irqi qirghinchiliqning eng chong ziyankeshlikige uchurghuchilar bop qaldi.

Xitay kommpartiyisi we mustemlikichi hakimiyet Ürümchi “5-iyul qanliq qirghinchiliqi’ peyda qilghandin kéyin özning jinayi qilimsihlirning we délil ispatlarning pütün dunyagha ashkara bolup kétishidin qorqup, shu künila 23 milyon nupus yashaydighan Sherqiy Türkistanning barliq téléfon internet qatarliqlarni üzüp tashap, pütünley qamal astigha aldi, Sherqiy Türkistanda zadi nime ishlarning yüz bergenlikini bilish mumkin bolmidi, Xitay jallatliri Sherqiy Türkistanni qamal qilghandin kéyin Sherqiy Türkistanda zor kölemde qirghichiliq we tutqun qilish élip bardi, qisqighine bir nechche kün ichidila peqet Ürümchi shehridin yoqap ketken Uyghurning sani 10000 din éship ketti, ölgen Uyghurlarnng sanining 1000 din ashidighanliq texmin qilinmaqta.

Xitay mustemlikichiliri Ürümchide “5-iyul qanliq qirghinchiliqi” peyda qilghandin kéyin heqiqi ehwalni we özlirning jinayi qilmishing mahiyitini yoshurup, keng xelqqe yalghan saxta teshwiqat élip barsa yene bir tereptin, saxta sanliq melumatlarni élan qilip, xelqara jemiyetning közini boyashqa urundi, yeni Xitay hökümiti weqe yüz bérip etisi élan qilghan sanda 140 adem öldi, 700 din köp adem yarlandi, dep xewer bergen idi, bu san toxtmay özgürüp, ölgenler 156 kéyin 186 kéyin 197 ge chiqti, yarlanghanlrmu awal 900 nechchige keyin 1200 ge keyin 1700 ge yetti, Xitayning bir birige zit bolghan sanlqi melumatliri bilen yerlik xelqning bergen sanliq melumatida chong periq bar, uningdin bashqa Dunya Uyghur qurultiyining Sherqiy Türkistandin igelligen uchurighimu asaslanghanda Sherqiy Türkistanda ölgen Uyghurlarning sani 1000 din yoqap ketkenlerning sani 10000 din ashidiken. Biraq Xitay hökümiti buni qet'i inkar qildi. Buning bilen xelqara jemiyetning Xitay hökümiti élan qilghan sanliq melumatlargha bolghan gumani téximu küchiyip ketti. Xitay hökümiti Sherqiy Türkistanda internet we téléfon qatarliqlarni üzüp tashlap herqandaq bir uchurning tarqilip kétishning aldini almaqta. Xitay mustemlikichi dairlirining mushu herkitidinla körwélish tes emeski, Xitay Sherqiy Türkistadna zor qirghnchiliq we tutuqun qilish élip barghan. Heqiqi sanni bilish teske toxtimaqta.

ETIC ning Sherqiy Türkistandin alghan uchurgha asasen éniqlap chiqishche 1997 - yili Ghulja shehride “5 - fefral weqesi” yüz bergendin kéyin, Xitayning bergen ölgen yoqap ketken tutqun qilinghan Uyghurlarninng sani emeliyette hökümte élan qilghan sandin xélila köp bolup, ölgen Uyghurlarning sani 1000 din ashidiken, izdireksiz yoqap ketkenlerning sani 8000 din ashidiken. Emeliyette shu chaghda namayishqa qatnashqan Uyghurlarning sani 600 gimu yetmeydiken, dimek Xitayning qoshup jazalash yeni birge tört ademni qoshup jazalash boyiche qarighanda Ürümchide nöwette we kelgüside Xitayning ziyankeshlikige uchraydighan Uyghurlarnng sanining 40-50 minggha yétip bérishi texmin qilinmaqta. Xitay hakimiyiti ta hazirghche Ghulja weqeside ölgenler we yoqap ketkenlerning ehwalini ashkara qilghini yoq. Ürümchide bolghan bu qétimqi weqening heqi ehwalni éniqlash pürsitini Xitay hökümiti héchkimge ruxset qilmaydu. Ürümchide yüzbergen bu weqedinmu ölgen we yoqap ketken Uyghurlarning heqiqi sanini bilgili bolmasliqi mumkin. Emma waqitning ötüshige bilen Xitayning yawüz qilmishi chüqüm ashkara boludu.

Xitay mustemlikichi hakimyiti we kommunist Xitayning merkizi hakimiyiti bu qétimqi weqeni dunya xelqning bilip qalghanliqdin we özning Uyghur xelqi üstidin yürgüzgen dehshetlik irqi qirghinchiliqning ashkarlinip ketkenlikidin tolimu biaram boldi. Xitaynning oyiche bolsa, Uyghur xelqni we Sherqiy Türkistanni héchkim bilmise we bixewer qalsa, buzémindiki naheqchiliq adeletsizlik, Uyghurlargha qaritilghan depsende qilish, haqaretlesh, zulum sélish qatarliq jinayi qilmishlar Sherqiy Türkistaaning ichide kömülüp ketse yaxshi bolatti. Biraq hemme ish kommunist Xitayning oyligghinidek boliwermeydu. Xitay hökümiti dunyagha yighlawatqan bashbanahsiz we yardemsiz qélip, kommunist Xitaning rijimi astida depsende qiliniqwatqan Uyghur xelqining dunyadiki erkinlik démokratiye kishilik hoqoqni himaye qilghuchi eller we xelqning keng türde qollishigha we hésdashliq qilishigha erishkenlikidin qattiq narzi boldi. Pütün gherip dunyasini kommunist Xitay mustemlikichilirining tömür tapini astida yashawatqan Uyghur xelqige hésdashliq qilip, kommunist Xitay hakimiyitining siyasitige qarshi xewer berdi dep eyiplidi. Biraq Xitayning buxil chalwaqashlirigha dunya xelqi perwa qilmidi. Rabiye Qadir xanimning Yaponiye we Awistiraliye seperliridin köriwélishqa bolidiki, gherip dunyasi, özining erkinliki kishilik heq - hoqoqliri hem démokratiyisi üchün küresh qilip kéliwatqna Uyghur xelqini untup ketmidi. Shundaqla pütün dunya xelqi kommunist rijimi astida depsende qiliniwatqan éziliwatqan Uyghur xelqni we Sherqiy Türkistan diyarini untup qalmidi, hem menggü untup qalmaydu. Uyghur xelqining kommunist Xitay mustemlikichilirining dehshetlik zulum we depsende qilish siyatige qarshi milliy inqilawi küreshlirining yalqunliri buning din kéyin téximu ulghayghusi!.