Uchur we Tehlil

1) Xitayning Sehiye Ministilikining Emeldari Ezaköchürüsh Opiratsiyiside Elinghan Ezalarning Ölgen Mehbuslardin Elindighanliqini Jakarlidi

Xitayning merkizi téléwiziye istansining 8 - aynig 29 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay 25 - chisila öz ixtiyarliqi bilen eza teqdim qilish türini turghuzup, hazirqi bar bolghan systimigha nisbeten üzül - késil islahat élip barmaqchi boluwétiptu. Ilgiri köpilgen adem bedini ichki ezaliri qarangghu bazardiki adem bedinidiki ichki ezalarni élip sétish sodigerliri we ölümge höküm qilinghan jinayetchiler terpidin kiletti. Bu sansanaqsiz bimarlarning eza köchürüsh opiratsiyisini qobul qilish arzusini yoqatqan idi.

Xitayning sanliq istastikisidin melum bolushiche, Xitayda hazir eza köchürüsh opratsiyisige éhtiyajliq bimarlarning sani az digendimu milyongha baridiken. Biraq buning ichide peqet 10 ming bimarla bu opiratsiyini qilduralaydiken. Xitay sehiye ministirlikining muawin bashliqi Huang Jiefuning bildürüshiche, köpligen ademning ichki ezaliri ölümge höküm qilinip jaza ijra qilin'ghan mehbuslarning bedinidin élindiken. Mölcherlinishche bu yol bilen kélidighan ezalarning igelligen nispiti 65% ke yitidiken.

Xitay bu usul arqiliq bir terep qilinghan mehbuslarning sanini ashkarlimighan. Biraq xelqara jemiyetning mölcherige qarighanda, 2008 - yili, Xitay ulumge boyrulghan mehbuslarning sani eng köp döletken. Xitay hökümiti 7 - ayda bayanat élan qilip, jaza qanunigha özgertish kirgüzüp, ölüm jazasini kéchiktürüp ijra qilinidighanlarni köplep bir terep qilip, bir terep qilidighan adem sanini azaytip, eng töwen chekke chüshürüshni pilanlighan.

Bimarlar özliring tuqqan we söygüni arqiliq bir qisim ezalargha érishken, mesilen yürek we börek qatarliqlar. Halbuki, gerche qan jehettin chekligen bolsimu, bashqa nurghun ezalarni puli bar sétiwélish küchige ige kishiler qarangghu bazardin sétiwalmaqta.
Qarangghu bazarda, bir börekning bahasi 200 ming yuan'ge yitidiken. Uningdin bashqa yene eza köchürüsh opratsiye heqqimu bar iken. Bek köp ademler bu xil opratsiyige muhtaj bolghachqa chirklishish éghriliship ketken.

http://news.cctv.com/china/20090829/100803.shtml

2) Bermining Kosan Rayonining Weziyiti Yenila Jiddi

Xiatyning merkizi téléwiziye istansining 8 - ayning 29 - künidiki xewirige qarighanda, Berma bilen Xitay chégirlinidighan Kosan rayonida weziyet yenila jiddiy bolghan, kündüzi yenila kichik kölemde toqunush bolup turghan, biraq keng kölemlik urush yüz bermigen.

Kosan rayuni bolsa Bermining Sherqiy shimali qismigha jaylashqan bolup, Xitayning Yunnan ölkisi bilen chégirlinidu. 1989 - yili, mezkur rayon qoralliq qisimliri bilen Berma hökümiti ténichliqni emelge ashurghan bolup, Kosan rayonidiki qoralliq küch saplap qelinip, Kosanning birinchi alahide rayoni bolghan we shertlik asasta aliy aptonumiye emelge ashurulghan.

http://news.cctv.com/world/20090829/100143.shtml

3) Ottura Asiya Teb'i Gaz Turba Liniyisi Buyil Quruldu we Xitayning Ichki Ölkilirige Teximu Kop Teb'i Gaz Toshuldu

Xitayning Xinhua torning 8 - ayning 29 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning inirgiye menbesini köp xillashturush we pakize énirgiyeleshtürüsh pilanigha nisbeten chöngqur ehmiyetke ige bolghan Ottura asiya tebiy gaz turba linyisi buyilning ichide qurulup boldiken. Tünügün Hongkong da échilghan kespi netijilerni élan qilish yighinida Xitayning néfit pay chéklik sherkitining reisi Zhuo Jiepingning ashkarlishiche, bu turba yoli eslide belgilengen 30 milyard küpmiterliq asasta Xitaygha téximu köp teb'i gaz toshulidiken.

Matiryalda körsitilishche, Ottura asiya teb'i gaz turba yoli Türkmenistandin bashlinip, Özbekistan, Qazaqistan we Sherqiy Türkistandiki Qorghas chégra éghizidin ötüp, Xitayning ichkiri ölkisige kirgendin kéyin, sherqiy we jenupbiy yölünishtin eng axirda Hongkong da axirlishidiken. Bu turba yoli pütkendin kéyin, her yili Ottura Asiyadin Xitayni muqim 30 milyard küpmétir etrapida teb'i gaz bilen teminleydiken. Bu san Xitayning 2007 - yili dölet ichi teb'i gaz miqtarining yérimigha barawer kélidiken.

http://news.ifeng.com/world/200908/0829_16_1325578.shtml

5) Sherqiy Türkistannig Hemme Jaylirida Hu Jintaoning Sözni Estayidil Ügünüsh Qanat Yayghan

Xitayning sumrugh torining 8 - ayning 29 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay dölet bashliqi 8 - ayning 22 - sidin 25 - ge qeder “Xinjinag”da tekshürüsh yitekchilik xizmitide bolghan, we “Xinjiang” Uyghur aptonum rayonluq kadirlar chong yighinida muhim söz qilghan. Nöwette Sherqiy Türkistannin hemme yerliride hemme kishi yuqurdin towengiche kadirlaning hemmisi Xitay dölet bashliqi Hu Jintaoninng muhim sözini üginishke bashlighan.

Xitay dölet bashliqi Hu Jintao mexpiy yusunda Sherqiy Türkistangha kélip 3 künlük zirette bolghan idi. Ziyaret jeryanida Hu Jintao Xitay mustemlikichi hakimiyitige jinayetchilerni qattiq jazalap, Sherqiy Türkistan mustemlikisining muqimliqni yaxshi saqlash toghursida muhim yol yoruq bergen.

http://finance.ifeng.com/news/20090829/1167975.shtml