Uchur we Tehlil

1) Berma Xitaylar Alahide Rayonning Weziyitining Jiddiylishishi Xitaygha Nisbeten Bir Sinaq

Xitayning sumrugh torinig shexisler blogida 8 - ayning 27 - küni Ding dongwen isimlik bir Xitay terpidin élan qilin'ghan “Berma Xitaylar alahide rayonning jiddiylishishi Xitay üchün bir sinaq”namliq obzur élan qilinghan.

8 - ayning 27 - küni Xitayning yershari waqit gézitining xewirige qarighanda, Berma hökümet armiyisining shan shitati birinchi alahide rayoni Kosangha armiyini köpeytip ewétishi bilen Kosanning rehberlik qatlimining ichiki qismidiki toqunush barghanséri kücheyishige egiship, téxi yéqindila tinjishqa bashlighan Kosan weziyiti qaytidin jiddiylishishke bashligan. Birma hökümet armiyisi bilen Kosan milliy démokratiye ittipaqi armisi ottursida toqunush yüzbergen.

Kosan rayonida 150 ming nopos bar bolup, hemmsi digüdek Xitaylardur, bu jayda yüksek aptonomiye bérilgen jay bolup, Kosan rayonida Xitayning puli obrut qilindiken, Xitaynig muqim we köchme téléfonni ishlitildiken, mekteplerde Xitay tili ishlitidiken. Öz aldigha qoralliq qismi bar bolup, barliq lazimetliklerni Xitaydin import qilindiken. Xitayning sodigerlirimu bu jaygha köplep meblegh salghan bolup, bu jayda Xitayning xéli köp iqtisadi menpeti bar iken. Xitay hökümitining sözi boyiche éytqanda kalpuk bilen chishtek, qan bilen göshtek yéqin munasiwetke ige iken.

Bermining Kosan Xitay alahide rayondiki toqunushtin keyin weziyet jiddiylishishke bashlighachqa wehimige chüshken Xitaylar yurt makanlirni tashlap Xitayning Yunnan ölkisge éqip kirishke bashlighan. Uningdin bashqa Xitayning bu rayonda soda qilidighan sodigerliri köplep ziyan tartqan,

Xitayning sodigerliri ishlemchiliri bu jaygha köplep meblegh salghan bolup, Xitaylar bu jayda toqunush bolghandin kéyin zor iqtisadi menpetliridn ayrilip qalghan.

Xitay obzurda Xitayning nöwettiki mesilini diplomatiye yoligha tayinip hel qilishi lazimliqini, imkaniyetning bariche Berma hökümiti bilen toqunushup qélishtin saqlinishi kerekliki, shundaqla Bermining Kosan rayondiki menpetni qoghdashning muhimliqi, Xitay Berma chégirsini qoghdash we chégra sodisining güllinishini saqlash Xitaygha nispeten éghir bir sinaq bolup, Xitayning Sherqiy jennubiy asiya rayonigha bolghan kontirul qilish iqtidarini gewdilendürüp berdi dep qarghan.

Xitay hökümiti nöwette Berma weziyitige endishe ichide qarawatqan bolup, Bermining Kosan rayonidiki Xitaylarning ehwali nöwette Xitay diplomatiyisi jiddiy köngül böliwatqan mesilige aylanghan.

http://blog.ifeng.com/article/3099361.html

2) Xitay Maqalisde : “Dalayning Taiwan Ziyariti Apet Üstige Apet Élip Kélidu” diyildi

Xitaynig sumrugh torning blogda Xita yazghuchisi terpdin 8-ayning 27-küni élanqilinghan “Dalayning Taiwan ziyariti apet üstige apet élip kélidu” mawzuluq maqale élan qilinghan bolup, Xitay maqalise, Taiwan Taifeng borini apitige uchurghandin kéyin, Mayingjiu hökümiti arqa - arqidin xataliq sadir qildi, yeni apetning deslipide hökümetning inkasi kéchikti, qutquzush xizmiti yiterlik bolmidi, apet yüzbergendin kéyin nechche yüz adem öldi, hemmila yerde kishilerge tazim qilip, epo sorap yürdi, shuning bilen ezeldin anglap baqmighan siyasi kirzis peyda boldi. Taiwen démokratiyini ilgiri sürüsh partiyisidikiler bu pursetni ching tutup, Dalay Lamani Taiwan'ge kélip, Taiwande apetke uchurghan xelqqe dua-tilawet qilip bérishke teklip qildi. Bu chaqiriq zeher xendilikke tolghan bolup, Mayingjiu hökümitini amalsiz qaldurup, dawamliq keynige chekinip, Dalayning Taiwan ge kélishige yol échip berdi diyilgen.

Xitay maqaliside Dalay Lamaning bu qétimqi Taiwan ziyariti ikki qirghaqning munasiwitige éghir ziyanlarni élip kélidu dep qarash bilen bir waqitta, atikachiliq bilen Mayingjiu hökümitige eqil ügütüp, dawamliq xataliq ötküzüshtin saqlinishi kereklikini, chong quruqluqtiki Xitaylarning konglini aghritmasliqini, Taiwan démokratiyini ilgiri sürüsh partiyisi Mayingjiu hökümiti qandaqla herket qilmisun séni bosh qoywetmeydu, nimishqa uni boynunggha miniwélip, burningdin yitlep méngishigha yol qoysen? U dalayni teklip qilsa, sen aldi bilen uni ret qiliwétip, keyin, papani chaqirip kelseng ish tügimemdu? diyilgen.

Xitayning Taiwan ishlirigha bunche köngül bolup, Dalay Lamani tosushqa urunushi bikargha ketkendin kéyin Xitay hökümiti buninggha qattiq narazi bolgha idi.

http://blog.ifeng.com/article/3099874.html

3) Xitaynin Yéqinda Maqullanghan Qoralliq Saqchichilar Qanuni Talash - Tartish Qozghidi, Ténchliq Saqlash Funkisyisi Diqqetni Qozghidi

Xitayning yershari waqit gézitining 8 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning qoralliq saqchiliri bulturqi Lasa weqesi we buyilqi Ürümchi “5-iyul weqesi”ni tinjitish üchün, 27 - chisila maqullanghan “Xitayning qoralliq saqchilar qanoni” élan qilinishi bilen dunya axparat wastilirining diqqitini qozghighan.

Bir qisim tehlilchilerning qarishche, Xitay hökümiti özining bu qanun lahiyisini maqullashtin ötküzgenlikini döletning bixterlik ehtiyaji we xelqning mal müliki hayatini qoghdash éhtiyaji üchün dep izahlighan. Biraq bu Xitayning Tibet we Sherqiy Türkistan qatarliq mustemlike rayonlirigha qaritilghan herbi jehettiki basturush we bir terep qilishning qanon jehettiki bézi yitersizliklirni toluqlap, Xitay hökümitining Uyghur we Tibetlerni yenimu ilgirlige halda basturushi üchün yol échip béridu dep qaralghan.

http://news.ifeng.com/mainland/200908/0828_17_1324145.shtml

4) Xitayning Xelq Qoralliq Sachilar Qanoni Tekshürüp Maqulluqtin Ötti

Xitayning xelq torining 8 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Xitaynig “Zhonghua xelq jumhuryiti xelq saqchiliri qanoni” xelq qurultiyi daimiy komititi terpidin yuquri awaz bilen tekshürüp testiqlashtin ötküzülgen.

Xitay hökümiti bu qanon lahiyisning testiqlashtin ötkenliki toghursida toxtulup, bu qanon xelq qoralliq saqchilirining wezipe ijraqilishini qanoni kapalet bilen temin etti, yene xelq qoralliq saqchilirning wetenning bixeterlikini qoghdash jeryanida téximu yaxshi rol oynaydu dep qaraydighanliqni bildürdi.

http://news.ifeng.com/mainland/200908/0827_17_1323486.shtml

5) Xitay - Hindistangha Lasada Kongsulxana Qurushqa Ijazet Qilghanliqni Inkar Qildi

Xitayning sumrugh torining 8 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi Jiangyu tönögün muxpirlarning sorighan suallirigha jawap bérip, Hindistan axparat wastilirining “Xitay Hindistanning Tibette konsulxana qurushigha ijazet berdi ” dep bergen xewirge qarita, Xitay hökümiti chet döletlerning Xitayda elchixani tesisi qilip, ikki dölet munasiwitini tereqqi qildurushini qarshi alidu. Biraq, Tibet hazir konsulxana qurush shertini hazirlimidi. Xitay terep bügün ge qeder bashqa herqandaq döletning Tibette konsulxana qurushigha qoshulup baqmidi dep jawap bergen.

http://news.ifeng.com/mainland/200908/0828_17_1323948.shtml

6) Bermining Kosan Rayonida Urush Partilidi, Zor Kölemdiki Musapirlar Dolquni Xitay Chégirsidin Éqip Kirdi

Xitayning merkiz telwiziye istansi torining 8 - ayning 27 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning Yunnan ölkisige yéqin bolghan Bermining Kosan rayonida urush partilighachqa, Bermining chégra boyidiki sarasimige chüshken zor kölemdiki musapirlar Xitayning dölet tewelikige éqip kirishke bashlighan. Hazirgha qeder musapirlar sani shiddet bilen köpiyiwétiptu.

Yunnan ölkisidiki alaqidar tarmaqlar nowette éqip kirgen musapirlargha qarita aktip ussul qollinip, ularni turmusqa qazimliq buyumlar bilen teminleshke bashlighan.

http://news.cctv.com/world/20090828/100725.shtml

7) Xitay Amerikining Xitayning Iqsadiy Rayonlirigha Bolghan Nazaretchilikni Azaytish we Toxtitishini Telep Qildi

Xitayning merkizi téléwiziye istansining 8 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay Amrika déngiz üsti herbiy ishliri boyiche kéngish mexanizimi mexsus yighini Beijingda échilghan. Yighinda Xitay - Amerika ikki terep déngiz üsti herbiy ishliri bixeterlik mesilisi boyiche köz qarshlarni ipadiligen we Xitay - Amerika déngiz üsti herbi ishliri boyiche bixeterlik mesilisini hel qilish yolliri we usulliri üstide muzakire élip bargha.

Xitay terep yighinda, Amerika terepning Xitaygha tewe iqtisadiy rayonning déngiz teweliki hem hawa boshluqida konséri köpiyip kétiwatqan tekshürüsh nazaretchilik herkitinig Amerika Xitay déngiz üsti herbiy ishliridiki mesilining yiltizi ikenlikini körsetken. Hem Amerika tereptin Xitaynig iqtisadiy rayonning su teweliki hem hawa bushliqigha bolghan tekshürüsh nazaretchilik herkitini azaytish we toxtitishni telep qilghan.

http://news.cctv.com/china/20090828/100630.shtml

8) Xitay Merkiz Hökümiti Taiwan Ishliri Ishxanisining Bayanatchisi Dalayning Herqandaq Shekil we Salahiyet Bilen Taiwan ge Bérishigha Qarshi Turmiz dédi

Xitayning xelq géziti tor bétinig 8-ayning 28-künidiki xewirige qarighanda, 27- awughust , Xitay merkiz hökümitining Taiwan ishliri ishxanisining bayanatchisi Taiwan dimkoratiyini ilgiri surush partiyisining dalay lamani Taiwan ge kélip ziyarette bolushqa teklip qilghanliqi toghursida bayanat élan qilip , dalay nuqul dinni erbapla emes, u din bayriqini koturwélip, doletni parchilash herkit bilen zichil shoghullinip keldi. U bir bolguchi unsur. biz dalay lamaning Taiwange herqandaq shekilde herqandaq salahiyet bilen bérishigha qet'i qarshi turmiz digen.

Xitay Taiwan téxi yéqindila issiq belwagh borinining hujumigha uchrap köplep ziyangha yoluqqanda ikki qirghaqning munasiwitini yaxshilash we mushu bahinide Taiwande özning yaxshi obrazini tiklesh üchün köp yadem qilghan idi. Taiwan dimkoratiyini ilgiri surush partiyisidikilerning bu herkiti Xitayni qattiq umudsizlendurgenliki éniq.

http://uyghur.people.com.cn/155988/9947223.html

9) Hitay: 60 Yildin Buyan Ichikirdiki Milliy Siniplarda 260 Ming Adem Terbiylidi dedi

Xitayning xelq géziti tor bétining 8 - ayning 28 – künidiki xewirige qarighanda, Xitay kompartiyisidiki hökümet qurulghan 60 yildin buyan, ichikiridiki azsanliq millet oqughuchilar sinipliri az sanliq millet rayonliri üchün, 260 ming ademni terbiylep ewetken. kommunist Xitay döliti qurulgha deslepki mezgilde, Xitaydiki aliy meteple azsanliq milletler teyyarliq maaripni tesis qilghan. Xitayning ichkiri ölkiliride 1985 - yildin bashlap, Tibet siniplirigha oqughuchi qobul qilishqa bashlighan, 2000 - yildin bashlap “Xinjing” siniplirigha oqughuchi qobul qilishqa bashlighan idi.

Xitay qarimaqqa ichkiri ölkilerde az sanliq milletler üchün milliy sinip échip azsanliq illetlernig maaripni we tereqqiyatini qollawatqandek qilsimu biraq, kommunist Xitayning heqiqiy muddasi bolsa uyghur we tibbet oqughuchilirini Xitay maaripida terbiylep, Xitayning milliy éngi we medeniyiti singdurulgen Xitay üchün jan pidaliq bilen ishleydighan bir türküm gumashtilarni terbiylep chiqishtin ibaret.

http://uyghur.people.com.cn/155988/9947208.html

10) Hidistan Axparatliri Xitay Bilen Hindistan Ottursida Chégra Toqunushi Bolghanliqni Ashkarlidi, Hindistan Diplomatiye Ministirliki Buni Inkar Qildi

Xitayning yershari waqit gézitining torida 8 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Hindistandiki köplige axparat wastiliri Hindistanning dölet mudapie ministirlikining yuquri derijilik bir emeldarning sözini neqil keltürüp, Hindistan bilen Xitay herbiy qisimliri 8 - ayning 25 - küni kéchide, Sikkimning chégirsida kichik dairde toqunushqan. Biraq bu xewer Hindistan dölet mudapie ministirliki terpidin inkar qilinghan.

Hindistanning dölet mudapie ministirliki yene tekitlep, Xitay - Hindistan chégirsigha esker köpeytkenlikini inkar qilghan we yollarning étiwétilgenlikining sewebi tagh ghulash sewebidin digen.

http://world.huanqiu.com/roll/2009-08/560400.html