Uchur we Tehlil

1) Xitay Rehberliri Dölet Bayrimini Ténch Ötküzüshke Kapaletlik Qilishni Telep Qildi

Xitayning xelq géziti torinig 8 - ayning 14 - künidiki xewirige qarighadna, Xitay merkiz komititi siyasi biyrusuning daimi ezasi Xitay kompartiyisi siyasi qanon komititining sékiltari Zhao Yungkang Beijingda échilghan memlikketlik muqimliqni saqlash we erziyet xizmiti yighinida söz qilip, qattiq tedbir we puxta xizmetler arqiliq bu yilliq muqimliqni saqlash xizmitige ait wezipilerni orundap, kommunistik partiye hökümranliqidiki Xitayning qurulghanliqning 60 yilliqini kütüwélish üchün ténich muhit yarish kérek dep tekitligen.

Ürümchi “5-iyul weqesi” yüzbergendin buyan Xitaynnig döletninng bixterliki we jemiyetning muqimliqiggha bolghan endishisi nechche hesse küchiyip ketken. Xitay Uyghur élide yüz minglap qoshun turghuzup öktebirde dölet bayriminng ténch amanliqigha kapaletlik qilishni meqset qilghan.

http://uyghur.people.com.cn/155988/9858426.html

2) Xitayning Herbiy Ayrupilani Xeterge Yoluqti, Uchquchisi Parashut Bilen Sekridi

Xitayning Xinhua torining 8 - ayning 13 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning hawa armiyiside az körüldighan hadisie yüz bérip, hawa armiyisining binchi derijilik uchquchisi Meng Fanshen jiddiy ehwalgha yoluqqandin kéyin, parashut bilen sekrep, xeterdin qutulghan.

Xewerde diyilishiche ayrupilan uchush meshiqi qiliwatqanda, tuyuqsiz maturdin chong chataq chiqip, matur uchup qalghan we peske qarap shungghighan. Shuning bilen Meng Fanshen ehwalni dokilat qilip parashuttin sekrigen. Xitay hawa armiyisi tarixida bu ehwal nahayiti az körüldighan bir ehwalmish.

http://news.ifeng.com/mainland/200908/0813_17_1301396.shtml

3) Xitay Torida “Ochuq Ashkara Exlaq Yoqidi, Gherez Nime?” Namliq Maqale Élan Qilindi

Xitayninng xinhua torining 8-ayning 14-künidiki xewirige qarighanda, Xitay Rabiye Qadir xanimning Awistiraliye ziyatige qarita maqale yézip kéliwatqan Awistiraliyilik muxpirning yazghan maqalilirige qarita aghrinishi we endishisini ipadilep bir parche maqale élan qilghan bolup, Awistraliyning bu muxpiri Awistiraliyilikler gézitige xelqara mesilliler boyiche maqale yazidighan tehriri bolup, u yazghan maqalisde, Rabiye Qadir xanimning Xitay hökümitige qarshi baturliqigha medihye oqughan. 13-chisila Rabiye Qadir xanim Awistiraliyidin ayrildighan waqitta yene bir parche uzun maqale yézip, Xitay hökümitige qandaq taqabil turush toghurluq terbiye bergen diyilgen.

Xitay Awistiraliyining bu muxpirini Rabiye Qadir xanimgha hésdashliq qilip we qollap, ochuq ashkara halda exlaqni yoqatti, meqsiti Xitay hökümitige qarshi küchlerni qollash dep körsetken.

http://news.xinhuanet.com/world/2009-08/14/content_11882713.htm

4) Xitay Chetellerde Oquwatqan Oqughuchilar Oyushmisining Wetenni Qanda Söygenlikige Nezer” Namliq Maqalisi Élan Qilindi

Xitayning xinhua torining 8-ayning 14-künidiki xewirige qarighanda, kommunist Xitay hökümiti maqale élan qilip, weten sirtida oquwatqan showinist Xitay oqughuchilarning herkitini maxtap kökke kötürgen.

Xitay maqalisde bultur Beijing olimpikidin bashlap ta hazirghiche yüz bergen chong weqelerni bir qur tilgha élip ötüp, bu weqeler yüz bergendin kéyin weten sirtidki showinist Xitay oqughuchilirning Xitay kommpartiyisining depini chélip, chetellerde élip barghan saxta yalghan teshwiqatliri üchün qilghan xizmet we töhpilirini maxtap, ulargha medhiye oqughan we uni wetenperwerlikining ipdasi dep maxtighan.
Kommunist Xitay hakimiyiti özinig hakimiyiti saqlap qélish üchün Xitayning dölet ichi we sirtidiki Xitaylargha hedep “chong Xitaychiliq idiyisi”ni teshwiq qilmaqta. buning netijiside yéqinqi yillardin buyan Xitaynig dölet ichidiki milliy zidiyetler teximu kochiyip ketken.

http://world.people.com.cn/GB/9857275.html

5) Xitay Tashqi Ishlar Ministirliki Awisritaliyidiki Xitaylargha Aghahlandurush Chiqardi

Xitayning Xinhua torining 8 - ayning 14 - küni Beijingdin bergen xewirige qarighanda, Xitay tashqi ishlar ministirliki uqturush chiqirip, Awistiraliyide oquwatqan oqughuchilarni bixeterlikke diqqet qilishqa chaqirghan we köp herket qilmasliqini eger birer jiddiy ehwalgha yoluqsa elchixani bilen alaqilishishni, hem saqchilargha melum qilishini tewsiye qilghan.

Xitayning xewirige qarighanda, 8 - ayning 8 - küni, bir Xitay oqughuchisi Awistiraliying Melburun shehridiki ijare alghan öyide namelum kishiler terpidin urup aylandurwétilgendin kéyin doxturxanida jiddiy qutquzulghan, saqchilar weqeni tekshürmekte iken.

http://www.gov.cn/jrzg/2009-08/14/content_1392423.htm

6) Xitay Hakimiyi Yéngi Zillandiye Téléwiziye Istansidin Narazi Boldi

Xitayning yershari waqit gézitining tor bétining 8 - ayning 14 - künidiki xewirige qarighanda, Kommunist Xitay hakimiyiti yéngi zillandiye téléwiziye istansi Xitay terepning qarshi turishigha qarimay, Rabiye Qadir toghursidiki höjjetlik filmni qoyushta jahilliq bilen ching turghanliqidin narazi bolghan.

Xewerlerge qarighanda yéngi Zillandiye téléwiziye istansi Rabiye Qadir xanimning hayati ekis ettürülgen muhebbetning 10 sherti namliq höjjetlik filmning yéngi Zillandiyide qoyulush hoqoqini 2000 dollargha sétiwalghan bolup, dunyadiki mushu filmning qoyulush hoqoqini sétiwalghan tunji telwiziye istansi iken.

http://world.huanqiu.com/roll/2009-08/546873.html

7) Koriye Axparat Wastiliri Xitaynin Eyiplidi

Xitayning xinhua torining 8 - ayning 14 - künidiki xewirige qarighanda, koriyiing “Sherqiz asiya waqit géziti” 8 - ayninig 14 - küni maqale élan qilip, Xitayning béliqchi kémiliri pütün déngizning astini qoymay süpürüp tashlap, dunyadiki asasliq déngiz we su rayunlirida qanunsiz béliq tutmaqta diyilgen. Xitayning bu herkiti rayun talash tartishini peyda qilipla qalmastin, belki déngiz bayliqlirining qurup kétishinin keltürüp chiqirip, bir qisim döletlerdiki ashliq kirzisini keskinleshtürwétidu diyilgen.

Xitayning béliqchiliq jemiyitiki bir emeldar Xitayning yershari weqit gézitining ziyaritini qobul qilip, bu sepsetining qilche asasi yoq dep ipade bildürgen.

http://world.huanqiu.com/roll/2009-08/546876.html

8) Ottura Kespi Texnikum Mektepliri Xizang Kespi Siniplirini Echip Tunji Türkümde 3000 Oqughuchi Qobul Qlishni Pilanlidi

Xitayning xelq gézitining 8 - ayning 14 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay maarip ministirliki Xitaning ichkiri ölkiliridiki ottura texnikum mektepliride Xizang kespi sinipi échishni buninggha 3000 oqughuchi qobul qilishni kiler yildin bashlap 2015 - yilghiche oqughuchi sanini 14 minggha yetküzüshni qarar qilghan.

Xitay gerche bu siniplarni échishning meqsiti Tibetning tereqqiyati üchün ixtisas igisi terbiylesh dep chüshenche bergen bolsimu biraq, bir qisim közetchüchilar Xitayning asasliq meqsiti yenila Xitay mustemlikichiliri üchün ketmen chapidighan bir ewlat Zangzu yashlirini terbiylep chiqishtin ibaret dep qarimaqta.

http://uyghur.people.com.cn/155988/9859439.html.