Uchur we Tehlil

“5-iyul Qanliq Qirghinchiliqi” Xitay Bilen Islam Dunyasining Munasiwitige Tesir Körsitelmeydu

Xitayning Xinhua torining 8 - ayning 11 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning ottura sheriq mesilisi boyiche alahide elchisi Wu Si Ke 11 - awghust Beijingda, Xitay bilen Islam döletlirining munasiwitining mustehkem ikenlikini, Ürümchi “5-iyul qanliq qirghinchiliqi”ning ikki terepning munasiwitige dexli qilalmaydighanliqni bildürgen.

Xitayning bu alahide elchisi yene biz daim deydighan ”yaxshi dost, yaxshi qérindash, yaxshi hemrah” Xitay we Islam döletlirining munasiwitide gewdilendi we öz ipadisini tapti dep biljirlighan, hemde Islam döletlirining aghzini yumush üchün keyni keynidin ottura sheriqtiki döletlerde ziyrette bolghan.

Uyghur xelqi özlirining dinniy qérindashliri bolghan Islam kéngisihige eza bolghan döletlerning “Ürümchi 5-iyul qanliq qirghinchiliqi”da ziyankeshlikke uchurghan Uyghur musulmanlirigha tutqan pozitsiyisin tolimu umidsizlendi, shunche köp Uyghur musulmanliri kommunist Xitayning jallatliri terpidin qanliq qirghinchilliqa uchrap, heqsizliq we adaetsiz siyaset terpidin azap oqubet chékiwatqan Uyghur xelqining özining diniy qérindashliri bolghan Islam döletliri terpidin tashliwétilishi heqiqiten chongqur epsuslandurdu. Uyghur xelqi barliq Islam döletliridin adalet heqqaniyet we insaniy nuqtidin chiqip turup, Uyghur musulmanlirinig ehwaligha azraq bolsimu kongul bolushini, menpetni dep kommunist Xitay bilen bir éqimda bulghinip, kommunist Xitaynig Uyghur musulmanlirigha qaratqan qanliq qirghinchiliq herkitige köz yummasliqni umid qilidu.

2) Xitay Rabiye Qadir Xanimni Yene Yalghangep Tarqatti dep Töhmet Qildi

Xintayning Xinhua torning 8-ayning 11-koni bergen xewirige qarighanda, Rabiye Qadir xanim daim yalghan söz tarqitarmish. Xitay maqalisde Awistiraliye ziyaritide boliwatqan Rabie Awitiraliye döletlik muxpirlar kulubida atalmish nutuq sözlidi we axparat sahasige yene yalghan söz tarqatti dep töhmet qilghan.

Yighinda Rabiye Qadir xanimning “Xitay hökümiti choqum Uyghur xelqige qaratqan tajawuz xaraktirdiki atalmish qosh tilliq maarip siyasitini ayaghlashturushi kérek, oqughuchilar we aile bashliqlirining tallishigha hörmet qilishi kérek ” digen sözi Xitay muxpirining ”ghezipin”ni qozghighan. Xitay maqalise qiche teptartamay nomussizliq bilen eger Xitay hökümiti uni Xitay tilida sözleshke mejburlighan bolsa we uni öz tilida oqushqa yol qoymighan bolsa, u bügün qandaqmu sehnige chiqip Uyghurche gep qilalaytti digen.

http://news.xinhuanet.com/world/2009-08/11/content_11865260.htm

3) Xitayning Hongkong Géziti: Olimpikning Ötküzülginige Bir Yil Boldi, Xitay Chong Dölet Bolushning Qanatlirini Keng Yaydi Namliq Maqale Élan Qilindi

Xitaynig Xinhua torida 8-ayning 11-künidiki xewiride, Hongkongda chiqidighan bir gézitining Beijing olimpikning ötküzülginige bir yil boldi, Xitay chong dölet bolushning qanatlirini keng yaydi namliq maqale élan qilindi.

Xitayning Xinhua tori bu maqalining köz qarashlirini neqil keltürüp, Xitayning Beijing olimpikininng échilghanliqi Xitay üchün bir qedem we dunyada chong döletlik ornini tiklesh üchün tashlanghan bir muhim qedem, Xitay chong döletlik ornini tiklesh üchün teyyarliq qilip boldi diyilgen.

Xitayning dölet kochining eshishigha we kommunist Xitayning chong Xitaychiliq idiyisini hedep teshwiq qilishigha egiship Xitaylarda milletchilik köz qarshi ewij élishqa bashlidi, bu xil teshwiqat qarimaqqa wetenperwerlik engini oyghitishni meqset qilghandek korunsimu emeliyette Xitay bu xil teshwiqati bilen özining lingship qalghan hakimiyitini qoghdashni meqset qilghan.

http://china.huanqiu.com/eyes_on_china/olympics/2009-08/543138.html

4) Qeshqerdin Xotenge Baridighan Tömür Yol Qurulushi Rélis Yatquzush Basquchigha Qedem Qoydi

Xitayning xelq géziti torining 8 - ayning 11 - künidiki xewirige qarighanda, bir yildin buyan yasiliwatqan Uyghur aptonum rayuning jenubidiki qeshqerdin xotenge baridighan tomur yul 9 - awghust rélis yatquzush basquchigha kirgen. Mölcherlinishge qarighanda, 2011 - yili qurlush tamamlinip qatnash bashlindiken.

Xiaty mustemlikichiliri özlirining atalmish “Xinjiangning tömür yol qatnishini tereqqi qildurush” pilani Xitayning söz bilen Uyghur xelqige bexit élip kélidu diyilgen bolsimu emeliyette bu tömür yol, Uyghur xelqige bexit élip kelmey eksiche balayi - apet élip kelgen, yeni del mushu tömür yol arqiliq, Xitay mustemlikichiliri Xitayning ichkiri çlkiliridin milyunlarche Xitayni her yili Uyghur diyarigha toshup élip kélip, Uyghur diyarini Xitaylashturush meqsitige yetmekchi boliwatidu. Bu tömür yol Uyghur xelqning bexti we bay bayashatliq üchün emes, Xitayning mustemlikichilik siyasiti üchün xizmet qilmaqta.

http://uyghur.people.com.cn/156325/9834707.html

5) “5-iyul Qanliq Qirghinchiliqi”da Ziyankeshlikke Uchurghan Uyghurgha Bérildighan Tölem Qeni ?

Xitayning xelq gézitining 8 - ayning 11 - künidiki xewirige qarighanda, Uyghur aptunum rayunluq sughurta shirkiti 5-iyul weqeside ziyankeshlikke uchurghanlargha jismaniy sughurta we mal - mülük sughurtisi tölimi üchün jemiy 636 milyon 52 ming yuan pul töligen. Xitay hökümeti terepning axparat xewerlirige qarighanda ziyankeshlikke uchurghuchilarning hemmisi digüdek bigunah Xitay ammisi bolup, Xitaylar weqede asasliq ziyankeshlikke uchurghuchilar iken. Undaqta bu weqede Uyghur xelqining hemmsi jinayetchimu? Bigunah Uyghurlar bu weqening ziyankeshlikige uchurmidimu?

Xitay hökümiti “Ürümchi 5-iyul weqesi” yüz bergendin bashlap ta hazirghiche bashtin axir bir tereplime xewer bérip Uyghur xelqini qalaymaqanchiliq chiqarghuchilar we bigunah Xitay ammisigha ziyankeshlik qilghuchilar dep teshwiq qilip keldi. Buning netijisi bilen Xitay ammisi qollirigha qatilliq qorallirini élip chiqip nurghun bigunah Uyghurlarni chnap urup öltürdi, Xitay saqchiliri buninggha sukut qilish bilen bir waqittq, qollash pozitsiyiside boldi. Buning bilen Xitay qatillirining xoriki téximu éship ketti. Netijide nechche yüz Uyghurning hayati Xitay köchmenlirning qolida nabut boldi. Uningdin bashqa Xitay arimiye saqchiliri Uyghur xelqning ténch shekildiki namayishini qanliq basturup, nurghun bigunah Uyghurlar ziyankeshlike uchurdi. Ejiba buning soriqi yoqmu? Uyghur xelqning hayatiing nime üchün qedri bolmaydu? Xitay nime üchün tölem pulini bigunah ziyankeshlikke uchurghan Uyghur xelqige bermeydu? Xitay Uyghur xelqni mustemlike qilin'ghan zémindiki bir mustemlike qilin'ghuchi millet dep qarighanliqi üchün, Uyghur xelqni her jehettin dessep depsende qilip kelmekte. Meyli qaysi jehette bolsun, Xitay köchmenliri bilen teng barawer muamilige érishkini yoq. Mana bu heqiqet Xitay milliy aptonumiye siyasitidiki adaletsizlikini échip béridu.

http://uyghur.people.com.cn/156325/9834587.html