Uchur we Tehlil

1) Xitay Bir Uyghur Yashning Qélip Sadasi Namiliq Maqlini Élan Qilip, Saxta Teshwiqat Élip Bardi

Xitaynig xelq gézitinig tor bétide “”bir Uyghur yashning qélip sadasi: itpaqliq, inaqliq, muqimliq, tereqiyat” ching qayde dighen témida maqale élan qilip, Xitay kommunist hakimiyiti tajawuzchi qoshun ewétip sherqiy turkistanni ishghal qiliwalghan 60 yildin buyan Xitay mustemlikichi hakimiyiting Uyghur xelqige salghan zulumi we külpetlirini perdazlap körsitip, uninggha medhiye oqughan. Xitay kommpartiyisining Uyghur xelqni milli, irqi jehettin kemsitip we haqaretlep, Uyghur xelqining azatliq köreshlirini qanliq basturup, Uyghur xelqini erkinlik dimkoratiye kishilik hoqoqtin mehrum qilip, Uyghur xelqni her jehettin xorlap kéliwatqanliqgha köz yumghan.

Bu maqalide Xitay kommunistliri özlirining barliq qilmish etmishlitrini Uyghur xelqige bexit élip keldi we Uyghur xelqini bextiyar turmushqa ige qildi dep biljirlighan. Uyghur xelqi eger yaxshi turmushta yashap öz özni bashqurush hoqoqigha érishken bolsa, Uyghur xelqimu dunyadiki bashqa aliy aptonumiye bérilgen milletlerge oxshash bextiyar yashighan bolsa ,hergizmu Uyghur xelqning Xitaylaring mustemlikkichilik siyasitige bolsaghn qarshiliq herketliri bundaq ewij élip ketmigen bolatti. Biraq Xitay Uyghur xelqini dunyada héchqandaq bir millet uchrap baqmighan bastursh ézish depsende qilish we xorlash usulliri bilen qiynap keldi, halal bügünki künge kelgende kommunist Xitay hakimiyiti Uyghur xelqini yersharidin üzül - késil yuqutuwétish üchün, Uyghur xelqining til - yéziqini we mediniyiti weyran qilip Uyghur xelqini Xitaylarning mediniyitini qobul qilishqa we Xitaylargha asmilatsiye bolup kétishke mejborlimaqta we buning üchün jiddiy herket qilmaqta. Bundaq ehwalda Uyghur xelqning ”Ürümchi 5-iyul ténchliq shekildiki namayish”ni qilmasliqi mumkinmu? Uyghur xelqning kommmunist rijimgha qarshi qozghalmasliqi mumkinmu? Musteqil tetqiqatchi Ilham Toxti epedi nahayiti éniq qilip “Uyghurlarning derdi ichige toshup ketti” digen idi. Dimek Xitay kommunist hakimiyitining Uyghurlar kommunist tüzüm astida bextiyar yashawatidu digenlirining hemmisi qipqizil aldamchiliqtin bashqa nerse emes.

http://uyghur.people.com.cn/163537/9715647.html

2) Xitay Maqalisde Qirghizistan Hökümiti Ikki Neper Sherqiy Türkistan Musteqilchisining Bashliqini Qogha Chüshürdi, Ularning Küchi Ajiz Bolup Tesir Peyda Qilalmaydu dep Biljirlidi

Xitayning 8-ayning 11-küni yershari waqit gézitining xewirige qarighanda, hökümet ruxset qilmighan ehwalda, Qirghizistan chégirsi ichiki bir qisim Sherqiy Türkistan musteqilchi küchliri 10 - chisila paytexit Béhkekte namayish qilghan, hemde Xitay hökümiti Uyghurlar üstidin etnik qirghinchiliq qilip yuqutiwetmekchi dep Xitay hökümitige töhmet qildi dep töhmet qildi, kéyin saqchilar ularning arsidiki ikki neper bashlamchini qolgha aldi dep biljirlighan.
Xitayning bir neper Ottura Asiya mesilliri boyiche tetqiqatchisi, Xitay bilen Ottura Asiya döletlirining munasiwiti yaxshi bolghachqa, Sherqiy Türkistan musteqilchilirining Ottura Asiyada put tirep turalaydighan yéri yoq, Qirghizistandiki musteqilliq küchlirining küchi bek ajiz, shunga héchqandaq tesir körsitelmeydu dep bayanat bergen.

Xitay tehlilchiliri meyli qandaq tehlil we bahalarni bersun, Uyghur xelqining kommunist Xitayning zulumigha we adaletsiz siyasitige bolghan qarshiliq herkiti hergizmu toxtap qalmaydu, Uyghur xelqi öz erkinliki musteqilliqini qolgha keltürgiche küreshni dawamlashturdu.
http://news.cctv.com/china/20090811/101737.shtml

3) Xitay Bergen Xewiride “Chetel Diplomatliri Kommunist Xitay Hökümitining Ürümchi 5 - Iyul Qanliq Qirghinchiliqida Qollanghan Usulini Chüshinidu we Qollaydu”dep Ipade Bildürdi diyildi

Xitayning Xinhua torning xewririge qarighanda, Ürümchi “5-iyul qanliq qirghinchiliqi”din kéyin chetelning diplomatiye xadimliri tunji qétim Uyghur aptonum rayungha kelgen.

Bu qétim 26 döletnig Beijingda turushluq diplomatiye xadimliri ömek bolup teshkillinip, 8 - ayning 10 - küni chüshtin kéyindin bashlap Ürümchide ziyarette bolushqa bashlighan, Xitay mustemlikichi hakimiyitining qorchaq reisi Nurbekri körüshüshte bille bolghan we ulargha “5-iyul Ürümchi qanliq qirghinchiliqi”ning heqiqiy mahiyitini burmulap chüshendürgen we Dunya Uyghur qurultiyi hem Rabiye Qadir xanimgha töhmet qilghan. Ziyret ömiki körüshüshte mustemlikichi hakimiyetning Uyghur xelqini qanliq qirghin qilghanliqini toghra chüshünidighanliqini we kommunist Xitay hakimiyitining qollanghan fashistik usullirini qollaydighanliqini bildürüshken.

Uyghur xelqi Xitaynig bu saxta teshwiqatigha hergiz aldanmaydu elbette. Xitay meyli qandaq hiyle mikir ishletsun we yaki aldamchiliq xaraktirdiki saxta teshwiqat élip barsun, Uyghur xelqining Xitay mustmlikichilirining Uyghur xelqni depsende qilish siyasitige bolghan qarshiliq herkiti hergiz toxtap qalmaydu.

http://news.xinhuanet.com/politics/2009-08/10/content_11859574.htm

4) Wang Lequan 5-iyul Weqesi Xatire Süretler Körgezmisini Kördi

Xitayning xinhua torining 8-ayning 9-koni bergen xewirige qarighanda, merkizi siyasi ishlar komititining ezasi, Uyghur aptonum rayunluq partikumning bash sékiltari Wang Lequan Uyghur aptunum rayunluq xelqare körgezme merkizide ötküzülgen “5-iyul Ürümchi weqesi”ge alaqidar süretler körgezmisini közdin kechürgen we bu heqte toxtulup: Xinjiangning bölgünchilikke qarshi körishi uzun mudetlik we mürekkep, shunga herwaqit sezgürlükimizni ashurushimiz kérek, bu qétim yüz bergen weqe bu köreshning gahida keskinliship kétidighanliqni namayenqilip berdi, biz choqum “uch xil küchlerge zerbe bérish” salmiqini chongqurlashturishimiz kérek dep biljirlighan.

Wang Lequan bu qétimqi “Ürümchi 5-iyul ténchliq namayishni” qanliq basturup, aqiwette unig qalaymiqanchiliqqa aylinip kétishige we Uyghur xelqning bihude ölüp kétishige sewepchi bolghan idi. Bezi Uyghur siyasi paaliyetchilerning qarishche, Wang Lequan bu qétimqi weqeni qesten peyda qilghan bolup, meqsiti Uyghur xelqni qanliq qirghin qilip, Uyghur xelqning yüriki mujush we Uyghur xelqning qarshiliq kçrsitish küchini ajizlashturushtin ibaret dep qarimaqta.

http://news.xinhuanet.com/politics/2009-08/09/content_11853316.htm

5) Dalay Lama Bilen Xelq Herkiti Küchliri Birleshti, Xitay Mutexesisliri Buning Ziyini Téximu Chong Bolidu dep qarimaqta

Xitayning merkiz téléwiziye istansining 8 - aynig 11- künidiki xewirige qarighanda , 3 kün dawam qilghan Xitay - Tibet söhbiti 8 - chisila Shiwitsariyining Genf shehride axirlashqan, Dalay Lama bashchiliqidiki wekiller ömikidiki 20 nechche Tibet sergerdanliri bilen 80 nechche chetellerdiki xelq herkiti zatliri yighinigha qatnashqan. Atalmish Xitayning kelgüsi weziyiti we mesilinig tereqiyat yüzlinish toghrisidiki söbet élip bérilghan. Gherip metbuatlirining qarishiche, Tibet sergerdan küchliri dimkoratiye mesilisi bilen Tibet mesilisini birleshtürüshi cheteldiki ikki xil siyasi küchning birlishishining ipadisi hisablinidiken.

Xitayning Shanghai ijtima'i penler inistitutining xelqara mesilliler tetqiqat merkizidiki bir pirafesor 10 - chisila ipade bildürüp, xelq herkiti bilen Dalay küchliridin ibaret ikki xil küchning birlishishining Xitaygha bolghan ziyini téximu chong bolidu, bu Xitaygha bolghan sadalarning téximu küchiyip kétishini peyda qilipla qalmastin wastisining köp xil bolushi, yene xelq arada Xitaygha qarshi saxta körünüshni peyda qilidu, buninggha nisbeten kommunist Xitay hakimiyiti hosharliqini ashurushi kérek dep tekitligen.
　
http://news.cctv.com/china/20090811/101754.shtml