Uchur we Tehlil

1) Xitay Ürümchidki “5-iyul Qanliq Qirghinchiliqi” Üchün Bedel Töleydu

Xitay kommunistliri Sherqiy Türkistanning paytexti Ürümchi shehride Uyghur yashliirning ténchliq shekildiki namayishini dehshetlik basturup, qolida tömürning suniqimu bolmighan bigunah ammigha oq chiqrip, qanliq qirghinchiliq élip bérip, bu weqelerning sewebini özining Uyghur xelqige salghan heddi hesapsiz zulumliridin körmey, etey mes'uliyettin özini qachurup, barlliq mes'uliyetni we jawapkarliqni Rabiye Qadir xanim bashliq Dunya Uyghur qurultiyi qatarliq teshkilatlargha artishqa urunup keldi.

“5-iyul Ürümchi namayishi” Uyghur xelqining yillardin buyan ötkürliship ketken we chidap turghusiz haletke yetken milliy, diniy, irqi zidiyetlerning bir qétimliq partilishidur. Gerche Xitay Sherqiy Türkistanda muqimliq hemmni bésip chüshidu, muqimliqni qoghdash hemmdin muhim dep kéliwatqan bolsimu biraq emeliyette öz tekitlep kéliwatqan muqimliq üchün emeliy bolghan we paydiliq ish herketlerni élip barmay ekische Uyghur xleqning könglini aghrtip diligha éghir derijide azar bérip keldi. Uyghur xelqni barliq heq - qoqliridin ayrilghan halda qedemmu - qedem Xitay köchmenlirige tayinip yashaydighan qulluq mehkumluq ornigha éniqraq qilip éytqanda ikkinchi derijilik puqraliq ornigha chüshüp qaldi.

Xitay mustemlikichi hakimiyiti, Xitay merkizi hökümitining yushurun we ashkara qollashliri netijiside barliq heq - hoqoqlarni Uyghurlardin mehrum qilip, Uyghur xelqni qilche ehmiyiti, orni we tesiri bolmighan qulluq ornigha chüshürüp qoyup, Uyghur xelqini Sherqiy Türkistandiki eng ézilgen we depsende qiliniwatqan bir millet ornigha chüshürüp qoydi. Sherqiy Türkistandiki barliq qanun nizamlar Uyghur xelqini qoghdiyalmidi, Xitay özining mustemlikichilik siyasiti üchün özi tüzüp chiqip yolgha qoyghan barliq qanun nizamlirini depsende qilishqa razi boldi. Sherqiy Türkistandiki aptonomiye qanoni we bashqa Xitay puqralirining heq qoqini kapaletke ige qilidu dep qaralghan barliq qanun nizamlar éghir derijide ayagh asti qilindi, Uyghur xelqni meyli qanunluq yollar bilen bolsun meyli Xitayning aghzi boyiche qanunsiz yollar bilen bolsun qilghan herbir herkiti oxshash ret qilindi we nezerge élinmidi, Uyghur xelqning derdi ichige toshup ketti.

Mushundaq ehwaldia Uyghur xelqning yene chidap turalishi mumkinmu? Uyghur xelqnide “yétip ölgiche étilip öl”, “toshaqandek 100 yil yashighuche yolwastek bir yil yasha” digen maqal temsil bar. Uyghur xelqi hergizmu üsti - üstilep kéliwatqan kommunist Xitaylarning zulumigha un - tinsiz yétip tügep ketmeydu. Hemme Uyghur ölüp tügep kétidighan ish bolsimu Xitay bilen axirghiche küresh qildu. Xitayning bésimigha we zulumlirigha hergiz tiz pükmeydu. Küreshchan Uyghur xelqi tarixtin buyan yawlargha eziz tupraqlirimizgha bésip kirgen tajawuzchilar bilen baturane jeng qilip kelgen we tajawuzchilarni échinishliq bedel töletküzgen. Bügünki künde wetinimizni öz ishghaliyitige élip 60 yildin buyan Uyghur xelqni özining tömür tapini astida yenjip kelgen Xitay kommunistlirimu choqum Uyghur xelqni depsende qilghanliqliri üchün choqum tegishlik jazasini tartidu. Xelqimiz “26-iyun Guangdong Shaoguan qirghinchiliqi” “5-iyul Ürümchi qanliq qirghinchiliq”ni peyda qilip bigunah qelqimizning qénini derya qilip aqquzghan Xitay mustemlikichi hakimiyiti we jallatliridin choqum hésap alidu.”

2) Xitay Ürümchi 5-Iyul Qanliq Weqesi” Ölgenlerning Millet Terkibini Ashkarlidi

Xitayning xelq géziti tor bétining bergen xewirige qarighnada, Uyghur aptonum rayunluq xelq hökümiti axparat ishxanisining mes'uli yéqinda Xinhua agintliq muxpirining ziyaritini qobul qilip,”Ürümchi 5-iyul qanliq weqesi” de ölgenelerning millet terkibini élan qilghan. U bu heqte toxtilip mundaq digen”yarlanghanlar 1700 din artuq, ölgenler 197, bunig ichide bigunah ölgenler 156, ( 134 Xitay, 11 Huizu, 10 Uyghur, 1 manzhu), qalghanlirini Xitay saqchiliri étip öltürgen diyilgen. Xitay mustemlikichi hakimiyitining tarqatqan yuqurqi sanliq melumatliirni Dunya Uyghur qurultiy alliqachan inkar qilghan bolup, weqede ziyankeshlikke uchrap ölgen Uyghurlarnnig sani 1000 din éship kétidu, tutqun qilinghanlarning sani 10000 din ashidu. Xitay yalghan saxta sanliq melumatlar bilen özlirining Uyghur xelqi ustidin élip barghan qanliq qirghinchiliqni yushurmaqchi bolghan.

http://uyghur.people.com.cn/156325/9803640.html

3) Xitay Dunya Uyghur Qurltiyining Meqsiti Milliy Öchmenlik Qozghash dédi

Xitayning xelq gezitning 8-ayning 6-konidiki xewirige qarighnada, Xitay “Dunya Uyghur qurltiyi”ning saxtipezlik qilishining meqsiti milliy öchmenlikni qozghash dep chalwaqighan. Yeni Xitay 26-iyul küni Gaungdung Shaoguankidiki qanliq weqeni emeliyette addiy bir jinayi ishlar dilosi bolup, buni Qurbanjan Qeyum isimlik bir jasasning Dunya Uyghur qurltiyigha saxta uchur yetküzüshi bilen Dunya Uyghur qurultiyi bu saxta uchurni tarqatqan diyilgen. Yene Shaoguan weqesi toghursidiki vedio film toghursida Xitay buni Dunya Uyghur qurultiyi CCN ning xewirini özgertip yasighan diyilgen, uningdin bashqa yene Xitay Shaoguan weqesi toghursida Xitaylarning süritini özgertip Uyghurlarnig süritige aylandurdi we uning dunyagha teshwiq qildi dep töhmet qilghan.

Xitay yene maqalisida Qurbanjan qeyum isimlik Uyghurning Dunya Uyghur qurultiyini saxta uchur bilen teminligenlikini, buning bilen Dunya Uyghur qurultiyi we Rabiye Qadirning saxta uchur saxta vedio saxta süretlerni yasap chiqip, milliy öchmenlikni qozghash gherizide bolghanliqni tekitligen. Xitayning yuqurqi maqalisde tilgha élinghan ehwallar emeliyette ochuq ashkara pakitni burmilighanliq bolup, Xitay köz aldidiki polattek pakitni yushurmaqchi we uni burmiliwetmekchi bolghan. Sherqiy Türkistan xelqning béshigha chüshken külpetler we Xitay mustemlikichilirining Uyghur xelqige séliwatqan zulumliri dunya ehlige ayan. Meyli Shaoguandiki qanliq qirghinchiliq bolsun meyli 5-iyul Ürümchide yüz bergen qanliq qirghinchiliq bolsun, Bu qanliq weqelerde asasliq ziyankeshlikke uchurghuchilar qolida tomurning suniqimu bolmighan bigunah Ugyhur xelqidur. Bu weqeler toghursida bir tereplime uchur tartiptip, axparatni qamal qilip, Xitaylargha yan bésish arqiliq milliy zidiyetni kücheytken Xitay kompartiysi del milliy zidiyetlernig we milliy öchmenlikini qozghighan asasliq jinayetchilerdur.

http://uyghur.people.com.cn/155988/9803617.html

4) Xitay Hindistan 13 - qétimliq Chigra Söhbiti Bashlandi

Xitayning sumrugh torining 8-ayning 7-künidiki xewirige qarighanda, Xitay Hidistan 14- qétimliq chégra söhbiti Hindistanning paytexti Yéngi Dehlida bashlanghan. Xitay terep bu qétimqi söhbette bir qisim ilgirleshlerni qolgha keltürüshni umid qilish bilen bir waqitta yene bu mesilining hel bolushi bilen ikki dölet munasiwitinig téximu yaxshilinishini umid qildighanliqini bildürgen. Xitay we Hindistan chégra talash - tartish qiliniwatqan zémining umumiy kölimi 125 ming kuwadiratkilomitir kélidghan bolup, Xitay we Hindistan bu jeryanda izchil talash tartish qilip kelmekte.

http://news.ifeng.com/mainland/special/zhongyinbianjiehuiwu/
news/200908/0807_7648_1288855.shtml

5) Xitay Uyghur Aptonum Rayonining Tashyol Qurulushigha Meblegh Salmaqchi

Xitayning xelq gézitining torining xewirige qarighanda, Xitay mustemlikichi hakimiyiti Sherqiy Türkistanning tashyol qurulushi üchün 5 milyard 400 milyon meblegh ajirtip, Uyghur aptonum rayonning ijtimayi iqsadi tereqiyati ilgiri sürüdu diyilgen. Hemde Uyghur aptonum rayunluq qatnashnazariti parti guruppisiing sekiltari Wang Xinhua bu heqte toxtilip Uyghur aptonum rayonning tereqqiyatini tézlitiesh, ”uch xil küch”lerge bérilgen eng küchlük zerbe dep biljirlighan.

Yillardin buyan Xitay muetemlikichiliri Sherqiy Türkistangha zor miqtarda meblegh sélinwatqanliqni we bu ning netijiside Sherqiy Türkistannig iqdisadining izchil éship, xelq turmishuning bay bayashad bop ketkenlikini küchep teshwiq qilmaqta, biraq bu peqet Xitay köchmenliri behriman boliwatqan tereqiyat we özgirish bolup, keng Uyghur xelqi bu xil tereqiyat we bay bayashatliqning sirtida qaldurulghan.