Uchur we Tehlil

1) Ilham Toxtining Qolgha Élinishi Nimini Ispatlidi?

Xitay kopartisyisi we Sherqiy Türkistanda zulum sélip kéliwatqan mustemlikichi Xitay hakimiyiti Uyghur xelqni étnik qirghin qilish we milliy alahidilik jehettin asmilatsiye qaldurush siyasi jehettin qamal qilish we üzlüksiz basturush, iqsadiy jehette namratlashturush we Xitay aqqunlirigha béqindurup, shekli özgergen qullargha aylandurush, qursaqtin bashqini oyliyalmaydighan we daim qursaq ghémidila yürüydighan bir top jemiyetning eng töwen qatlimidiki kishilerge aylandurush, Medeniyet jehette til yéziqini yoqutup, Xitayche oqutushni mejburlap téngip, Uyghur xelqining til yéziqini yoqutush we milliy orup adet en'enisini suslashturush we eng axirda Uyghur xelqning milliy mewjutluqni we milliy kimlikini yoqutush meqsitige yetmekchi boliwatidu.

Dimek Uyghur xelqi Xitayning üstimu - üst kelgen zulumi we bésimlirigha yoqulmaqta. Uyghur xelqining teghdiri xewip xeter astida turmaqta. Xitay weten ichi we sirtida Uyghur xelqining qarshiliq heriketliri we Uyghur milliy dawasini ujuqturup Uyghur xelqni qarshiliq qilalmaydighan ehwalgha chüshürüp qoyup, eng axirda Sherqiy Türkistannning tupraqlirini Xitayning ziminigha aylandurwélish we Uyghur xelqini pütünley Xitaylashturwétish meqsitige yétishtin ibret rezil pillanni yollgha qoymaqta. Del mushundaq arqa körünüsh astida Uyghrur xelqi duch kelgen turluk siyasi iqtisadi ijtimayi mesiller uzluksiz eghirliship Uyghur xelqning kötürüsh kochidin éship ketti. ”Ürümchi 5-iyul qanliq weqesi”ni del mushundaq ijtimayi zidiyetlerning toplinishi w eghirliship Uyghur xelqi kötürelmigüdek ehwalgha kep qalghanda partilap chiqqan bir milliy mueteqilliq mesilisi disek bolidu. Bu weqe hergizmu Xitay kommunistlirining éytqinidek hem diniy mesile emes hem milliy mesilimu emes digen chüshendürüshlirige uyghun kelmeydu. Bu Uyghur xelqining Xitay kommunistlirning mustemlikichilik siyasitige qarshi élip barghan bir qétimliq heqqani körishidur.

Ürümchi 5-iyul weqesidin kéyin Uyghur xelqining dangliq ziyalisi we közge körüngen musteqil tetqiqatchi Ilham Toxti ependi tuyuqsiz Xitay saqchiliri terpidin tutqun qilindi we ta hazirghiche uning nege qamalghanliqi we qandaq sewep bilen qolgha élinghanliqi hemde qachan qoyup bérildighanliqi toghursida éniq bir uchur yoq. Ilham Toxti ependi Uyghur xelqning nöwettiki weten ichide duch kelgen türlük mesillirini toghra tehlil qilip “Uyghurlarning derdi ichige toshup ketti” digen idi. Xitay kommunistlirining qatmu - qat qamali ichde turwatqan Uyghur xelqining bundaq sözlerni qilalishi mumkin emes idi. Biraq ilham toxti Xitayning aldida ochuq ashkara shundaq diyelidi. Uyghur biz torini qurup chiqip uningda özning Uyghurlarning nöwettiki ehwali we duch kelgen mesilliri bularni hel qilish yolliri üstide Xitayning qanonlirigha asaslinip turup izdendi we nurghun maqalilarni yézip chiqti.

Biraq Xitay kommpartiyisi bolupmu Sherqiy Türkistandiki Xitay mustemlikichi hakimiyiti uni közge qadalgan mix dep qarap yoqutushning koyighachüshti. Bolupmu Nurbekri bilen Wanglequanning “5-iyul qanliq qirghinchiliqi”din kéyin derhal weqening sewebini Uyghur tor betqurghuchiliri hem shundaqla Uyghur biz tor bétining qurghuchisi Ilham Toxti ependini qarilap we töhmet qilip, weqenig asasliq sewepchiliri dep hujum qilghan idi. Xitay bu herkiti arqiliq Ilham Toxti ependini qarlash we közdin yoqutush meqsitige yetti. Biraq Xitay shuni hés qilalmidiki Xitay üchün Ilham Toxtining pikiri tolimu paydiliq idi. Chünki Ilham Toxti ependi motidil meydanda turup, Uyghur xelqning heq hoqlirni Xitayning asasi qanoni we aptonomiy qanlirigha asaslinip turup qolgha kelduturush, Xitay hakimiyiti bilen qarshilashmay ekische Xitay hakimiyitige tayinip turup nöwettiki Uyghur mesilisini hel qilish, Xitayning hem nöwette namda bar emelde yoq we Uyghur xelqige nisbeten qilche ehmiyiti we roli bolmighan qanonlirini ijra qilip Uyghur xelqning heq hoqoqlirini kapaletlendürüsh meqsitige yetmekchi bolghan idi. Biraq Xitay merkizi hokumiti bolsun we yaki Xitayning Sherqiy Türkistandiki mustemlikichi hökümiti bolsun, birdek Ilham Toxtining bu jehettiki pikir teleplirige qulaq salghini yoq. Eksiche Xitay Ilham Toxtini tutqun qilip, Uyghur xelqining Xitay hakimiyiti bilen qarshilashmay turup, özliirning heq hoqoqlirini qolgha keltürüshtin ibaret bu yolningmu Xitay kommunistliri terpidin étip tashlanghanliqni bilip yetti.

Dangliq Uyghur ziyalisi musteqil tetqiqatchi Ilham Toxtining “5-iyul weqesi”din kéyin Beijingda tutqun qilinish we izdereksiz yoqap kétishi Uyghur xelqige shuni chüshendürduki, Uyghur xelqining özlirining heq hoqoqlirini qolgha keltürüsh we öz - özige xoja bolup, Xitaylar bilen teng barewer yashiyalishi kommunist Xitay hökümranliq qiliwaqtan mushundaq bir sharaitta esla mumkin emes. Buni Xitayning özimu emeliy herketliri arqiliq Uyghur xleqnige ispatlap berdi. Dimek Uyghur xelqning aldida xuddi dangliq Uyghur sayasi paaliyetchisi Sidiq Haji Rozi ependi éytip ötkendek birla yol “toximay erkinlik azatliq we démokratiyini qolgha keltürüsh üchün küresh qilish”tin ibrat birla yol bar. Bu yol uzun we japaliq egiri toqay, biraq xelqimining egilmes sunmas küresh qilish rohi we adlinqilarning izini kéyinkiler dawam étidighan, biri yiqilsa mingi ornidin des turdighan qehriman küreshchan Uyghur rohi bolisila Uyghur xelqi choqum Sherqiy Türkistanning azatliqni qolgha keltüreleydu we musteqil milletler qataridin dunyada orun alidu.

2 ) Xitayning Chongqing Shehri Kelkun Qorshawida Qaldi

Xitayning sumrugh torining 8 - ayning 6 - küni bergen xewirige qarighanda, arqa arqidin toxtimay yaghqan yamghurning tesiri bilen Xitayning chongqing shehridiki changjinag we jialingjiang deryasining suyi shiddet bilen orligen. Chüshtin kéyin shuyer waqti saet 4 ler bilen chongqing shehridiki suning orni 23.51 mitirgha yetken bolup, aghahlandurush siziqidin 1.3 mitir éship ketken.

http://news.ifeng.com/photo/s/200908/0806_4728_1288756.shtml

3) Shimali Koriye Terpidin Alahide Kechurum Bilen Qoyup Berilgen Ikki Neper Amrikiliq Ayal Muxpir Öyidikiler Bilen Jem Boldi

Xitayning sumrugh torining 8 - ayning 6 - küni bergen xewirige qarighanda, Amrikining sabiq pirizdinti Bill Clintonning Pingrangda élip barghan söhbiti utuqluq bolghan bolup, Shimali Koriye rehbiri Kimjongel ikki neper tutup turulghan Amrikiliq ayal muxpirni qoyup bérish toghrsida boyruq chüshürgen. Bu ikki ayal shuyer waqti charshenbe küni, Bill Clintonning hemraliqida Amrikining los anjilis ayridirumigha yitip kélip tughqanliri bilen jem bolghan.

http://news.ifeng.com/photo/news/200908/0806_1397_1287045.shtml

4) Xitay Térrorluqqa Qarshi Turush Mutexesisi Yene Biljirlidi

Xitay sumrugh torining 8-ayning 6-konidiki xewirige qarighanda, Xitayning térrorluqqa qarshi mutexesisiliri 8 - ayning 1- küni” atalmish Sherqiy Türkistan térrorchiliri” terpidin élan qilinghan Xitaygha térrorluq hujumi qilish tehdidi toghursidiki vidio filimni tehlil qilip, Xitayning chetellerdiki elchixaniliri we ish bejirish orunliri asasliq hujum nishanliri bolushi mumkin diyilgen, hemde Sherqiy Türkistan küchliri bir qeder janliq bolghan Germaniye, Hinduniziye, Qirghizistan, Awistiraliye, Aljiryiye qatarliq döletlerdiki Xitay elchixanilirini agahlandurghan.

Xitay térrorluqa qarshi turush mutexesssining yalghan teshwiqat oydurup chiqip Uyghur xelqning heqqani ténch shekilde élip bériwatqan kommunist Xitayning zulumigha we milliy irqiy qirghinchiliq zulumi we bésimlirigha qarshi herketliri térrorluq bilen baghlinip, he disila térrorluq qalpaq kiydürülüshi, Xitay siyasetchilirning Uyghur xelqning erkinlik we musteqilliq köreshlirini térrorluqqa qarshi turush bahanisi bilen ujuqturmaqchi boliwatudu. Uyghur siyasi paaliyetchiliri we xelqaradiki kommunist Xitayning siyasetlirini tetqiq qilghuchi barliq mutexesisler hazir buni alliqachan bilip yetti.