Qanliq Qirghaqlardin Kéliwatqan Lenet Sadasi

60 yildin biri ''derdlirini anglitimen'' dep; barmighan yerliri, doqurmighan kamarliri qalmighan shunche köp muhajirlirining pidakarliqliri yétishmigendek, téximu köp küchep kéliwatqan bichare Uyghur xelqi, Allahning izni bilen bu qétim töligen qanliri bedilige özlirini dunyagha tonutalidi. Yeni ''dunya bizning derdimizni bilse, adalet berpa qiliship béridu'' dégen meqsitige axir yetti. ''mana emdi ish hel bolidighan boldi'' dep; nechche kündin biri küchlük hökümranlarning aghzigha telmürüp, umidlik xiyallirida perwaz qiliwatqan Uyghur arzusi dunyadiki heqqaniyet we adalet tarazisining alliburun buzulghan qurulmisida yene bir qétim weyran bolidighandek qilidu.

20 ‏- esirning otturlirida meydan'gha kelgen yalta yighinida, mustemlikining échinishliq teqdirige bent qiliwétilgen bu xelq yirim esirdin biri körmigen künliri qalmay bügünige aran ulishalighan idi. Xitaylarning qatmu-qat bésimlirida insan qélipidin chiqqan wehshiyetlirining naheq qurbani bolup kéliwatqan bichare Uyghurlar, insaniy hoquqliridin tamamen mehrum halda yashapmu milliy we dinniy kimlikini yoqatmighanliqi üchün, ularni pütünley yoqitiwétish qararigha kelgen Xitaylar, shunche yillardin biri qollinip kéliwatqan türlük bahaniliri yétishmeywatqan bügünki künde, peqet Uyghur bolup qalghanliqi-mushu tupraqning heqiqi igisi bolup qalghanliqi üchünla bu xelqni 26‏-iyun qanliq qirghinchiliqi bilen qesten qozghitip keng kölemde qirghin qilishqa tutush qilghan idi. Allahning iradisi bilen Xitaylarning bu shum niyiti pash bolup dunyagha ashkarilinip qaldi. Biraq dunya hökümranlirining heqqaniyetke sahip chiqalmighanliqi seweplik téximu heddidin ashqan Xitay kommunistliri barliq alaqe wastilirini üzüp tashlap bu qanliq qirghinchiliqini dawamlashturmaqta.

Xitaylarning heqiqi qiyapitini körsitip bergen bu qirghinchiliqlar dunya xelqining nepritini qozghiyalighan bilen hakimiyetlerning ghururigha tesir körsitelmidi. Chünki dunyaning eng küchlikliridin sanilidighan Amérika, Sowit we Yawrupa elliridin héch biri Xitaylarni milly qirghinchiliqlirigha qarshi birer éghiz gep qilip qoyghini yoq. Eksiche buni bir purset bilip Xitaylar bilen uzun yillardin biri kilishelmeywatqan menpeet toqunushlirini ongshiwilishqa aldirawatqanliqi ayan bolmaqta. Nechche onminglighan bigunah insan qirghin qiliniwatqan mushundaq bir peytte, ikki kün dawam qilghan amérika bilen Xitayning iqtisadi kiris heqqidiki yighinining ghelibilik dawamlishiwatqanliqi némidin dérek béridu? Arisida ayal we baliliri bolghinigha qarimay wehshilerche yürgüzülüwatqan qirghinchiliqta sansizlighan bigunah adem ölüwatsa buning sorighini qilish tügül tökülgen qanlarning üstige soda toxtami imzalawatqan bu ghojamlar qandaqmu heqqaniyet we adaletning sahipi bolalaydu? Ezeldin insaniyetke töhpe qoshup kéliwatqan bir xelqni bügünkidek dölet qirghinchiliqida yoqitiwatqan medeniyetning qatilliri bilen hemkarliq munasiwiti ornitaligha qaysibir döletning ghururigha heqqaniyet prinsipi bolsun?!

Kishilik hoquq, erkinlik we dimukratiyning dewagerlirining bayraqdarlirining qilip yürgenlirige qaranglar! Atalmish islam, iman dewagerlirining bayraqdarlichu? Bu qétim barliq islam elliri Xitaylardin kilidighan azghina menpeetni dep süküt qildi. Beziliri menpeetke hajetsiz turupmu kapir Xitaylarning könglini narazi qilmasliq üchün, musulman xelqning naheq öltürülüshige süküt qildi. Lenet senlerge hu islamiyetning shenige dagh chüshürüwatqan kazzaplar!!! Ottura sherqning yégha-zarisila senlerning qandaqliqingni körsitip béridighan eynek idi. Bizning qan yashlirimizmu senlerning shermende qilidighan réalliqqa aylandi. Elhemdu lillah! Bu qétim peqet türkiyelam türk xelqining bisimida, milliy ghururi bilen sekrep chiqip baqti we Xitaylargha qanliq qirghinchiliqini toxtitish heqqide agahlandurush berdi. Iqtisadi we siyasi jehetlerde meydanini jakarlidi. Türkiye zéminning barliq bulung-puchqaqlirida Uyghurlargha sahip chiqish, ularni qutulduruwélish herikiti qanat yaydurdi. Ikki hepte dawam qilghan bu naraziliq Xitay hökümitini xilila aldiratqan idi. Xoshna Türk ellirining bu dewagha arqa-arqidin awaz qétishi mesilini tiximu ötkürleshtüreligen idi. Emma Xitay elchilirining sogha-salamliri bilen yeng sodilirining körünmes shumluqliri arqisida tekshürüsh ömiki ewetish qarar qilinip, qaynawatqan qazan'gha su quyghandek jimipla qaldi. Nechche kündin biri dunyaning herqaysi jaylirida buninggha oxshash tekshürüsh ömiki ewetish terepdarliri köpiyishke bashlidiyu, waqti békitilmidi. Towa! Ular qachan baridu? Xitaylar qilghuluqni qilip bolup, mexsus ögitilgen yalaqchiliri bilen rawurus teyyarliq qilip bolghanda baramdu? Yaki Xitaylar bilen kélishidighan yerlirini kiliship yanlirini tomlap bolghandin kiyin baramdu? Zadi qachan baridu? Hey nadanlar!!! Senlerni apirip u yerde qilghan yawuzluqlirigha guwahchi qilidighan'gha Xitaylar exmeq emes. Xitaylarning qanchilikliki uning sözidinmu chiqip turmamdu?

Xitaylar bu qirghinchiliqini ''ichki ishimiz'' dewatidu. Towa!!! Ezeldin hör yashap kéliwatqan bir xelqni mustemlike qiliwalghan bu tajawuzchining, bigunah xelqni qirghin qilidighan qandaq ichki ishken u? Xelq hökümranning némisi zadi? Barliq yashash imkaniyitidin ayriwétilgen bu xelqning dunyadin yoq qilinishimu bir tajawuzchi hakimiyetning ichki ishimiken?!

Xitaylar yene Uyghurlarni ''térrorchi'' dédi. Eger Xitaylar éytqandek Uyghurlar tirurchi bolidighan bolsa, bu térurchilarning chawisini chitqa yayidighan xelq'ara muxbirlarni u yerdin heydep chiqirarmidi. Téléfun, intérnét qatarliq barliq alaqilishish wastilirini qamal qilip, ularning qilmishlirini yoshurup aware bolarmidi. Eger Xitaylar milli barawerlik we adalet berpa qilidighan bolsa, 26‏-iyundiki kiche qirghinchiliqining jawabkarliqini sürüshte qilghan yolluq namayishini basturup, sansizlighan bigunahlarni öltürermidi? Turmilargha qamarmidi?

qolida héchqandaq qoghdinish qorali, panahlinish istihkami yoq bu xelq, dölet armiyisi teripidin qirghin qilin'ghudek, zadi néme gunah qilghan bolghiydi? Hökümranlarning neziride gunahkar déyilgen teghdirdimu, ularning öz waqtida Xitay we ruslargha aldan'ghanliqidin bashqa gunahi yoq! Bipayan we mol bayliqqa tolghan zéminning sahibi bolup qalghandin bashqa gunahi yoq! Emma hazir hemmini Xitaylar tartip ep boldi. Yana néme bar, talashqudek?! Ular insan emesma? Ularning bu dunyada yashash heqqi yoqmu? Tughulghan ana yurtini tashlap chet'ellerge chiqip kétishkimu ruxset yoq! Yaki eng xar hayatta bolsimu yashashqa yol yoq! Dunyada nedimu bundaq zalimliq bar? Nesli qurup kétish xewipige duch kelgen herxil haywan türlirini qoghdash üchün qilmighanliri qalmaydighan bu dunyaning neziride, ejiba ademning shu haywanchilikmu qedir-qimmiti yoqma? Tarixta shanliq sehipilerni achalighan, insaniyetke töhpe qoshalighan bir milletni dunyadin yoqutiwitishning jiddiy teqezzasi néme?!

Exlaq nuqtisidin qarighandimu, dunyaning iqtisadi menpeet üstide jan talishiwatqan bügünki künide barliq dewagerlerning menpeet mestanisigha aylan'ghanliqidin éghirraq gunah yoq! Ular bashqa ish qilalmighandimu, hésdashliq we yaki nepret tuyghulirini bolsimu ipadilise bolatti. Ey ésilzadiler! Bir musulman xelqning barliqini qanliq tirnaqliri bilen tartiwélip ularni öltüriwatqan bir fashist hakimiyetning saxawetliri senlerge halalmu?

Dunyadiki insanperwerlik, erkinlik, dimukratiye we yene shuningdek birnéme izim-mézimlar mushundaq chaghda nelerde yürüwatqandu? Néme ish qiliwatqandu? Tügimes bayliqi bilen tolghan zéminning igisi bolghan Uyghur xelqi qachan'ghiche Xitaylarning quli, bashqa ellerning sétip xejleydighan puli bolup qiliwéridu? Lenet barliq wijdansiz, sherepsiz hakimiyetlerge!


Ehmed Qeshqeri

2009‏-yili 29 ‏- iyul