Uchur We Tehlili

1) Uyghur Yazghuchi Küresh Ataxanning Pikir- Neshriyat Erkinliki Heqqidiki Mulahizisi

RFA 2008-05-01 Weli xewiri

Olimpik mesh'ili Xitayning öz térritoriyisige yétip kelgendin kéyinki birinchi béket bolidighan Hongkongda mesh'el paaliyiti bashlinishtin burun, xelq'ara qelemkeshler jem'iyiti bilen xongkong muxbirlar jem'iyitining birlikte achqan yighini hazir dawamlishiwatidu.

Bu yighin'gha qatnishishqa tégishlik bolghan jem'iyet ezaliri, gerche ularning beziliri qolida Xitay pasporti bar Xitay puqrasi bolsimu, yenila Xitay hökümiti teripidin chégridin kirishi cheklen'gen idi. Bu mesile yighinda nahayiti jiddiy munazire qozghidi. Uyghur qelemkeshliri jem'iyitining ezasi, hazir gérmaniyide turuwatqan yazghuchi Küresh ataxanmu radiomiz arqiliq Uyghurlarning pikir, neshriyat erkinliki heqqide mulahize otturigha qoydi.

Xitayda hazir kommunist partiye tariximu cheklen'gen rayon
radiomiz muxbirining xongkongdin xewer qilishiche, xongkongda échiliwatqan qelemkeshler yighinida, bügün 5 ‏- ayning 1 ‏- küni, Xitaydiki uchur, neshriyat erkinliki mesilisi heqqide mexsus muhakime boldi. Muhakimide musteqil qelemkeshler öz köz qarashlirini otturigha qoydi.

Amérika awazi radiosining bayan qilishiche, bu muhakimide béyjingdin kelgen jurnalist gaw yü xanim mulahiziside 'hazir Xitayda tarixtiki yen'en istil tüzitish herikiti, yer islahati, medeniyet inqilabi, 4 ‏- iyon weqesi, déhqanlarning mülük qoghdash herikiti qatarliqlar uchur wastiliri üchün cheklen'gen rayon bolupla qalmay, hetta Xitay kommunist partiyisining tarixi heqqide pikir bayan qilishmu cheklenmekte' dégen pikirni otturigha qoyghan.

Uyghurlarning öz kimlikini bayan qilishimu cheklen'gen rayon
Uyghur qelemkeshliri jem'iyitining ezasi, hazir gérmaniyide turuwatqan yazghuchi küresh ataxanning bayan qilishiche, Xitay hökümiti Uyghurlarning Xitay mustemlikisi heqqide, özlirining Sherqiy Türkistan döliti heqqide, özining milliy kimliki, diniy étiqadi heqqide we hazirqi jem'iyetning qarangghu terepliri heqqide pikir bayan qilishini cheklep kéliwatidu.

'Men hazir Junggoning asasiy qanunini tenglep turup, her küni yazimen, sözlep turimen'

Amérıka awazining bayan qilishiche yene, Hongkongda échilghan qelemkeshler yighinida bügün mulahize otturigha qoyghan sichuen yazghuchisi Ren Yünféy 'kommunist partiye her küni özining xelq gézitini chiqiridu, bizmu her küni özimizning gézitini chiqiriwérishimiz kérek, Junggoda kommunistlardin bashqa ademningmu aghzi bar, shunglashqa men hazir Junggoning asasiy qanunini tenglep turup, her küni yazimen, sözlep turimen' dégen.

Uyghurlar qanunluq küresh qilishqimu mahir bolushi kérek
Uyghur qelemkeshliri jem'iyitining ezasi, hazir Gérmaniyide turuwatqan yazghuchi Küresh Ataxanning bayan qilishiche, Uyghurlar hazirqidek béshigha éghir kün kelgen ehwal astida, özining heq - hoquqlirini qoghdash üchün qanunluq küresh qilishqimu mahir bolishi kérek.

2) Qorghasta 7 oqughuchi Su Apitide Ölgen We Bir Qiz Oqughuchi Ghayip Bolghan.

Eynek gézitining 2008 - yil 5 - ayning 2 - küni xewiri.

Sherqiy Türkistanning Ghulja wilayitining qorghas nahyisining Cheng Shuy Hé yizisining 2 - kentide 15 oqughuchi mekteptin qaytip öyge kiliwéitip derya boyida oynawatsa tosattin kelkün kilip oqughuchilar su astida qalghan. Etrapdiki yaxshi niyetlik kishilerning jiddiy qutghuzushi bilen bir qismi qutuldurup qilin'ghan qaldi 7 neper oqughuchi su apitide ölgen, bir neper oqughuchining jesidi hazirghiche tipilmighan. Jesidi tépilmighan oqughuchi qiz oqughuchi iken.

3) Dunya Uyghur Qurultiyi Awstraliyidiki Bir Türküm Dölet Erbablirigha Minnetdarliq Ziyapiti Berdi

RFA 2008-05-01 Shöhret Hoshur xewiri

Dunya Uyghur Qurultiyi tünügün yeni 30 ‏- april küni, Awstraliyining sidnéy shehiridiki bir ziyapet zalida ziyapet ötküzüp, Sherqiy Türkistan mesilisini qollap kéliwatqan Awstiraliyilik bir türküm dölet we jamaet erbablirigha minnetdarliq bildürgen.

Ziyapetke, bir türküm parlamént ezaliri, ministirlar, siyasiy mulahizichiler, kishilik hoquq paaliyetchiliri bolup, jem'iy 21 kishi qétilghan. Ziyapet dawamidiki söhbette, Sherqiy Türkistanning nöwettiki weziyiti we qilishqa tégishlik ishlar heqqide pikir-mulahiziler otturigha qoyulghan.