EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SH T HEQQIDE OMOMI MELUMAT

 

SHERQIY TÜRKISTAN

 

DINIY SAHIPEI

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE

 

EDEBIYAT SAHIPISI 

 

ETIC DOKLATI

 

OSMURLER SAHIPISI

 

REAL MEDIA FILIMLER 

 

UYGUR TESHKILATLIRI 

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI 

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

DUAT ARHIBI 

 

MUHIM LINKLER  

 

   Sherqiy Türkistan Axbarat Merkizi

| |   Sherqiy Türkistan  | |  Zhunggou - Taiwen  | |  Xelq'ara   | |

2008 - yili 2  - ayning 1 - küni

Xewer - Uchurlar

1) Xitayda Pat Yéqinda Éghir Iqtisadi Kirizis Yüz Bérishi Mumkin

Xitayda yüzbergen keng kölemlik qar apiti keltürüp chiqarghan ziyan 3 billion Amerika dolliri bolup, yollar tosulup qatnash töxtap qalghan. yimekliklerning toshulishi we buzghunchiliqqa uchrishi nahayiti éghir bolghanliqtin yimeklikning bahasining shiddet téximu örlep kétishini peyda qilghan. Yimeklik yétishmeslik we acharchiliq peyda bolushning aldini élish üchün, gerche Xitay hökümiti bahani qattiq tizgenlewatqan qiliwatqan bolsimu, bahaning controllighi istimal éhtiyaji heddidin tashqiri bolghan Xitay köchmenlirining Sherqiy Türkistandiki yimeklik zapisini téz sürette qurutiwétish éhtimallighini keltürüp chiqirishi mumkin. chünki eslidinla yer bayliqlirining xalighanche échilishi we talantaraj qilinishi tüpeylidin Sherqiy Türkistandiki déhqanchiliq meydanlirining qumlishish süriti nahayiti éghir bolmaqta. uning üstige bahaning control qilinishi köpligen karhana, soda shirketliri bolupmu yéza igilik déhqanchiliq mehsulatlirini ishlepchiqarghuchilarni éghir derijide ziyangha uchratqanliqtin, ishlepchiqirshqa tesir yétishi, yaki töxtap qélishi, ishchilarning ish tashlishidek iqtisadi kirisis peyda qilishi mumkin, buningdin ensirigen Xitay hökümiti xelqni xatirjem qilish üchün mushu ayning 29 – küni Xitay tereqqiyat we islahat komitéti teripidin bayanat elan qilip, bahani tézgin qilishning peqet waqitliq bir siyaset ikenligini, baha örlesh sel peseygende kontrolluqni qoyiwétidighanlighini eskertti. Emma Xitay hökümitining bu tesellisi bir quruq teshwiqat bolup qélishi mumkin, chünki peqet Sherqiy Türkistandila istimalchilarning éhtiyaji kishini chochutkidek derijide yuquri bolup, éhtiyajni qandurush, baha bilen teminlesh we éhtiyaj otturisida éghir tengpungsizliq peyda bolishi mumkin. Mesilen, atalmish Xinjiang Uyghur aptonom rayonluq statistika idarisining mushu ayning 30- künidiki statistekisigha asaslanghanda Sherqiy Türkistandiki istimal buyumlirining parche sétilish omumi sommisi 847. 7 billiongha yetken bolup, omumi éshish nisbiti 16.5 % ge yétip 11 yildin buyaqi eng yuquri pellige yetken.

Xitay hökümitining baha kontrollighing waqtliq ikenligi heqqidiki bayanati peqet xelqni aldahs rolini oynaydighan bolup, iqtisadshunaslarning tehlilige asaslanghanda, eger Xitay tereqqiyat süritini astilatmisa we yimeklik ishlepchiqaghuchi déhqan charwuchilarning kirimini östürüp déhqanchiliq charwuchiliq meydanlirini kéngeytmise, pat yéqinda éghir iqtisadi kirizisqa duchar bolidiken.

Xitay hökümiti hazir bu kirzisning aldini élish yeni pul paxallighini tosah üchün, Xitay pulining qimmitini örlitishke mejbur bolghan. Ötkenki yillarda Xitay hökümiti, Xitaygha meblegh salidighanlarni köpeytish üchün Xitay pulining qimmitini örlitishke qarshi turup, Amerika dolliri bilen almashturghanda kélip chiqdighan nisbettinla nurghun payda alghan we Amerikining qattiq narazilighini qozghighan idi.

2) Xitayning Tonglitilghan Yimeklikliridin Qurut Öltürüsh Xemiyewi Dorisi Chiqti

Bazarni küzitish gézitining mushu ayning 31- küni Sanfransiskodin Bergen xewirige asaslanghanda, Xitayning Yaponiyege export qilghan tonglitilghan chöchürillirige methamidophos dep atilidighan bir xil qurut öltürüsh xemiyewi dorisi sélinghan bolup, Yaponiyede 500 ge yéqin adem Xitay yimeklikliri üstidin erz qilghan. Hazirghiche bu yimeklitin zeherlinip qattiq aghrip ketkenlerning sani 10 gha yétidiken. Xitay hökümiti yimeklikni uzun saqlash we bazar éhtiyajini qandurush üchün dawamliq yimekliklerge mushundaq dora ishlitidighan bolup emma xemiyélik dorilarni yimeklikke sélish Yaponiyede qattiq cheklinidu.
Yapon terep Xitay yimekliklirini import qilghanda Xitay terep ulargha bu toghrida uchur bermigen. Xitay yimekliklirini yigen Yaponluqlarning zeherlinishi bayqalghandila and Yapon saqchilliri téxi bazargha sélinmighan chochure ichidim bu xil xemiyewi zeherlik maddini tapqan. Eger mushundaq kétiwerse, téz sürette kengiyiwatqan Xitay malliri asta asta ishenchisizlikini ashkarilapla qalmay belki xeterlikligi bilen xelqara bazaar sehnisidin choqum chushup qalidighanlighi éniq, buningliq körenglep ketken Xitay hökümitining iqtisadi beribir keynige dajiydu.

3) Malaysiya Hökümiti Islamni Qarilap Yézilghan 11 xil Kitapni Cheklidi

Mushu ayning 31- künidiki AP ning Kulalampurdin qilghan xewirige qarighanda Islamgha qara chaplap Islamni terorizim bilen baghlap körsitishke urunghan, Islamdiki pakitlarni ret qilip yalghan neziriyeler bilen islamni hunukleshturush üchün hata halda teshwiq qilinip yézilghan << Islamning ikki yüzi: Saudi Fandimentalizimi we uning terror herketliridiki roli>> << Qurandiki mexpiyetlik: Islam muqeddes kitabining ichki körünishini échip tashlash>> << Islamdiki Ayallar >> qatarliq 11 türlük burmilap yézilghan kitapni cheklidi. Bu kitaplar asaslighi Ameirikidi Islamgha qarshi küchler teripidin englishche neshir qilinghan bolup musulmanlarning abroyini tokush üchün xizmet qilidiken.

4) Austiraliye Hökümiti Burunqi Dewirlerde, Yerlik Indianlarning Ballirini Oqutush Üchün Ailisidin Ayriwetkenlik Jinayiti Üchün Epu Sorimaqchi

Xitay pochta gézitining mushu ayning 31- küni bérilgen bir xewiride, Austiraliye hökümitining atalmish “ ewlatlarni oghurlash “”dep atalghan, Australiyening burun yürgüzgen indianlarning ballirini ailisidin mejburi ayriwétish siyasiti üchün yerlik indianlardin kelar ayning 13 – küni epu soraydighanlighini bildurgenligi qeyt qilinghan. Xewerlerge qarighanda Australiyening yerlik milletler ministiri buning Australiye xelqi bilen munasiwiti yoqlighini, pütünley hökümetning Indianlarni assimilatsiye qilish üchün ötküzgen gunahsi ikenligini, buning üchün hökümet terepning yerlik indianlardin epu soraydighanlighini éytqan. Yerlik Indianlarning qanunluq direktori Michael Mansell bolsa Australiye hökümitidin Indianlargha 1 billion Australian dollar (US$882 million; Euro 601 million) tölem tölep bérishni telep qilghan. Australiye hökümet terep kélishtürgüchisi bolsa “ Australiyening özining xatalighini tonighanlighidin pehrlinidighan waqti keldi” digen.

Insaniyet mediniyiti yuquri derijide tereqqi qilip, özlirining insaniyetke qarshi ötküzgen jinayetliri üchün nomus qilidighan bugunki kunde, Xitaygha ohshash téz tereqqi qiliwatqan chong dölet, gherpliklerning 19- esrlerdiki xataliqlirini tekrarlap, uyghur ösmur ballirini ailisidin ayrip oqutush bahanisida Xitayning ichkiri ölkillirge toshusa, otkenkilerning qilmishlirini nechche hesse besip chushup oqush imkaniyiti bolmighan uyghur ösmur qizlirini mejburi halda ailisidin ayrip qulluq emgekke sélish üchün toshimaqta. Xelqara jemiyet Xitay hökümitini Australiye hökümitining qilmishidin ibret élip nomussiz jinayetlrini derhal toxtutushqa chaqirishi kérek..


© Uygur.Org  18.04.2008 16:44   Dilnur Turdi