Uyghur Déhqanlirigha Qerz Bérish Ularni Yéridin Ayriwétishning Ünümlük Usuli Bolup Qaldi

Tengritagh tor bétining mushu ayning 15 - künidiki hewiride, pütün Sherqiy Türkistandiki yeni 12 million 72 ming déhqanning ichide 94% déhqan qerz élish imkaniyitige érishkenligi elan qilindi. Xitay xelq bankisi birleshme statistekisining korsitishiche Sherqiy Türkistandiki déhqanlarning qeriz élishnisbiti pütün Xitay boyiche birinchi orunda turidiken. Ottura hésap bilen bérilgen yilliq qerz miqdari 1999 - yildiki 27 billion yuandin 2007 – yilning ahirigha yetkende 140 billion yuange yetken. Gerche Xitay hökümiti qerz bérish arqiliq namarat déhqanlarni yolep bay qilish meqset qilinidu dep teshwiq qiliwatqanbolsimu emma emilyette ehwal bashqiche bolup Uyghur déhqanlirining köpchiligi qerz élishni xalimaydiken, chünki Uyghur déhqanliri alghan qerzni özliri ishlitish hoquqigha ige emesken.

“ Ular bizni qerz élishqa mejburlaydu, biraq biz özimizalghan qerzni körelmeymiz, hökümet emeldarliri bizge bérilgen qerzni bajgha hésaplap éliwélip qolimizgha bankining quruq qerz deptirini tutquzup qoyidu. Bu yerdebir kishi bankidin 10,000 yuan qerz alghan biraq hökümet hemmini éliwélip uning qoligha aran 1800 yuan qerz tegdi shundaq emesmu?” deydu Sherqiy Türkistanliq bir déhqan “ shundaq” deydu bashqa déhqanlar ziyaret qilghuchigha: “ yene bir missal bu kishi 3000 yuan qeriz alghan, u qerzdin qoligha aran 60 yuan tegdi”

Uyghurlarning 80% ahalisi déhqanchiliq bilen shughullinidighan bolghacqa, déhqanchiliq rayonlirigha qarita yolgha qoyiliwatqan qerz bérish usuli, yerlik Uyhgur déhqanlirining bildurishiche pütünley mejburlash tusini alidiken. Merkizimiz igelligen uchur we bashqa chet’el muhbirliri igelligen pakitliq uchurlargha asaslanghanda, yerlik Uyghur déhqanlirigha yer puli ,su puli, charwa mal dawalsh puli digendek her xil séliqlar sélinghandin bashqa yene déhqanlarning yérige nime tériydighanlighi hökümet teripidin qarar qilinidu we shuninghga asasen téxi térilmighan uruqluq bazar bahasidin nechche hesse yuquri bahada déhqangha sétilidiken we élinmighan hosul üchün déhqanning gedinige qerz yezilidiken, hemde bu qerzlerni derhal bakidin qerz élip töleshke mejbur qilinip déhqangha bankidin qerz aldurilidiken. déhqan bankidin alghan qerzning hemmisini digüdek baj séliqlar üchün hökümetke tapshuridiken, özliri alghan qerznimu özi xalap xejliyelmeydiken. Bankigha qerzini töleshke amalsiz qalghan déhqanlar yer makanlirini sétishqa yaki öy makanlirini qerz hésawida bankigha ötküzüp bérishke mejbur bolidiken.

Bu xil Uyghurlani yerdin ayrish usuli, öz waqtida Israiliyiliklerning pelestinliklerdin yer sétiwélip ziminni igellesh usuligha qarimaqqa ohshap ketkendek körünsimu, emma tüptin perqlinidighanbolup, israiliyiliker öz yérini öz puligha sétiwalghan idi. Xitaylar bolsa nomussizlarche bashqilarning yérini baj séliqqa hésaplap bulap almaqta. Bu emiliyette eskiri küch arqiliq bir milletni öz yéridin surgen qilishtin hichqandaq perqlenmeydu. Nöwette Xitay hakimiyitining Uyghurlarni yéridin ayrish siyasiti qerz bérish usulinila öz ichige almay belki” eshinche emgek küchlirini sritlargha yötkesh” digendek yenebashqa her xil wastilernimu öz ichige alidu