|
Sherqiy Türkistanda Xitay Tilidiki Mekteplerde Oquwatqan Ottura
Bashlan'ghuch Mektep Uyghur Oqughuchilirining Sani 150 mingdin Éship Ketken
ETIC 13 –yanwar
Xitay hökümitining Sherqiy Türkistandiki atalmish “qosh tilliq oqutush”
maarip systimisi, emiliyette Uyghur mekteplirini Xitaylashturushtin ibaret
bir tilliq maarip systimisi bolup, Xitay hökümiti Uyghur tilini yoqutushni
Uyghurlarni yoqutushtiki eng asasliq qoral süpitide qollinip, ottura
bashlanghuch mekteplerni Xitaylashturush bilenla toxtap qalmay yeslilergiche
kengeytken, Hökümet torining mushu ayning10 - künidiki “qosh tilliq
oqutquchilarni yétishtürüsh bazisi quruldi” digen xewiride körsitilishiche,
hazirghiche Sherqiy Türkistanda Xitaylashturulghan mektepler 5000 gha yétip
bu mekteplerde oquwatqan Uyghur oqughuchilar 150 mingdin éship ketken.
Atalmish Xinjiang Uyghur Aptonom Rayonining reisi Nurbekri,
Xitaylashturulghan siniplargha oqutquchi yétishtürüsh bazisi qurulishi
yighinida söz qilip, Uyghurlaning Xitaylashqan maaripta terbiye élishi
milletning supitini östürüsh shundaqla Xenzular bilen bolghan ittipaqliqni
kücheytishte muhim ehmiyetke ige digen. Ismini ashkarilashni xalimaydighan
weten ichidiki Uyghur ziyaliliri uchur merkizimizning ziyaritini qobul qilip,
Nurbekrining sözige yoshurunche inkas bildürdi, Ularning qarishiche Xitayche
ügünish hazirqi weten ichidiki Uyghurlarning éhtiyaji bolghanliqtin,
Uyghurlar Xitay tili ügünishke qarshi emesken biraq “bu maarip systimisi del
özining atilishidek heqiqeten “ qosh tilliq” bolghan bolsa yahshi bolatti
..” deydu ular.
Weten sirtidiki öz pikrini ashkara bayan qilalaydighan Uyghurlar
Nurbekrining sözidin qattiq ghezeplenmekte we Nurbekrining sözining Xitay
hökümitining mana bu eng eqelli sawatnimu hés qilalmaydighan satqin
ghalchini qorchaq reis qilip tallighanlighining hergizmu ejeplinerlik
emesligini bildüridüridighanlighini, öz millitining yoqilishigha ketmen
chépiwatqan Nurbekridek satqinlarning haman birküni tarixning sotigha
tartilidighanlighini ipade qilishmaqta. Uyghur xelqi Nurbekrining del
eksiche “öz tilini untup bashqa bir milletning tilini ügünüsh u milletning
sapasini östürmeydu, belki u milletni pütünley yoq qilidu we weyran qilidu”
dep qaraydu.
|
