EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SH T HEQQIDE OMOMI MELUMAT

 

SHERQIY TÜRKISTAN

 

DINIY SAHIPEI

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE

 

EDEBIYAT SAHIPISI 

 

ETIC DOKLATI

 

OSMURLER SAHIPISI

 

REAL MEDIA FILIMLER 

 

UYGUR TESHKILATLIRI 

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI 

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

DUAT ARHIBI 

 

MUHIM LINKLER  

 

   Sherqiy Türkistan Axbarat Merkizi

| |   Sherqiy Türkistan  | |  Zhunggou - Taiwen  | |  Xelq'ara   | |

2006 - yili 11 - ayning 22 - küni

Uyghur Qizliri Xitay Mustemlikichilirining Atsimilatsiye Siyasitidin Hushyar Bolushi Lazim !

Tajigül Abdureshit ( Germaniye )

Xitay mustemlikichilirining wetinimiz Sherqiy Türkistanda élip bériwatqan Xitaylashturush siyasitining chongqurlishishigha egiship, Uyghur Xelqining en – eniwiy örp – adetliri, esil xisletliri we milliy alahidilikliri jiddi xewipke duch kelmekte, bolupmu nöwette Uyghur yashliri arisida ijtimayi exlaqning peydin – pey buzulushqa qarap yüz tutiwatqanliqi, Xitay hakimiyitining atsimilatsiye siyasitining özining tesirini körsütiwatqanliqining roshen ipadisidin ibaret.

Bashqisini qoyup turup, peqetla Uyghur qizliri ichide bash kötürüp chiqqan bezi gheyri alametlerge qaraydighan bolsaq, Uyghur xelqining kelgüsi istiqbalining neqeder zor bir xewipke duch kéliwatqanliqini körüwalalaymiz.
Meningche nöwette Uyghur qizliri ichide körüliwatqan gheyri milliy alametlerni töwendiki nuxtilargha yighinchaqlash mumkin:

Birinchidin, keyinki mezgillerdin buyan Uyghur Qizliri ichide Xitaylar bilen muhebbetliship qol tutushup yüridighan, toy qilidighan ehwallar köpüyishke bashlidi;
Ikkinchidin, chong sheherlerdiki Uyghur qizliri arisida özining milliy alahidilikliridin nömus qilidighan ehwallar bash kötürüp chqiwatidu, mesilen, bezi qizlar Uyghurlargha xas bolghan doppa, etles köynek kiyip yürüshtin, en – eniwia adetler boyiche chechini uzun qilip örüp yürüshtin nomus qilidu, ularning kiyinishliri pütünley Xitayche, girim qilish usollirimu Xitayche, yene kélip bir chirayliq uzun chechini kesiwetip, Xitaydek qirqim chach bolup yüridu;

Üchünchidin, chong sheherlerdiki Uyghur qizliri ichide öz ara Xitayche sözlishidighan, Uyghurche sözlishishtin mumkin bar özini qachuridighan we Xitayche sözlishishni sherep dep bilidighan ehwallar mewjut;
Tötünchidin, bezi Uyghur qizliri arisida < pul tepish milliy ghurordin üstün > deydighan qarash peyda bolushqa bashlidi, mesilen, nöwette Xitayning ichki ölkilirige bérip depsendichilikke uchrawatqan Uyghur qizlirining sani yildin – yilgha eshiwatidu, gerche ularning Xitayning ichki ölkilirige bérip qawaqxanilarda, yoshurun pahishixanilarda ishleshke mejbur bolushigha Xitay dellallirining we bediklirining aldamchiliqi sewepchi boluwatqan bolsimu, emma buxil ehwalning meydangha kélishide Uyghur qizliriningmu belgilik mesuliyiti bar, bu, milliy ghurorning ajizliqining, yene shundaqla < pul hemmidin üstün > deydighan gheyri exlaqi qarashning roshen ipadisi.

Beshinchidin, chong sheherlerdiki bezi Uyghur qizliri ichide sen’et qarishi jehettinmu Xitaygha mayillishish ehwali eghir, mesilen, Uyghurche naxsha – usol we muzikilargha qarighanda Xitayche naxsha – usol we muzikilardin bekerek hozur alidighan, Xitayche naxsha eytish we usol oynashni sherep dep hes qilidighan, milliy bayram , meshrep, olturush we toy – tökünlerde Uyghurche usol oynashtin nomus qilidighan ehwallarmu yoq emes;
Hazirqi zaman Uyghur qizlirida körüliwatqan yuqarqi hadisiler, atsimilatsiyening roshen alametliri bolup, bu alametler tereqqi qilip kelgüside pütün Uyghur xelqining milliy mewjutliqigha zor tehdit élip kélishi mumkin.

Shu nuxtini aydinglashturuwélish lazimki, Uyghur xelqi Xitaylarning mustemlike astida yashawatqan bir xelq, bizning Xitaylar bilen bolghan munasiwitimiz mustemlike qilghuchi bilen mustemlike qilinghuchi millet otturisidiki munasiwettin ibaret bolup, ikki xelq otturisida siyasi, iqtisadi, ijtimayi we bashqa jehetlerde barawerlik mewjut emes, Xitay xelqining neziride biz Uyghurlar 2 – derijilik gerejdanlar hisaplinimiz, shunga ular bizni haman yoq qilishqa, milliy, diniy alahidiliklirimizdin waz kechürüshke tiriship keldi

Sherqiy Türkistandiki Xitay köchmenlirini élip éytsaq, taki 1949 – yiligha qeder, bu tupraqta yashawatqan Xitaylarning hemmisi digüdek ( texminen 400 ming etrapida ) Sherqiy Türkistanni ishghal qilip yatqan Xitay eskerlirining ayile – tawabatliri bolup, ularning neziride yerlik Xelqning héch bir qimmiti yoq idi, yerlik Xelqni her zaman Qul ornida köretti, shunga ular üchün Uyghurlarning tilini, dinini, örp – adetlirini qobul qilish qattiq nomus hisaplinatti, shunga bir Xitay birer Uyghur ayal bilen toy qilip qalsa, shu kündin étibaren uni tamamen Xitayning en – eniliri boyiche yashashqa, özining millitige ayit pütün en – enilerdin waz kechishke qistaytti, ularning mustemlikichilerge xas buxil hususiyiti, tebiy halda Yerlik Xelq ichide küchlük naraziliq peyda qilghan we buxil naraziliq tereqqi qilip emiliy qarshiliq körsütüsh herikitige aylanghan idi.

Kommunist Xitay ishghalidin kéyinmu, Xitay köchmenlirining yerlik Xelqqe bolghan chüshenche we pozitsiyeside bir özgürüsh bolmidi, yengi kelgen Xitay köchmenliri, ilgiri kelgen Xitay köchmenlirining idiyesige warisliq qilip, Sherqiy Türkistan Xelqining xorlash we depsende qilishni dawamlashturup keldi.

Shunga hazirqi zaman Uyghur qizliri bu tarixiy hadisilerdin sawaq élip, özliride < milliy ghuror hemmidin üstün > deydighan qarashni mustehkemlishi, öz xelqining en – eniwiy örp – adetlirige, esil xisletlirige we bashqa milliy hem diniy alahidiliklirige pütün küchi bilen ige chiqip we uni qoghdap, bu arqiliq Xitay mustemlikichilirining atsimilatsiye siyasitige taqabil turushilazim, bu, Uyghur qizlirining muqeddes bur chi we tarixiy mejburiyiti !

2006 – yili 11 – ayning 22 – küni

 


© Uygur.Org  11.06.2007 13:44   Dilnur Turdi