|
Xitaychini Bilmeydighan Oqughuchilarning Til - Edebiyat Oqutquchisi Xitay
<Til – edebiyat dersi, ottura – bashlanghuch mekteplerning eng nuxtuluq
derislirining biri bolup, yash – ösmürlerning ana tilini we yeziqini
qoghdash hem mukemmelleshtürüshte intayin mohim ehmiyetke ige.
Emma, Xitay hakimiyiti teripidin Sherqiy Türkistanda jiddi ijra qiliniwatqan
milliy ma’aripni Xitaylashturush siyasitining chongqurlishishigha egiship,
Uyghur bashlanghuch – ottura mektepliride kishini azaplaydighan bezi
echinishliq tiradigiyeler meydangha kelmekte.
Mesilen, Xitay hakimiyitining Uyghur bashlanghuch – ottura mekteplerning til
– edebiyat oqutquchiliqigha bir eghizmu Uyghurche bilmeydighan Xitaylarni
orunlashturushi, héli köp milliy mekteplerde oqutquchining sözini
oqughuchisi chüshenmeydighan, oqughuchisining sözini oqutquchisi
chüshenmeydighan külkilik haletni meydangha keltürmekte.
< Xinjiang iqtisat geziti > ning 11 – ayning 7 – künidiki bir xewiride
körsütülishiche, 2004 – yili Feng li qin isimlik bir Xitay ayal ürümchi
sheherlik 66 – ottura mektepning toluqsiz 1 – yilliq sinipigha til –
edibiyat oqutquchiliqigha teyinlengen. Bu sinipta 50 Uyghur oqutquchi bar
bolup, ularning ichidiki peqetla 10 nechchisi Xitaychini anche – munche
bilidiken, qalghanliri bolsa chortla bilmeydiken. Shunga bu oqutquchi deris
bérishte intayin qiynalghan, unung ötken derislirini oqughuchiliri
chüshünelmigenliki üchün, axiri na’ilaj edebiyat dersini tashlap qoyup,
oqughuchilargha Xitayche ögütüshke bashlighan. aridin ikki yil ötkendin
keyin, oqughuchilarning bezisi bir – ikki kelime Xitayche yazalaydighan
sewiyege yetken we Güli isimlik bir oqughuchi bu Xitay oqutquchisigha bir
abzas salam xet yazghan we bu salam xet héliqi Xitay oqutquchining nahayiti
zor töhpisi süpitide < Xinjiang iqtisat geziti > de elan qilinghan.
Keyinki yillardin buyan Xitay hakimiyitining Sherqiy Türkistanning herqaysi
rayonliridiki milliy mekteplerde tazilash élip bérip, < Xitayche bilmeydu >
digen nahane bilen bezi tejribilik Uyghur oqutquchilarni bashqa kesiplerge
yötkep, ularning ornini Xitay oqutquchilar bilen tolduriwatqanliqi
hemmimizge ayan.
Xitaylar zich toplushup olturaqlashqan Ürümchidek bir sheherde Uyghur
oqughuchilar Xitayche derislerni chüshünelmigen yerde, Sherqiy Türkistanning
jenobi rayonliridiki Uyghur oqutquchilar qandaqmu chüshensun ?
Mana bu Uyghur milliy ma’aripining hazirqi echinishliq weziyiti!
|
