Xitay Bilen Türkmenistan Uyghurlargha Qarshi Kélishim Tüzdi

2006.04.04

Türkmenistan prézidénti seper murat niyazof béyjingni ziyaret qiliwatqan bir chaghda, Xitay hökümiti bilen Türkmenistan Uyghur musteqilliqini telep qilidighan Sherqiy Türkistan küchlirige qarshi kélishim imzalidi. Xitay metbuatliri bu kélishimni Türkmenistan bilen Xitay térrorluqqa qarshi birlikte küresh qilishke qoshuldi, dep xewer qilghan.

Shinxua axbarat agéntliqining eskertishiche, niyazof bilen Hu Jintao arisida imzalanghan kélishimde " ikki dölet Sherqiy Türkistan bölgünchi küchlirige qarshi küreshni térrorluqqa qarshi dunyawiy küreshning bir qisimi, dep qaraydu," diyilgen we " térrorluq, bölgünchilik we diniy esebiylikni rayonning bixeterliki we muqimliqigha kéliwatqan zor tehdit amili hésablaydu," dep tekitligen.

Xelqara kishilik hoquq teshkilatliri Xitay dairilirini xelqara térrorluqqa qarshi küreshni bahane qilip, Uyghurlarning kishilik hoquqini depsende qilish we öz köz qarishini tinch yollar bilen ipade qilghan Uyghur öktichi zatlirini basturush bilen eyiblimekte idi.

Roytérs axbarat agéntliqining tekitlishiche, béyjing hökümiti Xitay énérgiye éhtiyajining 30 % ni teminleydighan Uyghur aptonom rayonidamuqimliqning kapaletke ige bolushini ümid qilmaqta.

Niyazof bilen Hu Jintao döshenbe küni Xitaygha Türkmen tebiy gazini sétish we Xitay - Türkmenistan arisida tebiy gaz turubisi yatquzush kélishimi imzalighan. " Terepsiz Türkmenistan" géziti, tebiy gaz turubisining 2009 - yili yasilidighanliqini xewer qildi. Xitay tashqiy ishlar ministirliqi bayanatchisi Jianqao, gaz turubisi kélishimi imzalanghanliqini toghrilighan bolsimu, lékin kélishimning mezmuni toghrisida uchur bermigen. Niyazofning Xitayda élip bériwatqan ziyariti yekshenbe bashlandi. U, kéyinki qedemde Xitayning Shanghai we Zhejiang qatarliq sheher we ölkilirini ziyaret qilidu. (Erkin)