|
Öz muhbirimiz Bughdaning wetendin biwaste
bergen hewirige asaslanghanda, Atalmish „ Aptonom
rayonluq mohit asrash idarisi " yéqinda, Sherqiy
Türkistanning 1998 – yilliq mohit ehwali heqqide
omumi ahbarat élan tarqatqan bolup, Hitay hökümitining
mezkur ahbaratida, Sherqiy Türkistanda sheherlerni
merkez qilghan halda muhitning éghir derijide
bulghunushqa qarap tereqqi qiliwatqanliqi, Ekilogiyélik
mohitning weyrançiliqqa uçrassh dairisiningmu
barghansiri kengiyiwatqan liqi tepsi bayan qilinghan.
1.
Suning Bulghush Ehwali
Yuqarqi Ahbaratta bayan qilinishiçe, Hitay
hökümiti Sherqiy Türkistandiki 42 asasliq derya
eqini, 7 köl we su ambirida suterkiwini we supitini
tekshürüsh arqiliq, bularning içide 6 sheherning
yerasti süyining ( içimlik su ) éghir bulghunushqa
uçirighanliqini we qismen zeherlengenlikini tekshürüp
çiqqan.
2.
Hawaning Bulghunishi
Yuqarqiy ahbaratta, 1998 –yili pütün
Sherqiy Türkistanning omumi hawasining bughunush
eehwalining uning aldinqi yilidikige qaringhanda
roshen halda ashqanliqi, Shimali rayonlardiki
sheherlerning hawasining bolsa asasen qumtozanglirida
bolghayliqini, Ürümçi shehrining Sherqiy Türkistan
boyiçe hawa mohitining bulghunush ehwali eng eéghir
sheher ikenliki bayan qilinghan. Ahbaratta yene
hawaning bulghunush derijisining yildin - yilgha éshiwatqanliqi
alahide tekitlengen.
3.
Sheher Mohitning Bulghunushi
Hitayning ahbaratida, Sherqiy Türkistanda
sheherlerning kereksiz qattiq jisimlarda bulghunush
derijisining éghir ikenliki, tashlanduq qattiq
jisimlarning yerlerni igelliwélish bilen birge,
yerasti su menbélirinimu éghir derijide
bulghawatqanliqi, hetta bu qalduq jisimlarning
zeherlik gaz tarqitiwatqanliqi, sheherlerning içide
Aqsuning bulghunush ehwalining eng éghir ikenliki
bayan qilinghan.
4.
Terilghuyer, Orman We Yaylaqlarning Bulghunushi
Yuqarqi ahbaratta, Sherqiy Türkistandiki
terilghuyer, orman we yaylaqlarning omumi mohitining
ançe menun qilarliq deerijide emesliki, su –
tupraqning yilliq yoqap ketish kölümining 164 ming
giktargha yétidighanliqi we her yili ottura hesap
bilen 123% eship beriwatqanliqi bayan qilinghan.
5.
Ekilogiyilik Mohitning Bulghunushi
Yuqarqi ahbaratta, Sherqiy Türkistandiki derya
– köllerning ékilogiyilik mohitning nöwettiki
wezipisining kishini endishige salidighanliqi, aasasen
Tarim deryasi wadisidiki yeshilliq karidorining ékilogiyilik
mohitning kündin – künge naçarlap ketiwatqanliqi,
Sherqiy Türkistan boyiçe yeshil wadilerning yilliq
qaqasliship ketish kölimining 46 ming 600 giktargha
yetkenliki, nöwette yawayi haywanlarning 22.3% tining
yashash mohitining éghir tehdidke duç kiliwatqanliqi
bayan qilinghan. .
"ETIC Tetqiqat Bölümi"
|
