Ürümchi 5-Iyul Weqesini Peyda Qilghanlar Xitay Mustemlikichi Hakimiyiti

Xitay mustemlikichi hökümiti 1-oktebir iqtisaq gezitining muxpiri “Uyghur biz ” torining bashqurghuchisi Gheyret Niyazni qolgha alghan. Gheyret Niyaz Ürümchi 5-iyul weqesidin kéyin qorchaq reis Nur Bekri bilen Körüshüp uningdin Sherqiy Türkistan weziyitining yenimu jiddiyliship kétishining aldini élishni telep qilghan. biraq, Nurbekri buningha qulaq salmighan. Xitay mustemlikichi hakimiyitining xewerlirige qarighanda Xitay mustemllikichi dairliri Guangdong Shaoguan weqesi toghursida Uyghur xelqining ghezipining qaynap téshiwatqanliqini hemde bu heqte jiddiy bir tedbir qollinishning muhimliqini hés qilip bolghan. Biraq Xitay mustemlikichiliri Uyghur xelqige qarita zor bir qirimni pilanlap kéliwatqan bolghachqa, bu qétimqi Uyghur xelqining namayish qilishni Xitay jallatliri tepilghusiz bir purset dep qarighan.

Ürümchi 5-iyul weqeside nurghun gumanliq nuqtilar kishining diqqitini qozghaydu.yeni Xitay hökümiti Ürümchi 5- iyul weqesdin burunla weziyetning nahayiti jiddiyliship ketkenlikini hés qilghan, yeni ularning Sherqiy Türkistannning bulung puchqaqlirighiche urunlashturwetken paylaqchiliri jasusluq aparatliri Uyghurlarning Xitay kommunist hakimiyitining zulumlirigha qarshi ghezepining axirqi chekke bérip yetkenlikini Uyghurlarning bu zéminda emdi yene chidap turghusiz bir haletke bérip yetkenlikini, Uyghur xelqining béshigha keyni - keynidin kéliwatqan bala - qazalargha emdi sebri taqet qilalmaydighanliqini keng kölemde narazliq namayishi yüz bersihning peqet bir waqit mesilisi bop qalghanliqini mustemlikichi hakimiyetning bilelmesliki esla mumkin emes idi. Yeni bir qisim Uyghurlar Ürümchi 5- iyul wqesdin burun jenobiy we shimayli rayonlarda weziyetning bekmu jiddiyliship ketkenlikini, Xitaylarning hedep jiddiy qoshun toplash we urushqa teyyarliq qilish billen aldirash bop ketkenlikini inkas qilishqan idi. Dimek Xitay Ürümchi 5 - iyul weqesdin allaburun xewer tepip bolghan. Biraq kommunist Xitay chong bir weqening yüz bérishini saqlighan, digendikidek Xitay mustemlikichiliri kütken kün axir yitip kelgen, minglighan Uyghur yashlar kochigha chiqip keng kölemde ténchliq namayishi ötküzgen, arqidinla Xitay mustemlikichiliri saqchilarni namayishni qanliq basturushqa ewetken, eslide Xitay mustemlikichi dairliri hökümettin bir neper wekil ewetip namyishchilar qayil bolghudek jawap bersila bu namayish hergizmu qanliq weqege aylinip ketmeytti, biraq Xitay mustemlikichiliri etey namayishni qalaymaqanchiliqqa aylandurup, axirda pütün sheherni qamal qiliwélip qolida tömürning suniqimu bolmighan Uyghurlarni dehshshetlik qirghin qildi, bir kechidila 10 mingdin artuq Uyghurning yoqap ketkenliki, bir kechidila Xitay saqchilirining kochilargha toshup ketkenliki, bir kéchidila pütün sheherning qamal qilinishi bir kéchidila internet téléfon we tok qatarliq nersilerning üzüp tashlinishi, bir kéchidila bu weqening Xitay kommunist hakimiyitining axparat wastiliri terpidin chaqmaq tezlikide “urush, cheqish, bulash, ot qoyush, adem olturush” zorawanliq weqe dep bekitilip, élan qilinishi, kishining eqlige sighmaydu.

Uningdi bashqa Xitay hökümiti bu weqeni bahane qilip turup uzndin béri Xitay mustemlikichilirini biaram qilip kelgen Uyghurlarni basturush öltürüsh tutqun qilish Ürümchide qarshiliq qilalmaydighan ehwalgha chüshürüp qoyush meqsitige yetti. Ta bügün'ge qeder Ürümchi we shundaqla pütün Sherqiy Türkistan jiddiy urush halitide turmaqta. Xitay musutemlikichiliri bir tereptin weziyet asasiy jehettin ténjidi digen bilen yene bir tereptin hedep herbiy jehettin keng kölemde zerbe bérish herkitni qozghap bigunah Uyghurlarni riqi jehettin qirghin qilmaqta.

Ürümchi 5-iyul weqesige Meyli qaysi jehettin qarimayli, bu weqeni Xitay mustemlikichiliri qesten peyda qilghan, ghrezlik meqsetlik pilanliq élip bérilghan, Uyghur xelqini irqi jehettin tazlash nishan qilinghan irqi qirghinchiliq herkitindin ibaret, bu weqenining heqiqiy sewepchisi we pilanlighuchisi Xitay kommunist hakimiyit dawrang qilghandek Dunya Uyghur qurultiyi Rabiye Qadir xanim we bashqa Sherqiy Türkistan teshkilatliri bolmastin belki del kommunist Xitay hakimyiti we mustemlikichi dairlerdur.

Weten Oghli