Uchur we Tehlil

1) Millet Satquni Ismayil Tiliwaldi: Bölgünchiler “Xinjiangni Hergiz Parchilash Gherizige Yitelmeydu ”dep Biljirlidi

Xitayning sumrugh téléviziye ishtansining 10-ayning 31-kündiki xewirige qarighanda , Uyghur aptonum rayonning sabiq qorchaq reisi Ismayil Tilwaldi sumrugh toriing ziyaritini qobul qilip, nomussizlarche “milliy bölgünchiler Xinjiangni parchilash gherizige hergiz yitelmeydu ” dep biljirlighan.

Ismayil Tiliwaldi yene sözde Xitaylar bilen Uyghurlarning nahiyiti inaq ittpaqliqini, bu zéminda eslide bundaq bir weqening yüz bermesliki kéreklikini, biraq chégra ichi we sirtiki üch xil küohlerning til birüktürüp xelqini qaymuqturushi bilen bundaq éghir weqening kélip chiqqanliqini bildürgen. U sözide Sherqiy Türkistandiki yüz bériwatqan weqelerning heqiqi seqwebining nime ikenlikinidin ibaret nazuk nuqtidin özini qachurup Xitay mustemlikichi hökümitining sözi boyiche pütün mes'uliyetni chet'ellerdiki atalmish üch xil küchlerge artip tügetken.

Emeliyette Sherqiy Türkistanda yüz bériwatqan weqelerning heqiqi jawapkari del Xitay mustemlikichi hakimiyitidur. Xitay musetmlikichi hakimiyiti bolupmu wang leqaun texitke chiqqan mezgildin bashlap, Sherqiy Türkistanda milliy kemsitish éghriliship chidap turghili bolmaydighan derijige bardi. Wang Leqaun texitke olturghan mezgildin bashlap Uyghur qizlirini bulang - talang qilip, Xitayning ichikiri ölkilirige sürgün qilish herkiti bashlandi, shundaqla yene atalmish qosh tilliq maarip otturgha chiqti we Uyghur xelqige ochmes tügimes balayi apetlerni élip keldi. Sherqiy Türkistanning kelgüsi we Uyghur xelqining kelechiki barghanséri qarangghulushup ketti. Weziyet barghan séri keskinliship, kontirul qilghusiz drijige bérip yetti, Ürümchi 5- iyul weqesini uch xil küchler peyda qilghan emes. Belki Xitay mustemlikichi hakimiyitining milliy zulum we bésim siyasiti peyda qilghan.

http://news.ifeng.com/mainland/special/wulumuqisaoluan/
zuixinbaodao/200910/1031_7229_1413435.shtml

2) Kommunist Xitayning Chirik Emeldari Qolgha Élindi, Puqralar Kochigha Chiqip Tentene Qilishti

Xitayning dahe torining 10-ayning 29-kündiki xewirige qarighanda, Hunan nahiyisi Daoxian nahiyisining shujisi Yi Guangming istil jehette chirikliship parxorluq qilip, partiye intizamigha xilapliq qilghanliqi üchün qolgha élinghan. Bu xewer Hunan ölkilik intizam tekshürüsh komititi terpidin ispatlanghan.

Bu ishtin xewer tapqan yerlik puqralar kochilargha chiqip namayish qilip, Xunan Daoxian hayisidiki eng chong parixor emldarning qolgha élinghanliqini qizghin tebrikleymiz digen xetler yézilghan pilakatlarni qoligha kötürüp, xoshalliq ten tenisige chömülgen.

Xitay jemiyitide emdeldarliq wezipisidin paydilinip parixorluq qilip xelqining qénini shorawatqan jazanixor emeldarlar intayin köp bolup, buning ichide xéli köp qisimu ta hazirghiche qanun toridin qéchip yürüydu. Wang Leqaun del shundaq parixor emeldarlarning birdur. Sherqi Türkistandiki eng chong chirik emeldar Wang Lequan ta hazirghiche jazagha tartilghini yoq. Gerche Sherqiy Türkistandiki Uyghurlar uninggha chish tirniqighiche öch bolsimu biraq éghiz échip bir nerse diyelmeydu. Chünki Wang Lequan Sherqiy Türkistanda Uyghurlargha qarita milliy kemsitish we basturush siyasitini yürgüzüp, he disila hemme ishlarni siyasi bilen chétiwélip xelqining yürikini mujiwetken.

Biraq bu yil 2-, 3-, 4- sentebir künliri Xitay köchmenlirining özimu kochilargha chiqip, Sherqiy Türkistanda milliy zulum we basturush élip bérip, weziyetni jiddiyleshtürwetken chirik parixor emeldar Wang Lequanni texittin chüshke qistighan idi, biraq aqiwette bu yenila önüm bermidi. Dimek bundaq ehwalda Sherqiy Türkistan weziyitining téximu jiddiylishidighanliqi nahiyiti éniq.

http://news.ifeng.com/photo/society/200910/
1029_1400_1409615.shtml

3) Guangzhouda Xitay Ishlemchiler Bilen Saqchilar Toqunushti

Xitayning Hualong torining 11-ayning 1-kündiki xewirige qarighada, 31-oktebir chüshtin kéyin Guizhouluq bir ayal bilen Guangzhouluq yerlik bir ayal takaliship qélip, arqidin Guizhouluq Zhang famililik bu ayal bir top kishilernig wehshiylerche urushigha uchurghan, arqidin uning motosikiliti urup chéqiwetilgen , 6 yash kirgen oghlimu qalaymaqanchiliqta yoqap ketken. Bu ishtin kéyin Zhang famililik ayalning yurtashliri neq meydangha yighilip adem urghan qatilni jazalap bérishni telep qilghan. Shu küni saet nolde saqchilarning bir terep qilishidin narazi bolghan kishiler qattiq ghezeplinip, saqchilarning 9 mashinisini urup cheqiwetken. Weqe yamanlashqandin kéyin, qoralliq saqchilar we amanliq saqlighuchilar yétip kélip weqeni bésiqturghan. Weqe peyda qilghan dep guman qilinghan 30 ademni tutup ketken.

Xewerde déyilishche, Xitay ishlemchiler saqchi mashinlirini urup chéqiwetipla qalmastin belki yene bir qisim saqchilarnimu urghan. Xitay saqchiliri nöwette bu heqte éniq bur uchur bermigen.

http://news.ifeng.com/photo/society/200911/
1101_1400_1413733.shtml