Uchur we Tehlil

1 ) Hindistan Bash Minisitiri Alunajar Rayonigha Ziyaretke Bardi

Xitayning sherq seher gézitining 10 - ayning 14 - künidiki xewirige qarighanda, Hindistan bash ministiri Sin'ge 3- oktebir Xitay bilen Hindistan chégra talash- tartishidiki rayongha jaylashqan Hindistan kontrolliqidiki Alujanar shitatigha ziyaretke barghan we u jaydiki bir saylam yighinigha qatnashqan hemde yerlik kishilerni aktipliq bilen saylamgha qatnishishqa chaqirghan. Shundaqla yene sozide tekitlep “Hindistan kon'gérisler partiyisining Alujanar shitatigha alahide méhri bar” liqini tekitligen. Bu qétimqi ziyaret uning 2008 - yilidin buyanqi 3 - qétimliq ziyariti iken.

Xitay tashqi ishlar ministirliki buninggha qarita inkas qayturup, “Hindistan bash ministirining talash - tartish boliwatqan bu rayon'gha kélip, ziyarette bolghanliqidin qattiq epsuslan'ghan”liqini bildürgen, hamde Hindistan terepning Xitay - Hindistan munasiwitige ehmiyet bérip, talash - tartish qiliniwatqan rayonda qalaymiqanchiliq chiqarmasliqini hem ikki terepning ortaq menpe'etige paydiliq ishlarni qilishini umid qilidighanliqini bildürgen.

http://news.ifeng.com/world/200910/1014_16_1386463.shtml

2) Xitaydiki Ènirgiye Yolliri Xewp Astida

Xitayning iqtisad paydilinish xewerliri gézitining 10 - ayning 14 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay metbu'atliri shu küni maqale elan qilip, Xitayning iqtisadiy jan tomuri bolghan yer astigha kömülgen néft we tabi'iy gaz turubiliring bixeterlikining muhimliqini shundaqla nöwette bu jehetlerde köpligen mesililerning saqliniwatqanliqini otturigha qoyghan.

Uzun yillardin buyan kommunist Xitay hakimiyiti zor miqdarda adem küchi, maddiy küch we maliye küchi ajritip, néft we tebi'i gaz turuba yollirini qoghdawatqan bolsimu emma turuba yollirining bixeterlik mesiliside yene türlük weqeler izchil yüz bérip turmaqta iken. Xitayning turuba yoli bixeterlikide mundaq üch ehwal saqlanmaqta iken.

Birinchidin, asasliq xewp turuba yolidin töshük échip néft we tebi'i gaz oghrilashtin kelmekte. Ikkinchidin, meqsetsiz yüz bergen buzghunchiliqtin xewp yetmekte. Üchinchidin, her türlük tebi'i apetlerning buzghunchiliqidin kelmekte iken.

Xitay kommunist hakimiyiti nahayiti köp meblegh sélip Sherqiy Türkistandin bulang - talang qilghan néft we tebi'i gazlarni turuba arqiliq ichkiri ölkilerge toshumaqta iken. Shunga Xitayning bu turuba yolidin xatirjem bolalmaywatqanliqi hem shundaqla Sherqiy Türkistan weziyitining turaqsiz bolushimu Xitayning endishisini kücheytmekte iken.

http://finance.ifeng.com/roll/20091014/1330317.shtml

3) Tashqi Ishlar Minstiri Engiliyilik Zeher Etkeschisige Bergen Ölüm Jazasi Xitay Qanunigha Uyghun dédi

Xitayning kündilik xewerler géziti torining 10-ayning 13-künidiki xewirige qarighanda, Xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi Ma chaoxu muxbirlargha jawab bérip, Xitay sot mehkimisining Engiliyilik zeher etkeschisi Ehmer sheyixke bergen Ölüm jazasini Xitay qanunigha pütünley uyghun dédi.

Engiliye axparat wastilirining xewirige qarighanda, 53 yashliq Engiliyilik Ehmer. Sheyix Ürümchi airportida tekshürgüchi xadimlarning tekshürüshide 250 ming fonstirling qimmitidiki xroyin bilen tutulup qalghan. 2007-yili Xitay sot mehkimisi teripidin ölüm jazasigha höküm qilinghandin keyin, Sheyix qayta sot echishni telep qilghan bolsimu biraq telipi ret qilinghan. aldinqi hepte ikkinchi qétimliq sot echilghanda, Xitay sot mehkimisi eng axirqi hökümni chiqirip, asli hökümni saqlap qalghan.

http://news.ifeng.com/mainland/200910/1013_17_1386188.shtml

4) Xitay “Baza Teshkilati Xitay Bilen Qarshilashmaqchi” dédi

Xitayning yashlar paydilinish gézitining 10 - ayning 13 - künidiki xewirige qarighanda, Baza teshkilatining 3 - katiwéshi Xitaygha térrorluq tehditi salghanmish. Baza teshkilati Xitay kommunist hakimiyitige qarshi jihad élip bérishni éytqan. Xitay kommunist hakimiyiti gerche bu xil tehditning qilche emeliy ehmiyiti bolmisimu, biraq Xitay terep yenila bu xil tehditke qarita hushyarliq bilen qaraydu hem Baza teshkilati bilen Sherqiy Türkistan küchlirining hujumidin mudapiyelinidu déyilgen.

Xitayning Sherqiy Türkistan küchliri we Baza teshkilatini birlikte tilgha élishi emeliyette Uyghur milliy dewasi qiliwatqan chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri üchün qurulghan qiltaqtur. Chet'ellerdiki barliq Sherqiy Türkistan teshkilatliri Xitayning bu xil qiltiqigha her waqit hushyar turushi kérek. Xitay kommunist hakimiyitining meqsiti éniq. Yeni, Xitay kommunist hakimiyiti dunyadiki térrorluqqqa qarshi urushning tesiri we shamilidin paydilinip Uyghur xelqini téximu qattiq basturmaqchi we érqiy jehhettin qirghin qilip, barliq gunahini we mes'uliyitini térrorchilargha artip qoyup, özini gunahsiz qilip körsetmekchi boliwatidu.

Xitay kommunist hakimiyitining térrorluq dégen bu sözni tilgha élishi hérgizmu bir normal ehwal emes. Yeni bu söz tilgha élinishi bilenla Sherqiy Türkistanda kommunist zulumigha uchrap, weyran bolush girdawigha bérip qalghan Sherqiy Türkistan xelqining béshigha téximu chong apetlerning kélidighanliqidin bashqa bisharet emes. Shunga chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri Xitayning “Uyghurlar térrorchi” dégen töhmetlirige waqtida reddiye bérishi we heqiqiy térrorchining kommunist Xitayning del özi ikenlikini xelq'ara jemiyetke bildürüshni hem Xitayning epti - beshirisini échip tashlashqa tirishchanliq körsitishi kérek.

http://finance.ifeng.com/news/20091013/1328162.shtml