Uchur we Tehlil

1) Xitay Ürümchi Döngköwrükni Bayram Tentenisige Chömüldi dep Xewer Berdi

Xinhua torining 10 - ayning 1 - künidiki xewirige qarighanda, bugun Xitay kommunist hakimiyiti qurulghanliqining 60 yilliq xatire künide ,Ürümchi shehrining yerlik alahidilik we milliy puraqqa ige bolghan döngköwrük, xelqara chong bazar qatarliq jaylar qaynaq bayram keypiyatigha chömgen bolup Uyghurlar küchlük hayajan ilkide Xitay kommunist hakimiyitining qurulghanliqining 60 yilliqini kütüwalghan.

Xitay yene xijil bolmay barliq Uyghurlar qizghinliq bilen we Xitay kommunist hakimiyitige bolghan otluq hesiyatini ipadilidi we özlirining wetenni qizghin söyidighanliqini bildürüp, türlük shekillerde bayramni kütiwaldi dep xewer bergen.
Bu emeliyette Xitay axparat wastilirinig pütünley aldamchiliq xewiri bolup, kommunist Xitay hakimiyiti terpidin döliti azat qilinip 21- esirdiki eng éghir kommunist zulumni chékiwatqan Uyghurlarning kommunist Xitay hakimiyitige teshekkür bildürüshi we bayram tebriklishi esla eqilge sighidighan ish emes.

Uyghur xelqi texi yqindikila 10 mingdin artuq qérindishidin ayrilip qaldi, minglap bigunah Uyghurlar kochialrdila mexpiy halda Xitay jallatliri terpidin öltürwétildi. Yene minglap Uyghurlar turmilerde mexpiy usullarda qiynap öltürülmekte. 10 mingdin artuq Uyghurning hazirghiche iz dériki yoq. Biraq xelq'ara jemiyet Xitayning bu zor irqi qirghinchiliqigha köz yummaqta. Bu bir qorqunuchluq ehwal. Dunyada kishilik hoqoq eng éghir depsende qilinwatqan jay Sherqiy Türkistan. Bu ezeldin Sherqiy Türkistandin uchur élishta intayin bek qiyniliniwatqan xelqara axparat wastilirigha besh qoldek ayan. Xelqara jemiyet elbette Uyghurlarning teghdirige köngül bölüshi kérek.

Uyghur xelqi Xitay kommunistik hakimiyiti qurulghanliqining 60 yilliqini éghir ar nomus we azap oqubet ichide ötküzmekte. Kommunist Xitay hakimiyiti Uyghur xelqi aldida ötküzge barliq jinayi qilmishliri üchün choqum bir kün jawap béridu.

http://news.ifeng.com/special/60nianjiaguo/zhongguo60nian
/guoqinghuodong/200910/1001_8084_1374986.shtml

2) Kotidiwa Xitayning Dölet Bayrimini Tebriklidi

Xitayning soda ministirliki tor bétining 10 - ayning 2 - künidiki xewirige qarighanda, Kotidiwaning Xitayda turushluq bash xelchixanisi Xitay dölet bayrimini tebriklesh yighini chaqirip kommunist Xitay hakimiyiti qurulghanliqining 60 yilliqini tebrikligen.

Xitay hökümiti iqtisadi nisbeten arqida qalghan, bashqa döletlerning iqtisadiy yardimige köp tayindighan afriqa döletliri bilen bolghan munasiwitini kücheytip, afriqinng bayliqliridin ünümlük paydilinish we afriqigha az tola payda menpet bérish arqiliqi öz etrapigha yighish, shu arqiliq Xitaynig dunyadiki tesir küchini ashurushni meqset qilghan idi. Bir qisim Afriqa döletlirimu Xitayning türlük iltipatlirigha érishkendin kéyin, derhal Xitay terepte turup Xitayning heqsizliqlirigha köz yumumup, Xitayning ketminini chapidighan chapermnenlerge aylinip qalghan.

http://finance.ifeng.com/roll/20091002/1303379.shtml

3) Xitay Hermillet Xelqi Tiananminda Inaq Zhonguo Naxshisini Yangratti dep Xewer Berdi

Xitay xelq geziti torining 10 - ayning 1 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay kommunistik hakimiyiti alahide köngül qoyup teshkilligen Xitaydiki atalmish azsanliq millet naxsha usul ömekliri birlikte küchlük wetenperwerlik héssiyatigha we mazmunigha ige bolghan inaq Zhongguo naxshisini yangritip, Xitay kommunist hakimiyiti qurulghanliqining 60 yilliqi xatire künini qizghin tebrikligen we kompartiyige medihye oqughan.

Xitay kommunistliri intayin heshemetxorluq we israpxorluq bilen Xitay kommunist hakimiyiti qurulghanliqining 60 yilliqini qizghin tebrikligen idi. Xitay kommunist hakimiyiti bu tebriklesh paaliyiti ötküzüsh üchün nahayiti köp küch chiqarghan bolup, nurghun adem küchi we maddiy küch ajratqan. Shundaqla kommunist Xitay hakimiyitini we kompartiyini medhiyleydighan türlük paaliyetlerni orunlashturghan.

http://news.ifeng.com/special/60nianjiaguo/zhongguo60nian
/guoqinghuodong/200910/1001_8084_1374883.shtml

4) Dölet Bayrimida Ürümchide Un we Gürüch Qatarliq Turmush Boyumlirini Sétishni Ilgiri Sürüsh Cheklinidighanliqi Uqturulghan

Xitay xewerler torining 10 - aying 1 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning dölet bayrimi mezgilide, Ürümchi shehride soda saray, derijidin tashqiri barzar, yéza igilik baziri qatarliq jaylarda, un gürüch qatarliq xelq turmushigha zörür bolghan boyumlarning sétishni tézlitishi qatttiq cheklinidu dep uqturush chiqirilghan. Hemde buninggha chüshenche bérip, ashliq bahasining muqumsiz bolushining aldini élish digen.

Xitay mustemlikichi hakimiyiti dölet bayrimi emzgilide Ürümchide charlashni kocheytken hem shundaqla asasliq soda saraylargagh uqturush chiqirip, un guruch qatarliq zörür turmush boyumlirini satmasliqini uqturghan. Xitay mustemlikichiliri nowette Ürümchide yene turluk sewepler bilen keng kölemde qalaymaqanchiliq yüz berip qélishning aldini élish üchün jidyy tedbir éliwatqanliqi melum.

http://news.ifeng.com/world/200910/1001_16_1374821.shtml

5) Ürümchide Xelq Dölet Bayramliq Tebriklesh Paaliyetlirini Chong Meydanlardiki Téléwizurlardin Kördi

Xitay xewerler torining 10 - ayning 1 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay kommunist hakimiytining qurulghanliqining 60 yilliq xatire künide, Beijing Tiananminda ötküzüldighan tebriklesh paaliyetlirining neqmeydandin tarqitilghan xewirini körüsh üchün Ürümchidiki asasliq chong meydanlargha toplanghan, Xitay mustemlikichiliri meydanlargha chong ekranlarni orunlashturup bergen.

Bu xewerni körgüchiler elbette kommunist Xitayning himayisi astida yashawatqan we yerlik xelq hisaplan'ghan Uyghurlargha heddiy hésapsiz qan qerzlerge bughulghan Xitay köchmenliri we aqqunliri bolup, ularning arsida Uyghurlar bolmighan, Ürümchide Uyghurlar bilen Xitaylar arsidiki qanliq milliy qirghinchiliqtin kéyin, Uyghurlar noposning mutleq köp qismini teshkil qilghan Xitay köchmenliri toplanghan rayonlargha bérishqa juret qilalmaydighan bop qalghan. Hazir hemme Uyghur Ürümchide wehime ichide kün ötküzmekt iken.

http://news.ifeng.com/special/60nianjiaguo/zhongguo60nian/yuebing
/200910/1001_8085_1374268.shtml.