Uyghur Qizliri Ichikirde Nime Teghdirge Duchar Boliwaidu?

Uyghur qizlirining Sherqiy Türkistanning herqaysi jayliridin Xitayning ichikiri ölkilirige mejburi yusunda élip kétiliwatqanliqi hazir xelqarada yéngi xewer emes. Xitay 2003 - yildin buyan resmiy yusunda Uyghur qizlirini ichkiri ölkilerge yotkeshke bashlighandin buyan 100 minglap Uyghur qizlar ailisidin mejburi yusunda bulang - talang qilinip Xitaynnig ichikiri ölkiliride xalighanche ayagh asti qilinmaqta.

Uyghur qizlirning Xitayning ichikiri ölkilirige teshkillik élip bérilip türlük jianyetlerge mejburlinishi emeliyette 80 - yiillarninga axiri we 90 - yillarning bashliridin bashlanghan bolup, bu xil iplas jinayi qilmishni sadir qilghuchilar pul üchün millet we weten satqan Uyghur munapiqlar bilen Xitayning ichkiri ölkiliridki teshkillik jinayet sadir qilghuchi jinayet shaykiliri we qara jemiyet gorohlirining öz ara til biriktürüshidin peyda bolghan idi. Bu jinayet guruhliri ichikiri ölkilerde Uyghur qizlirini yeni namrat ailerning qizlirini türlük usullar bilen aldap chiqip, ulargha peskeshlik qilghanni az dep yene ularni qimarxana, kechilik bezme xana we disko kulupliri mehmanxanilargha erzan bahada sétip andin ularni u jayda yalingach usul oynashqa hem ippet numusuni sétishqa, bashqilargha hemrah xenim bolushqa ,Xitay xojayinlargha “alahide mulazimet” qilishqa mejburlanghan.

Bu qétim 2003 - yildin bashlanghan Uyghur qizlinring yene bir qétimliq teshkillik halda ichikiri ölkülerge sürgün qilinishi hergizmu ilgiri jinayet guruhlirining Uyghur qizlirini bulang - talang qilishigha oxhshiaydu.

1. Wastisi oxshimaydu. Aldinqisi Uyghur qizlarni qiziqturush aldash tehdit sélish usulliri bilen ichikiri ölkilerge élip kélip depsende qilgha bolsa, kéyinkisi “namrat yéza emgek kuchlirini sheherlerge yüzlendürüsh” digen aldamchiliq siyastining niqabi astida kommunist Xitay merkizi hakimiyiti we Sherqiy Türkistandiki mustemlikichi Xitay hakimiyitining birlikte teshkillik pilanliq élip barghan süyqestlik jinayi herkitidur.

2. Ashkarliq derijisi oxshimaydu. Aldinqisi Sherqiy Türkistan diyaridin Uyghur qizlarni yötkeshte weten we millet satqan muapiqlarnig ichikiridiki Xitay xojayinlar begen payda menpetni dep öz - ara zich til biriktürüp Uyghur qizlarni dawrang salmay mexpiy usullar bilen ichikiri ölkilerge yötkigen bolsa kéyinkisi hökümet nami bilen özini chirayliq nam bilen perdazlap, “ishsizlargha ish tepip bérish ” bahanisi bilen ashkara halda Uyghur xelqning küchlük qarshi turushigha qarimay Uyghur qizlirini bulang - talang qilghan.

3. Meqsiti oxshimaydu. Aldinqisining meqsiti peqet Uyghur qizlarni köngül échish oyunchiqi qilish we pul tépishning wastisi qilghan bolsa, kéyinkisi mexsus Uyghur qizlarni zor kölemde Xitaynig milyar nopusluq ölkilirde Uyghur qizlirini qumgha sépilgen sudek singdürwétip Uyghur millitining aniliri bolgha bighunar sebiy qizlarni depsende qillip rohi we jismaniy jehettin tügeshtürwétish we shu arqiliq Uygur xelqini asmilatise qilip yuqutush meqisitini téximu téz emelge ashurushni asasiy meqset qilghan.

4. Jinayi herketni teshkilliguchiler oxshimaydu. Aldinqisini Xitayning ichikiri ölkiliridiki jinayet shaykiliri hem qara jemiyet guruhliri teshkilligen bolsa kéyinkisini kommunist Xitay merkizi hökömiti hem shundaqla Sherqiy Türkistandiki Xitay mustemlikichi hakimiyet bash qaturup teshkillesh élip barghan.

5. Élip kelgen tesiri xoshimaydu. Aldinqisida Sherqiy Türkistanning herqaysi jayliridin ichikiri ölkilerge aldap sétiwétilgen, qaymuqturush wastisi bilen aldap kélip ippet numusini sétishqa mejbur qilinghan Uyghur qizlar san jehettin bek köp emes hem shundaqla Uyghur xelqide nispeten peqet jinayet guruhlirigha adem bediklirige zerbe bérishni telep qilish sadasi küchlük bolsa, kéyinkiside Xitay komunist hakimiyitining qara qoli bar hem shundaqla her yili ichkiri ölkilerge mejburi yusunda bulang - talang qiliniwatqan Uyghur qizlarning sani nechche yüz minggha yitidighan bolup san jehettin zor derijide éship ketken. Shundaqla ularning kishilik heq - hoqoqliri éghir derijide depsende qilinghan. Jismaniy rohiy jehetlerde éghir xorluq we haqaretlerge uchrap, köp tereptin zerbe yigen. Uyghur qizlarnig Xitay mustemlikichi hakimiyiti terpidin bulang - talang qilinishi Uyghur xelqning mustemlikichi Xitay hakimiyitige bolghan öchmenliki hem ghezep nepritini hessilep ashurghan. Bu yil 26-iyun Guangdong Shaoguan qanliq weqesi hem shudaqla 5 - iyul Ürümchide yüz bergen qanliq qirghinchiliq weqesimu del Xitay mustemlikichilirining yüzminglap Uyghur qizlarni Xitayning ichikiri ölkilirige bulang - talang qilip élip kétip ularning hayati bixeterliki we heq - hoqoqliri bilen kari bolmay éghir derijide depsende qilishning échinishliq aqiwiti idi.

Uyghur qizlar Xitayning ichikiri ölkilirige élip bérilghandin keyin bu bir türküm Uyghur qizliri her tereptin éghir zerbilerge uchrap beziliri ölüp ketken beziliri saqaymas kisellerge giriptar bolghan, yene biz bilmeydighan nurghun Uyghur qizlarning öliki Xitayning kochilirida qarangghu bulung - puchqalira igisiz qalghan qebrisiz qalghan. Uyghur qizlar Xitayda aldap kechilik bezme xanilarda qawaqxanilarda qimarxana we köngül échish sorunlirida depsende qilishqa uchirghan. Yalingach usul oynashqa mejburlanghan. Bashqilargha hemrah xenim bolushqa mejburlinip Xitaynig hemme sheherliride yultuzdek tarilip ketken. Xitay kommunist hakimiyitining uzun yil boshashmay tirishishi netijiside bichare Uyghur ata anilar chirayliq Uyghur “jalapliri”ni tughup terbiylep béridighan, bu Uygur jalaplar Xitaning hemme sherlirige tarqilip Xitay pahishwazlirining “köngül échishi” üchün xizmet qildighan, Xitayning dölet ichide Uyghur qizliri hemmisi “jalap” atildighan intayin rezil we wehimilik weziyet shekillengen. Bu toghrusida misallar nahiyiti köp bolup, Xitayning ichikiri ölkilirde bir mezgil, turgha herqanda bir adem bu mesilining neqeder éghirlirini hés qilalaydu.

Kommunist Xitay hakimiyiti Ürümchi 5 - iyul qanliq weqesin yaxshi sawaq alamy eksiche Uyghur xelqini millet süppitide yuqutushning muhim terkibi qismi bolghan Uyghur qizlirini ichikir ölkilerge mejburi yötkesh herkitini üzlüksiz dawam qilmaqta. “5 - iyul Ürümchi qanliq weqesi ”yüz bérip bir aydin kéyin Xitay mustemlikichi hakimiyitining Sherqiy Türkistandiki jiddiy weziyet tinjimay turupla yene Qeshqerning Peyzawat nahiyisidin 189 neper qizni Zhejiang ölkisige mejburi élip mangghanliqi we bunig ochuq ashkara metbuatlarda dawrang sélishi Uyghur xelqige bu xil jinayi qilmishlarning Sherqiy Türkistandiki qarshiliq we narazliq keypiyatlirning küchlük bolishigha pisent qilmaydighanliqni we Uyghur xelqni etnik yoqutushning herwaqit dawam étidighanliqni hem uning Sherqiy Türkista weziyitining jiddiyliki tüpeyli toxtap qalmaydighanliqni Uygur xelqinig semige saldi.