Uchur we Tehlil

1) Xitay Ürümchide Turushluq Qoralliq Saqchi Qisimning Ofitsir Eskerliri Xelqning Chüshinishi we Qollishigha Erishti dep Xewer Berdi

Xinhua torining 9-ayning 10-küni bergen xewirige qarighanda, yéqinqi künlerdin buyan Ürümchishehridiki özining xizmet ornida ching turiwatqan qoralliq saqchi qisim ofitsir eskerliri, özlirining xizmet ornida ching turup,qorawulluq , charlash,qatnash bashqurush qatarliq normal jemiyet tertipi xizmitini yaxshi ishligendin bashqa yene, yene zor kuch bilen Xitay merkizi hökümiti we Sherqiy Türkistandiki Xitay mustemlikichi hakimiyetning muqimliqni qoghdash toghursidiki atalmish siyasetlirini küchep teshwiq qilghan, xelqning rohiy keypiyatini turaqlashturup, keng xelq ammisining qollishigha we chüshinishige érishti dep xewer bergen.

Emeliyette bolsa Ürümchidiki qoralliq saqchi qisimning atalmish ofitsir eskerliri bolsa, Uyghur xelqini qanxorlarche qirghin qilghan jallatlar bolup, ularning wezipisi hergizmu Uyghur xelqning hayati hem mal - mülük bixeterlikige kapaletlik qilish bolmastin belki, Ürümchi shehridiki sani mutleq köp sanni igelleydighan Xitay köchmenliri hem mustemlikichi hakimiyetning Uyghurlargha qaratqan qttiq qolluq siyastini aktip qollash hem qoghdashtin ibaret. Ürümchi 5 - iyul weqesi yüz bergendin kéyin, bu atalmish qoralliq saqchi qisimlar Uyghur xelqning ténch shekilde élip barghan namayishni qanliq basturup, Ürümchide echinishliq pajelerni peyda qilghan idi. Weqedin keyin Xitay metbuatliri hedep qoralliq saqchi qisimlarning obrazini yaxshilash uchun Uyghurlarning Xitay qoralliq saqchi qisimlargha nan , miwe chiwe, ichimlik qatarliqlarni toshup berip,ulargha “rehmiti”ni bildurwatqanliqni küchep teshwiq qilghan idi. Emeliyette Uyghur xelqning özning qénini ichken qanxor jallatlargha rehmet éytish qilchimu eqilge sighidighan bir ish emes. Xitayning mushu xewerliridin uning neqeder aldamchi we yuzsiz bir hakimiyet ikenlikini biliwélishqa bolidu.

http://news.ifeng.com/mil/2/200909/0910_340_1343178.shtml

2) “Xinjiang” Yershekli Xeritisini Élip Setishni Cheklidi

Xinhua torining 9 - ayning 10 - künidiki xewirige qarighanda, Uyghur aptonum rayonluq öolchesh sizish idarsi, xelq ishliri nazariti, dölet mexpiyetlikini qoghdash idarisi, soda sanate memori bashqurush idarsi, uchur alaqini bashqurush idarisi qatarliq besh orun birliship uqturush chiqirip, Sherqiy Türkistanda Sherqiy Türkistannning yer shekli xeritisini yighip sétiwélish, yighip saqlash we torda mehpiy halda élip sétish qatarliq sodilarni qattiq chekligenlikini élan qildi.

Igellnishche Uyghur aptonum rayonluq ölchesh sizish aidarisi, soda sanaet memori bashqurush iadarisi, dölet mexpiyetlikini qoghdash idarisi qatarliq orunlar, jughrapiyilik uchur baziri toghrusidiki mexsus siyasi xizmet jeryanida, bir qisim yekke tijaretchiler terpidin üstide “mehxpi” dep xet bésilghan yer shekli xeritilirining yighip saqlash bazirida élip - sétilwatqanliqini, yene qattiq mexpiy tutulghan yer shekli xeritilirining tordiki bir qisim soda tor betler terpidin ochuq ashkara sétilwatqanliqi bayqalghan we bu ish Xitay mustemlikichi hakimiyitini sarasimige salghan.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0910_17_1342924.shtml

3) Xitayning “Xinjinag” Mesilisi Mutexesisliri “Yingne Bilen Yarlandurush Weqesi” Zorawanliq Herkitining Yene Bir Sheklidin Ibaret dep Körsetti

Xitayning qanonchiliq gézitining 9 - ayning 10 - künidiki xewirige qarighanda, tönügün Xitayning qanonchiliq ishlirigha alaqidar mutexesisler yéqinda Ürümchi sheheride yüz bergen yingne bilen adem yarlandurush weqesi bolsa hergizmu azsandiki birqisim bikarchilarning ichi pushup kishilerni qorqutup oynash üchün peyda qilghan oyuni emes, hem shundaqla adettiki jinayi ishlar dilosimu emes, Xitaygha qarshi düshmen küchlerning aldin meqset qilghan, teshkilligen, pilanlishi bilen kélip chiqqan jemiyet tertipini éghir derijide qalaymaqanlashturup, kishilerde wehime peyda qilghan, qebiy jinayi qilmish, yeni Ürümchide 7 - ayning 5 - küni yüz bergen zorawanliq weqesining dawami we uning yene bir xil shekli dep ipade bildürgen.

Xitay mustemlikichilirining gumashtisi bolghan bu bir türküm Xitay mutexesislerning weqeni Uyghurlargha artish bilenla toxtap qalmay belki yene bu weqening xaraktirini zorawanliq weqesi dep békitip, Uyghurlarni yenimu shiddetlik basturush üstide izdinwatwanliqini roshen pakitlar bilen ispatlap turuptu.

http://finance.ifeng.com/roll/20090910/1218548.shtml

4) “Lanzhu – Xinjiang” Tömür Yolining 2 - Qararliq Qurulushi Xitay Islahat Tereqqiyat Komititi Terpidin Resmiy Testiqlashqa Erishti

Xitayning lanzhou etigenlik xewerler gézitining 9 - ayning 10 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning dölet islahat tereqqiyat komitining xewer qilishche, yéqinda dölet islahat tereqqiyat komititi “Lanzhu – Xinjiang” tömür yolining 2 - qararliq qurulushi toghrusidiki sunulghan tetqiqat dokilatini testiqlighan. Bu tömüryol qatnishidiki asasliq qurulushning derhal ish bashlaydighanliqidin dérek béridiken.

“Lanzhu – Xinjiang” tömür yolining 2 - qararliq qurulushi bolsa Gansu, “Xinjiang”, Qinghai qatarliq üch ölke aptonum rayonni késip ötidighan Xitaydiki intayin chong bolghan tömür yol qurulush türi bolup, Gansu ölkisining merkizi shehri Lanzhou gherbi poyiz bektidin bashlinip, Ürümchi poyiz istansida axirlishidiken. Umomiy musapisi 1776 kilomiter, sélinidighan umomiy meblegh, sélindighan meblegh 143 milyard 500 milyon yuan, qurulush mudditi 5 yil iken.
Kommunist Xitay hakimiyiti “Lanzhu – Xinjiang” tömür yolining 2 - qararliq qurulushi tamamlighandin kéyin, Sherqiy Türkistangha téximu zor kölemde Xitay köchmenlirini yötkesh, Sherqiy Türkistanning bayliqliirini keng kölemde bulang - talang qilishini jiddiy élip bérishni pilanlimaqta iken.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0910_17_1342302.shtml

5) Xitay Axparat Wastiliri “Chet'ellik Muxpirlar Xitayninng Aptonum Rayonliridiki Tereqqiyatlargha Qarita Qiziqish Boldi ”dep Xewer Berdi

Xitay xewerler torining 9 - ayning 9 - künidiki xewirige qarighanda, chetelning Beijingda turushluq muxpirliri 9 - ayning 9 - küni Beijing milletler medeniyet sariyi terpidin otkuzulgen “ichki mungghul,xizang ,xinjiang, ningxia,guangxi aptonum rayonlirida barliqqa kelgen muwapiqiyetler” namliq resimler körgezmisini körgen we özlirining qiziqishini bildürgen. Hem shundaqla Xitay kompartiyisining aptonum rayonlarda yürgüzgen “dana toghra” siyasetlirini mueyyenleshtürgen dep xewer bergen.

Xitayning aptonumiye qanoni we azsanliq milletler siyasitining aldamchiliqi we saxtipezliki jahan ehlige ayan. Xitayda ezeldin aptonumiye tüzümi bolghanmu emes. Atalmish aptonumiye qanoni emeliyette mewjut bolmighan, ismi bar jismi yoq nersin ibaret.

Kommmunist Xitay hakimiyi özining ishghaliyiti astigha alghan azsanliq milletlerge atalmish aptonumiye qurup bérip, ularni öz - özini bashqurush hoqoqigha ige qilghandek körünsimu biraq emeliyette Xitaydiki bu aptonimiyilik rayonlarda aptonomiye hoqidin azraq eser yoq bolup, Xitayning tutqan yoli bolsa köz boyamchiliq qilish, aldamchiliq saxtipezliktin bashqa nerse emes.

Xitay kommunist hakimiyiti hakimiyet yürgüzgen 60 yildin buyan öz ishghaliyiti astigha alghan Sherqit Türkistan we Tibet qatarliq rayonlarda yerlik xelqni dessep ézip kelgen bolup, bu jaylarda yillardin buyan toxtimay dawam qilip kéliwatqan Xitay kommunixt hakimiyitige qarshi küresh we qozghilanglar kommunist zulumning we milliy kemsitishning roshen délilidin ibaret.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0909_17_1342190.shtml.