Uchur we Tehlil

1) Amrika Armiyisining Yéngi Tiptiki Raziwitka Ayrupilanining Xitayni Nazaret Qilishi, Xitay Azatliq Armiyisning Ghezipini Qozghidi

Xitayning suxu torining 9 - ayning 7 - kündiki xewirige qarighanda, Xitay azatliq armiyisi Amerika armiyisining yéngi tiptiki raziwitka ayrupilanini ishqa sélip Xitay zéminigha bolghan nazaretchilik we tekshürüshni kücheytishi hem künséri kopiyisihi Xitay azatliq armiyisining ghezipini qozghighan. Xitayning dölet mudapiye ministiri Amerika armiyisidin, herbiy ayrupilan we paraxotlarni ishqa sélip, Xitayning déngiz boyi rayonlirigha bolghan raziwitka qilish herkitini toxtitishni telep qilghan, Xitaygha shunisi eniqki peqet éghizdila telep qilish tilgha élish Amerika armiyisining raziwitka qilish herkitini chekliyelmeydu. Xitay semimiylik bilen Amerikini agalandurup, Amerika armiyisining raziwitka herkiti dawamlishiwéridighan bolsa, Xitay armiyisining zerbe bérishige uchraydu dep qoqaq salghan.

Xitay armiyisi maqaliside yene Xitay armiyisining hawa mudapie sestimisi hem quruqluqtiki radar bazilirning qitidarinig zor derijide öskenliki, Amerika raziwitka ayrupilanining bolsa yoluchilar ayrupilannidin özgertip yasalghanliqni shunga nahayiti asanla Xitay hawa mudapie systimisi we köreshchi ayrupilanlirining hujumigha uchraydighanliqni dawarang qiling, Amerika armiyisige popoza qilghan.

http://mil.news.sohu.com/20090909/n266575551_1.shtml

2) Xitay Mustemlikichi Hakimiyiti Sherqiy Türkistand Barliq Usullarni Qollinip “Yingne Bilen Yarlandurush Weqesi”ge Taqabil Turdighanliqni Bildürdi

Xitayning xinhua torining 9 - ayning 8 - küni Ürümchidin bergen xewirige qarighanda, Xitay mustemlikichi dairiliri Sherqiy Türkistanda yingne bilen sanjip yarlandürüsh weqesi peyda qilghan wehimilik kepiyatni yoqutup, jemite tertipini eslige keltürüsh üchün bir qatar tedbirlerni qollanghan bolup, bu weqege dair uchurni ashkarlash, qoghdash xizmitini kücheytish, eng zor chekte dawalash sharaitini yaritish qatarliqlarni öz ichige alidiken.

Ürümchide arqimu arqa yüz bergen yingne bilen adem yarlandurush weqesi we nechche on ming Xitayning uda 3 kün Ürümchide namayish qilip, Uyghurlar bilen milliy toqunush peyda qilghanliqi Ürümchide alliqachan weziyet ténjip boldi dep dawrang salghan Xitay mustemlikichilirni qattiq sual ehwalgha chüshürüp qoyghan idi.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0908_17_1340410.shtml

3) Ürümchi Sheherlik Teptish Mehkimisi 2 - Türkümdiki Jinayet Gumandarliri Üstin Sotqa Erz Sundi

Xitayning xinhua torining 9 - ayning 8 - küni Ürümchidin bergen xewirige qarighanda, Ürümchi sheherlik teptish mehkimisi 9 - ayning 3 - küni Ürümchi Xiaoximen etrapida, yingne sanjip adem yarlandurghan 4 jinayet gumandari üstidin sotqa erz sunghan. Bular Ürümchi sheherlik teptish mehkimisi yingne sanjip adem yarlandurdi digen bahane bilen sotqa erz sunghan 2 - türkümdiki jinayat gumandarliri iken.

Jinayet gumandarlirining isimliri bolsa, Abdurusul Abduqadir, Abdurahman Razaq, Abduqeyum Eyyuf, Ablimit Memet bolup, ular 3 - awghust etigen saet 10:30 lar etrapida, Xiaoximen etrapida, Li familik bir Xitay ayalgha yingne bilen hujum qilghanmish.

Xitay namayishchilar toxtimay jineyechilerning hemmisi Uyghurlar dep dawrang salghan hem Xitayning JXJ ministiri Meng Jianzhumu Sherqiy Türkistangha 2 - qétim kelginide jinayetni Uyghurlargha artqanliqi, Xitay mustemlikchilirning Xitay köchmenliri bilen tilini bir qilip Uyghurlargha ochuq ashkara töhmet qiliwatqannliqni bildürüp turmaqta.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0908_17_1340399.shtml

4) Dunya Sehiye Teshkilatning Xewirige Qarighanda Pütün Dunya Miqyasida Choshqa Zukimi Bilen Ölgenlerning Sani 2837 ge Yetken

Xitayning xinhua torining xewirige qarighanda, Shitwitsariyening Jenewe shehride 9 - ayning 4 - küni dunya sehiye teshkilati bayanat élan qilip, dunyada H1N1 tipliq tarqilishchan zukan bilen ölgen adem sani 2837 ge yetkenlikini, aldinqi bir heptide yéngidin ölgen adem saninining 652 ikenlikini bildürgen.

Xitayning herqaysi chong kichik sheherliride arqimu - arqa bayqalgahn choshqa zukimi bimarlirning kopiyishi bilen Xitaydimu éghir wehime peyda bolghan bolup, Xitay hakimiyiti nöwette choshqa zukimigha qarshi türlük tedbirlerni qollanmaqta iken.

http://news.ifeng.com/world/special/zhuliugan/
zuixinbaodao/200909/0904_6347_1335876.shtml

5) “Ürümchi 5 - Iyul Weqesi ”Yuquri Qatlamdikilerning Diqqitini Qozghidi, Mutexesisler Xitayning Milliy Siyasetni Tengshishi Toghursida Teklip Berdi

Xitayning xewerler torining 9 - ayning 9 - kündiki xewirige qarighanda, Xitay mutexesislirining qarishiche, nöwette yürgüzüliwatqan az sanliq milletlerni “mediniyetleshtürüsh” siyasitning ornigha, milletni “siyasiylashtush” bolsa nöwettiki milliy mesillerni hel qilishning tüp chiqish yolidin ibaret. Xita mutexesisler yene pikir bérip, “Zhonghua” millitinin asas qilghan pütün Jonggoluqlarni bir pütün gewde qilghan “milliy dölet” qurup chiqip, Xitaydiki nöwette mewjut bop turwatqan 56 milletni peqet “millet topi” dep atap, herqaysi milleterde hazirghiche saqilinip kéliwatqan siyasi “milliy ang”ni suslashturup, axirda uni yoqutuwétish kérek dep qarighan.

Xitay mutexesislirning nöwettki Xitayda künséri küchiyip kétiwatqan milliy zidiyetlerni bir terep qilish üchün Xitay hökümitige bergen bu pikir teklipliri emeliyette Xitay hökümiti yushurun halda ijraqilwatqan we tézleshturwatqan “milliy asmilatsiye qilip yuqutush” siyasitining bashqich bir shekilde otturgha chiqishi bolup, bu xil teklip emeliyette Xitayda ötkürlüshüp kétiwatqan milliy zidiyetlerni hel qilishta qiche ijabiy rol oyniyalmaydu.

http://news.ifeng.com/mainland/special/wulumuqisaoluan/
zuixinbaodao/200909/0909_7229_1341767_1.shtml

6) Xitay - Hindistan Axprat Wastilirning Sözni Inkar Qildi

Xitayning sumrugh torining 9 - ayning 9 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay hökümitining axrat merkiz muxirlarni kütüwélish yighini chaqirghan, Xitay diplomatiye ministirlikining bayanatchisi Jiangyu muxpirlarning sualigha jawap bérip, Hindistan axprat wastilirning, yéqinda Xitay armiyisi chigirdin ötüp, Hindistan tewelikidiki zéminigha basturup kirip, shu jaydiki tashqa Xitay digen xetni oyup, Xitayning igilik hoqoqi barliqni jakarlidi digen sözige qarita rediye bérip, Xitay armiyisining Hindista zéminiga tajawuz qilip kirgenlikini inkar qilghan.

http://news.ifeng.com/mil/2/200909/0909_340_1341350.shtml

7) Xitay Ürümchi Tamojnisigha Yuquri Texnikiliq Üskünlerni Seplep Berdi

Xinhua torining 9 - ayning 9 - küni Ürümchidin bergen xewirige qarighada, Xitay mustemlikichi dairliri yéqinda Ürümchi chégra tamojnisigha bir türküm yuquri texnikiliq yuquri sürette ölchesh tekshürüsh eswaplirini ornatqan bolup, téxnika jehettin xélila aldiqi qatarda turdiken.

Xitay mustemlikchi dairliri bu üskünlerni yene Ürümchi tamojnisigha orunlashturghandin sirt, Alataw chigra éghizi, qorghas chigra éghizi, Ürümchi xelqara ayridirumi, Örkeshtam chigra éghizi qatarliq tamojna orunlirighimu orunlashturghan bolup, chigirdin kirip chiqiwatqan adem we mallargha nispeten tekshürüshni kücheytekenliki melum bolmaqta.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0909_17_1341079.shtml


8) Xitay Mustemlkichiliri Yalghan Teshwiqat Élip Barmaqta

Xitayning sumrugh torining 9 - ayning 9 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay hökümiti Xitayning azsanliq millet rayonlirida kommunist Xitay hakimiyiti we kompartiyisi rehberlik qilghan 60 yildin buyanqi “zor özgürüshler ”namayen qilinghan közgezme échilghan bolup, körgezmige 110 döletning diplomatliri qatanshqan. Xitayning azsanliq millet rayonlirida yüz bergen zor tereqqiyatlarni mueyyenleshtürüsh bilen bir waqitta kommunist Xitay hakimiyitining milliy siyasitige medihiye oqughan.

Xitay kommunist hakimiyiti Ürümchi “5-iyul qanliq qirghinchiliqni” peyda qilghandin kéyin jiddiy türde özing jinayi qilmishlirni yushurup, dunyada saxta axparat tarqitip azsanliq milletlerning kishilik hoqoqini depsende qilip kéliwatqanliqni perdazlap körsitishke urunup kelmekte.

http://finance.ifeng.com/roll/20090909/1212916.shtm