Uchur we Tehlil

1) Ürümchide Yene Keng Kölemde Namayish Partildi

Xitayning sumrugh torining 9 - ayning 3 - künidiki xewirige qarighanda, yéqini bir nechche kon ichide Ürümchide yüz bergen namelum tighliq eswaplar bilen kishilerni zexmilendürüsh weqesi arqu - arqa yüz bérip mingdin artuq adem ziyankeshlikke uchurghan. Xitay saqchiliri 21 neper jinayet gumandarini qolgha alghan bolup, 6 nepirini tutup qoyush, 4 nepirini resmiy qolgha élish toghurluq boyruq chüshürgen. Bu weqedin wehimige chüshken Ürümchidiki Xitaylar qattiq ghezeplengen. 9 - ayning 3 - küni nechche on ming Xitay kochilargha chiqip, xelq meydani yikenköl etrapi, Nanmen, xelq kinoxanisi, Beiyuanqun yéza igilik mehsulatlirni top tarqitish soda baziri etrapigha toplinip, namayish qilghan hem Xitay saqhiliri bilen tirkeshken.

Uyghur aptonum rayonluq partikum we xelq hökümmiti bir qisim rehberlerni biwaste ewetip, namayish qilghuchi Xitaylar bilen söhbetliship ulargha teselliy bergen. Nöwette Xitay axparat wastiliri weziyetning turaqlashqanliqidin xewer bermekte.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0903_17_1334219.shtml

2) Xitay Tashqi Ishlar Ministirliki “Ürümchi 5 - Iyul Weqesi Xitayning Ichiki Ishi, Herqandaq Döletning Buni Bir Terep Qilishqa Arlishish Hoqoqi Yoq” dédi

Xitayning sumrugh torining 9 - ayning 3 - künidiki xewirige qarighanda, Xitayning tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi Jiangyu söz qilip, Xitay hökümiti qanun'gha asasen Ürümchi “5-iyul weqesini” bir terep qildu. Qanun'gha tayinip Xitay puqralirining hayati we mal mulikini qoghdaydu. Jemiyet muqimliqi, milletler ittipaqliqi, döletning birlikini qoghdaydu. Herqandaq mesilini bir terep qilish, Xitayning ichki ishi, herqandaq dölet we xelq'ara teshkilatning Xitayning ichki ishlirigha arlishish hoqoqi yoq degen.

Jiangyu yene Rabiye Qadir heryerde yalghan sözlep, Xitayning milliy siyasitige zeherxendilik bilen hujum qildi, uning eyipleshliri asassiz dep biljirlighan. Hemde Ürümchi weqeside uchurlarni qamal qilwalghanliqni inkar qilghan.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0903_17_1333954.shtml

3) 5000 din Artuq Qoralliq Saqchi “Xinjinag”da Muqimlqini Saqlashqa Yardemleshti

Xitayning sumrugh torining 9 - ayning 3 - künidiki xewirige qarighanda, Ürümchide “5-iyul qanliqi qirghinchiliq” weqesi yüz bergendin kéyin, Xitay jamaet xewipsizlik ministirliki Beijing, Taiyuan qatarliq 31 jamaet xewipsizlik etirtidin 5000 saqchini tallap, Ürümchige kéchilep yol méngip, Ürümchige yitip kelgen we jemiyet amanliqni saqashning birinchi sépige ewetken.
Xitay mustemlikichi hakimiyiti yalghuz Ürümchidila emes belki yene pütün Sherqiy Türkistanning hemme jaylirida jiddiy herbiy halet yürgüzüp, nurghun bigunah Uyghurlarni qolgha alghan idi, buninggha ichkirdin nurghun alahide saqchi we herbiyler yötkep kélin'genliki melum.

http://news.ifeng.com/mil/2/200909/0903_340_1333826_5.shtml

4) Xitay Azatliq Armiyisi Ürümchide Yéqinda Yüzbergen Weqede Yarlanghanlarni Teshürüp Békitish Üchün Mutexesis Ewetti

Xitayning sumrugh torining 9 - ayning 3 - chisladiki xewirige qarighanda, azatliq armiye tibbiy ishlar inistituti mutexesislerdin terkip tapqan karantin qilish etirti teshkillep, 9 - ayning 3 - küni Ürümchige ewetken. Bu etiret Ürümchide yéqinda yüz bergen namelum tighliq eswap bilen yarlandurulghanlarni tekshürüp bekitish xizmitige qatnishidiken.

Ürümchide yéqinqi bir nechche kün ichide minggha yéqin adem namelum tighliq eswap bilen yarlandurup, kishiler arsida wehime peyda qilghan idi. Xitay bir qisim jinayet gumandarlirini qolgha alghan bolsimu biraq bu weqe yenila yüzbériwergen.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0903_17_1334176.shtml

5) Xitay Namayishchilar Wang Lequannning Texittin Chüshüshni Telep Qildi

Xitayning duowei torining xewirige qarighanda, Ürümchide 9 - ayning 3 - küni namelum tighliq eswap bilen sheher ahialilirigha hujum qilish weqesi yüz bergendin kéyin, on minglighan Xitay namayishchilar kochigha chiqip, namyiash qilghan we Xitay armiye saqchiliri bilen tirkeshken. Hemde Wang Lequanni texittin chüshüshke dewet qilghan.

Ürümchining jemiyet amanliqi barghanséri yamanliship kétiwatqachqa Xitaylarningmu ghezipi hem naraziliqi üzlüksiz küchiyip, axir keng kölemlik namayishning partilishigha sewep bolghan. Namyishchilar Sherqiy Türkistan hem Ürümchi weziyitining yamanliship kétishide Wang Lequanning bash tartip bolmaydighan mes'uliyiti bar dep qarighan.

http://www.dwnews.com/gb/MainNews/Forums/
BackStage/2009_9_3_12_21_36_290.html

6) Ürümchide Xitay Namayishlar Aptonum Rayonluq Xelq Hökümitini Istipagha Chaqirdi

Xitayning duowei xewerler torining 9-ayning 3-künidiki xewirige qarighanda, yéqinda Ürümchide jinayetchiler sadir qilghan, arqimu arqa toxtimay yüz bergen tighliq eswap bilen sheher ahalisige hujum qilish dilosi Ürümchide qattiq wehime peyda qilghan. Xelqning endishisi we ghezipi örligen.

Hökümetning önümluk tedbir qollinip weqeni yaxshi bir terep qilalmighanliqi we Ürümchide bixeterlikke kapaletlik qilalmighanliqidin qattiq ghezeplengen xelq tönügündin bashlap namayishqa chiqqan bolup, bularning hemmisi Xitaylarken. Bügün namayishqa chiqqan ademning sani nechche on mingha bardiken. Namyish qilghan Xitaylar Ürümchi sheherlik xelq hökümiti we aptonum rayunluq xelq hökümiti aldigha toplinip, hökümetni texittin chüshüshni telep qilghan.

Xitay mustemlikichi dairliri Ürümchi sheher bashliqi Lizhi qatarliq emeldarlarni namayishchilargha nesihet qilip, ammni tarqitiwetishke ewetken.
Xitay axparat wastilirining xewirige qarighanda, nöwette namyish pesiyip weziyet xeli tinjip qalghan.

http://www.dwnews.com/gb/NewsPics/china/
Xinhua_2009_09_03_18_46_18_375.html