Ürümchidiki “5-iyul Qanliq Qirghinchiliq” Xitay Shownizimning Ipadisi

Ezizi wetinimiz Sherqiy Türkistanda “5-iyul qanliq ghirghinchiliqi” yüz bergendin keyin Xitay hökümiti gherche weziyetni kontirol qilghanliqini we Uyghurlarning xatirjem yashawatqanliqni bildürgen bolsimu biraq, qanliq qirghinchiliq we tutqun qilish herketliri héli hem dawam etmekte. Xitay hökümiti Uyghur xelqige nisbeten qanliq basturush, Xitay puxralirigha nisbeten meylige qoyuwétish we yushurun qollash qatarliq wastilerni qollininip, Uyghur xelqning téximu keng kölemde qrilip kétishige sewep bolmaqta.

Bu qétimqi qanliq ghirghinchiliqtin shundaqla bir sual tughuludu, yeni “nime üchün Sherqiy Türkistaning paytexti bolghan Ürümchi shehride bu qétimqi qanliq qirghinchiliq shunche éghir boldi? Buninggha nime sewep boldi?”

Sherqiy Türkistan tarixigha sepsélip qaraydighan bolsaq, Sheriqy Türkistanda we Xitayning barliq ziminlirida hedep teshebbus qilinwatqan Xitay milletchil idiyisi neni chong Xitaychiliq Xitay showinist idiyisining bu qétimqi qanliq ghirghinchiliqqa sewep bolghanliqini bilelmeymiz. Xitay hökümiti pütün kuchi bilen chong Xitaychiliq idiyisini teshebbus qilip, Xitay ziminda mustemlike qilinghan barliq heq hoqoqliridin ayrilip qul ornida yashawatqan Xitaydin bashqa barliq azsanliq milletlerge nispeten öltürüp yoqutush, qirghinchiliq qilip yuqutush, asmilatsiye qilip yuqutush siyasini qollinip Xitay ziminda peqet bir Xitay mewjut bolghan atalmish “sotsiyalistik inaq jemiyet” berpa qilishni meqset qilghan.

Barliq uchur axparat wastiliridin wetinimiz Sherqiy Türkistanda boliwatqan qanliq qirghinchiliq toghursidiki xewerlerni bilip turwatimiz. Qabahetlik bu qirghinchiliq yalghuz weten ichi sirtidiki Uyghur xelqinila emes belki dunyadiki ténchliqni qizghin söyidighan barliq xelqning küchlük eyiplishige ghezep nepritighe uchurmaqta. Sherqiy Türkistanda buningdin burunmu bundaq mustemlikichilikke, Uyghur xelqni basturush we depsende qilishqa qarshi namayishiri köp qétim yüz bergen, biraq Ürümchide yüzbergen bu qétimqi qanliq qirghinchiliq weqeside kishini eng endishige salidighini Xitay köchmenlirining qollirigha qoral élip Xitay herbiy küchlirining qollishi we himayisi astida Uyghur xelqige qarita qanliq qirghinchiliq élip bérishidur. Ilgiri Sherqiy Türkistanning bashqa jaylirida peqet Xitay hökümiti weqeni özi bir qolluq qanliq basturghan we qirghinchiliq élip barghan bolsa bu qétim weqeni Xitay köchmenliri bilen Xitay mustemlikichiliri birlikte élip barghan.

Shundaq dep eytishqa bolidiki bu qétimqi qirghinchiliq Xitay mustemlikichiliri bilen Xitay köchmenliri birlikte élip barghan 10 minglighan Uyghurning qéni naheq tökülgen qirghinchiliqtin ibaret. Kommunist Xitay teshebbus qilghan “chong Xitaychiliq ”idiyisining biwaste qurbanigha aylanghanlar del mustemlikichik azabini tartiwatqan kommunist Xitay zulumida yetkiche azap tartiwatqan keng Sherqiy Türkistan xelqidur. Weten ichi sirtidiki Uyghurlarning xelqara jemiyettin kütidighini, bu qétimqi qirghinchiliqqa jiddiy inkas qayturup we emeliy inkas qayturup, milletchi showinist Xitay hökümiti we Xitay köchmenlirining Uyghur xelqini yenimu ilgirligen halda keng kölemde qanliq qirghinchiliq qilishni tosush we xatime bérishtin ibaret!