Uyghurlar “Qanunsiz Diniy Paaliyetchiler”mu?

Wetinimiz Sherqiy Türkistanda “qanünsiz diniy pa'aliyetchi” digen bu uqum peyda bolghilimu xéli uzun bop qaldi we bu “shereplik “nam Uyghur xelqige bérilgen yene bir muhim nam ataq bop qaldi. Qanunsiz diniy paaliyetchiler Sherqiy Türkistandiki Xitay mustemlikichilirining tebiri boyiche atalmish “üch xil küch”ning biri bolup, biwaste Uyghur xelqige qaritilghan. Uyghur xelqi tarixtin buyan Xitay mustemlichilirige qarshi turup kelgen we özlirining diniy étiqad erkinliki üchün küresh qilip kelgen. Kommunist Xitay hakimiyiti Sherqiy Türkistanda mustemlikichili yürgüzgen 60 yil mabeynide, islam dinigha étiqad qilidighan Uyghur xelqige qarita atizimliq terbiye bérishni izchil dawamlashturup we kücheytip keldi. Gerche bu jehetlerde Xitay dairliri bezi bir netijilerge érishken bolsimu biraq umumiy jehettin qarighanda yenila zor ilgirleshlerge érishelmigen. Uyghur jemiyittidiki her türlük ijtimayi kirzislarning küchiyip kétishi, bolupmu exlaqning buzulushi milliy rohning ajizlishi qatarliq türlük kirzislar xelqimiz ichide asta - asta milliy oyghinihsni kücheytip, diniy herketlerning janlinishgha we diniy qizghinliqning kötürlüshige türtke bolmaqta. Dimek Sherqiy Türkistanda Xitay mustemlikichi dairlerning atizimliq terbiye élip bérishi we Uyghur xelqining diniy étiqadini weyran qilip ularni atzimchilargha aylandurush bilen Uyghur xelqining öz étiqadini imanini saqlap qélish, musulmanliqtin ibaret bu salahiyitini saqlap qélishtin ibaret bu ikki küch otturisida yuqutushqa urunush, yuqutushqa qarshi turush, atizimliq terbiye bérishni kücheytish we atizimning tersirige qarshi turushtin ibaret bu keskin jeng Sherqiy Türkistanda jiddiy dawam qilmaqta.

Mana mushundaq mürekkep ijtimayi arqa körünüsh astida, Sherqiy Türkistanda bir türküm wetenperwer diniy zatalar pütün küchi bilen weten milletning azatliqi üchün xelqimiz de milliy diniy oyghitish herkiti élip bardi we Xitay mustemlikichilirige qarshi bir qatar paaliyetlerni élip bérip xelqimizge bolghan milliy diniy teshwiqat paaliyetlirni kücheytti.buning bilen Sherqiy Türkistan xelqide Xitay mustemlikichi dairlerge we mustemlikichilik siyasitige qarshi turup, Sherqiy Türkistanning azatliqi üchün küresh qilidighan milliy musteqilliq herketlirimiz janlinishqa bashlidi. Buningdin qattiq teshwishke chüshken kommunist Xitay dairliri Uyghur xelqining ichidiki diniy étiqadi küchlük bolghan we diniy telim terbiye alghan kishilerge qarita basturush we ziyankeshlik qilish sayasitini kücheytip, Sherqiy Türkistan miqyasida”qanusnsiz diniy paaliyetlerge we milliy bölgünchilikke qarshi türush” shuarini kötürüp chiqti.

Shek shübhisizki “qanunsiz diniy paaliyet we qanunsiz diniy paaliyetchiler “ning körsititighini yenila Sherqiy Türkistanda özning hörliki musteqilliqi üchün tinmay küresh qilip kéliwatqan keng Uyghur xelqidin ibaret. Uyghur xelqi islam dinigha ishengenliki üchünla “térorchi” digen qalpaqni keydi. Uyghur xelqi musulman bolghanliqi üchünla” qanunsiz diniy paaliyetchi” digen qalpaq kiygüzüldi. Hem bu Xitayning Uyghur xelqining milliy musteqilliq herketlirini qanliq basturushining tepilghusiz bahanisige aylandi.

Sherqiy Tükistan xelqining özining diniy étiqadi we milliy orupadetlirni milliy kimlikini saqlap qélish hoqoqi bar.biraq Xitay mustemlikichilir dairliri bu ni qet'i ret qilip, Uyghur xelqining diniy étiqadigha chek qoyup we uninggha nisbeten türlük jasosluq we ishpiyunluq herketlirni yürgüzüp, Uyghur xelqining normal diniy paaliyet élip bérishigha tosqunluq qilghandin sirt, yene Uyghhur xelqige bolghan atizimlik terbiyisini üzlüksiz chongqurlashturup Uyghur xelqining iman étiqadini suslashturup eng axirda Uyghur xelqini asmilatsiye qilip yuqutushing bu chong tosalghusini Sherqiy Türkistandin pak pakize supurup tashlash gherizde bolmaqta. Biraq Xitay mustemlikichi dairlirining bu qara niyiti menggü emelge ashmaydu. Uyghur xelqi özining diniy étiqadidin waz kechmeyla qalmastin Xitayning asmilatsiye qilish siyaistige ünümlük taqabil turup, özlirining milliy kimlikini qet'i qoghdaydu we Xitay mustemlikichilirni Sherqiy Türkistanning muqeddes tupraqliridin tel - töküs qoghlap chiqirip Uyghur xelqining hör erkinligi we musteqilliqini emelghe ashurghiche küresh qilishni hergiz toxtatmaydu.