Uchur we Tehlil

1) Diniy Sahede Atalmish < 3 Xil Küchler > Ge Qarshi Siyasi Seperwerlik

Kéyinki mezgillerdin buyan Xitay hakimiyiti Sherqiy Türkistanda diniy sahede qaratqan siyasi nazaretchilik we bésimini kündin – künge ashurup kelmekte.

Bir tereptin diniy zatlardin, < dinni sotsiyalizim üchün xizmet qildurush we maslashturush > ni telep qilsa, yene bir tereptin ularni atalmish < milliy bölgünchiler > ge bayriqi roshen halda qarshi turushqa qistap kelmekte.

Mesilen, < Xin jiang géziti > ning xewer qilishiche, 12 – ayning 17 – küni chüshtin burun Ürümchide, < aptonom rayonluq birlikset, milliy ishlar we diniy ishlar xizmet yighini > chaqirilghan bolup, < aptonom rayonluq partikom > ning dayimi heyet ezasi Shawket Imin yighinda qilghan sözide, her derijilik diniy, milliy ishlar idarilirini we birliksep tarmaqlirini, < qanunsiz diniy heriket > lerning muqimliqqa keltüridighan xewipini chongqur tonup yétip, < qanunsiz diniy heriketler > ning menbesini we sewebini yaxshi tetqiq qilip, atalmish < 3 xil küchler > ge qattiq zerbe bérishke chaqirghan.

http://www.xjdaily.com.cn/news/xinjiang/295005.shtml

2) Bingtuanlik Xelq Eskerliri Herbiy Meshiqni Kücheytishke Bashlidi

1954 – yili qurulghan Bing tuan bolsa, Sherqiy Türkistan xelqining tüp menpe’etlirige biwaste ziyan yetküzüp kéliwatqan we Uyghurlar teripidin, < jallat qoshun > dep atalghan herbiy qoshun bolup, Bing tuanning wezipisi chegrani qoghdash we milliy isyanlarni basturushtin ibaret.

Bügün Xitayning resmiy istatiskilirida Bing tuanning noposi 3 milyongha yeqin bolup, unung qarmighidiki 50 tin artuq polik mexsus chegra boylirigha yerleshtürülgen.

< Tian shan tori > ning xewer qilishiche, 12 – ayning 16 – küni Bing tuanning 5 – dewiziyési qarmighidiki 7 chegra polkining tayanch eskerliri Xitay azatliq armiyésining Börtalada turushluq chégra mudapiye qisimliri turushluq jaygha yötkep kélinip orunlashturulghan we muntizim eskerler bilen birge herbi telim – terbiye élip bérishqa bashlighan.

herqaysi jaylardin yötkep kélingen Bing tuanlik xelq eskerliri Börtaladiki herbiy gazarmida 10 kün boyiche muntizim terbiye élip qaytidiken.

Kéyinki yillardin buyan Xitay hakimiyiti Bing tuanlik Xitaylarni qorallandurush we ular ichide herbiy telim – terbiyeni kücheytish herikitini alahide janlandurmaqta.

Bing tuanning 5 – dewiziyési qarmighidiki xelq eskerliri 1990 – yili yüzbergen Barin inqilawini basturushta alahide töhpe körsetken idi.

http://www.tianshannet.com/homepage/content/2008-12/19/content_3747164.htm

3) Tarim Oymanliqidiki Tebiygazdin Biwaste Paydiliniwatqan Xitay Sheher Ahalilirining Sani 300 Milyongha Yétip Bardi

Tarim wadisida yashawatqan Uyghur dehqanliri namratliq ichide jan talishiwatqan we öyliride qalighili kömürmu yoq otunni yeqilghu qiliwatqan bügünki künde, bu oymanliqta ishlepchiqiriliwatqan Tebiygaz bolsa Xitayning köpligen ölkiliridiki sheher ahalilirining hayatliq menbiyige aylinip qaldi.

Mesilen, < Xin hua axbarat tori > ning 12 – ayning 19 – küni xewer qilishiche, buyil Tarim oymanliqida ishlepchiqirilip sirtqa aqturulghan Tebiygaz miqdari 12 – ayning 14 – künige qeder 15 milyart kup métirgha yétip, kéyinki 4 yildin buyan 43 milyart 500 milyon kup métir Tebiygaz torubba leniyési arqiliq Xitayning sherqiy ölkilirige aqquzulghan.

Hazir bolsa künige torubba arqiliq ichki ölkilerge aqturulghan Tebiygaz miqdari 46 milyon kup métirdin köpirek bolup, Xitayning sherqiy ölkiliridiki 300 milyongha yeqin sheher ahalisining yeqilghusigha kapaletlik qilinghan.

http://www.tianshannet.com/homepage/content/2008-12/19/content_3748702.htm

4) Sherqiy Türkistanning Ottura – Bashlanghuch Mektepliridiki < Xeterlik Sinip > Larning Kölimi Kishini Chöchütidu

Adette Xitay hökümiti Sherqiy Türkistandiki ottura – bashlanghuch mektepler ichide tamlirigha dez ketken, xarabige aylanghan, lay – kesekte sélinghan we her zaman örülüp chüshüsh xewipi bolghan oqutush siniplirini, < xeterlik sinip > dep ataydu.

Sherqiy Türkistanda < xeterlik sinip > dep atalghan buxil oqutush siniplirining köpünchisi jenobi rayonlardiki milliy ottura – bashlanghuch mekteplerde.

< Xin jiang geziti > ning 12 – ayning 19 – küni xewer qilishiche, nöwette Sherqiy türkistanning ottura – bashlanghuch mektepliridiki < xeterlik sinip > dep atalghan oqutush siniplirining omomiy kölümi 663 ming kuwadirat métirgha yétidiken.

http://www.xjdaily.com.cn/news/xinjiang/294977.shtml