|
ETIC bayanati :
Qeshqerdiki < 4 – Awghust Semen Yoli Weqesi > ning Kélip Chiqishigha Xitay
Hakimiyitining Zulum Siyasiti Sewepchi Boldi
Köpchilikke melum bolghinidek, Bei jing olimpik yighini bashlinishtin 4 kün
burun, yeni, 2008 – yili 8 – ayning 4 – küni, Sherqiy Türkistanning Qeshqer
shehride Qurbanjan Ablimit, Abdurahman Azat isimlik ikki neper Uyghur yash,
Xitay qoralliq saqchi qisimlirining Qeshqer shehri Saman yoligha jaylashqan
herbiy meshiq bazisigha tuyuqsiz hujum qilghan, ikki terep otturisida
yüzbergen toqunushta 16 Xitay eskiri öltürülgen, yene 16 nepiri
yarilandurulghan, yuqarqi ikki neper Uyghur yashmu toqunush jeryanida
yarilinip qolgha chüshken idi.
Weqedin keyin Xitay hakimiyiti bu qétimqi hadisini, < Sherqiy Türkistan
térorchilirining Bei jing olimpik yighinining bixeterlikige qarshi élip
barghan herikiti > dep élan qilip, xelqara sehnilerde bir tereptin
Uyghurlarning heqqani milliy heriketlirini siyasi jehettin qarilashqa urunsa,
yene bir tereptin özlirining uyghur xelqi üstidin yürgüzüp kéliwatqan zulum,
besim we qirghinchiliq siyasitini, shundaqla jinayi qilmishlirini
yoshurushqa tiriship kelgen idi.
Emiliyette bolsa Xitay hakimiyiti yuqarqi ikki neper Uyghur yashning
atalmish < térorist teshkilatlar > bilen teshkili jehettin alaqisining
barliqigha yaki ularning olimpikning bixeterlikige tehdit sélish üchün bu
heriketni élip barghanliqigha dayir hech bir délil – ispatni otturigha
qoyalighini yoq.
Merkizimizning igellishiche bu ikki neper Uyghur yash bir newre aka – ukilar
bolup, biri taksi shopuri, yene biri bolsa köktat saqchuchi, ular élip
barghan bu qétimqi zerbe berish herikitimu tamamen yekke halda élip
berilghan qisas élish xarektirlik naraziliq herikitidin ibaret.
Ular, Xitay hakimiyitining Uyghurlargha qarita yürgüzüp kéliwatqan siyasi,
iqtisadi, ijtimayi jehettiki adaletsiz siyasitige, chekidin ashqan zulum we
besimigha qarshi naraziliqini bildürüsh üchün isyan bayriqini kötürüp
chiqishqa mejbur bolghan.
Mesilen, Merkizimizning igellishiche, 11 – ayning 11 – küni Qeshqer
wilayetlik ottura sot mehkimisi Qurbanjan Ablimit we Abdurahmanjan Azatlar
üstidin yépiq sot yighini échip, bu ikki neper yashqa, < térorist > digen
jinayet bilen ölüm jazasi bergen.
Bu ikki neper Uyghur yigiti bu qétimqi sotta qilghan axirqi sözide, Uyghur
xelqighe eghir zulum we chidighusiz külpetlerni séliwatqan Xitay
hakimiyitidin öch élish meqsidide bu heriketni élip barghanliqini,
herikettin keyin qechip kétish imkaniyetlirining barliqini, emma
neqmeydandiki ikki neper ayal eskerni öltürüshke köngli qiymighanliqi sewebi
bilen yarilinip qolgha chüshüp qalghanliqini bayan qilghan.
Axirqi sot jeryanidimu Xitay hakimiyiti bu ikki neper Uyghurning cheteldiki
atalmish < térorist teshkilatlar > yaki guruppilar bilen alaqisining
barliqigha dayir birmu délil – ispatni otturigha qoyalmighan.
Dimek, bunungdin shu nuxtini toluq körüwélish mumkinki, Qeshqerde yüzbergen
< 4 – awghust saman yoli weqesi >, Uyghur xelqining kommunist Xitay
hakimiyitining zulmigha qarshi yillardin buyan élip bériwatqan milliy
qarshiliq körsütüsh heriketlirining melum bir parchisidinla ibaret.
Zulum bar yerde jezmen qarshiliqmu bolidu, bügünki künde Xitay hakimiyiting
Sherqiy türkistanning tebiy bayliqlirini talan – taraj qilish, bu rayongha
Xitay köchmini yötkesh, Uyghurlarni mejburi dinsizlashturush, Uyghurlarning
mediniyitini yoqutush, milliy maaripini Xitaylashturush, < pilanliq tughut >
digen niqap astida Uyghurlarning neslini qurutush, < eshincha emgek
küchlirini bashqa yurtlargha yüzlendürüsh > digen niqap astida Uyghur qiz –
yigitlirini Xitayning ichki ölkilirige mejburi ishlemchilikke iwétish,
Uyghurlarning tarixini burmilash, atalmish < 3 xil küchlerge zerbe bérish >
digen niqap astida bigunah Uyghurlargha qarita keng kölemde tutqun qilish,
öltürüsh, türmilerde eghir qiyin – qistaqqa élishtek fashistik qilmishliri
tarixta misli körülmigen halda kücheymekte.
Bolupmu kommunist Xitay hakimiyitining keyinki 4 yildin buyan, < olimpikning
bixeterlikige kapaletlik qilish > digen bahane bilen, Sherqiy türkistan
rayonida misli körülmigen derijide döwlet térorluq siyasitini yürgüzüp,
minglighan bigunah insanlarni tutqun qilish bilen birge, Uyghurlarning erkin
heriket qilish hoqoqini pütünley bikar qilghanliq dunya jamjaetchilikige
bilinip kélinmekte.
Bolupmu Qeshqer rayoni, kommunist Xitay hakimiyitining yuqarqidek qizil
térorluq siyasitining eng eghir ziyankeshlikige uchrighan rayonlarning biri
idi.
Qisqisi, Uyghur xelqining sewri taqitining teshishigha, < Qeshqer semen yoli
weqesi > ge oxshash hadisilerning arqa – arqidin meydangha kélishige tamamen
kommunist Xitay hakimiyitining zulum, bésim we qirghinchiliq siyasiti
sewepchi boldi.
Epsuski Xitay hakimiyiti dunya jamaetchilikining eyiplishige we uyghur
xelqining naraziliqlirigha qulaq asqan emes, eksiche özlirining Uyghurlargha
qaratqan mustemlikichilik we zulum siyasitini kündin – künge ashurup we
kücheytip kelmekte.
Uyghur xelqi hech bir zaman mustemlikichilikke, zulumgha we bésimge tiz
pükken emes, bundin keyinmu esla tiz pükmeydu we özlirining insani heq –
hoqoqlirini, erkinlikini we hörüyitini qolgha keltürgenge qeder milliy
qarshiliq körsütüsh heriketlirini izchil dawamlashturidu !
Abdujelil Qaraqash
< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning reyisi
|
