|
Uchur We Tehlil
1) Tibet Yene Ottura Yolni Tallidi
Reuter’sning mushu ayning 22 - künidiki xewiridin qarighanda Tibetlikler
axiri yene ottura yol tutushni dawamlashturushni talliwalghan. Dalailamaning
Xitay bilen élip barghan söhbiti önümsiz bolghandin kéyin, uning
egeshküchiliri Hindistanda bir heptidin béri, “Tibet zadi qaysi yolni tutush
kerak”digen temida 15 grouppigha bolinip muzakire élip barghan idi. Netijide
köp sandiki Tibetliklerning qetilishi bilen Tibet surgundiki hokimiti
Tibetning Dalai mangghan ottura yolni tutup ali aptonomiye telep qilishni
dawamlashturidighanlighini jakalighan. Gerche bu qarar nurghun
Tibetliklerning “bu Tibet musteqqillighidin uzul kesil waz kechkenlik” dep
qarap narazilighini qozghighan bolsimu, lékin amalsiz ehwal astida: “
hazirche Tibetning buningdin bashqa tallash yoli yoq, Musteqiliqni telep
qilish Xitayning achchighini keltürüpla qalmastin, Tibetni dunya ellirining
qollishidin mehrum qalduridu” dep qarighan. Tibet bashqa tallash yoli
bolmighan ehwal astida, hazirche önümlük bolidighan wastilardin dawamliq
paydilinip turushni qarar qilghan.
2) Xitay Hökümiti Birleshken Döletler
Teshkilatining Xitaydiki Qiyin-qistaq Heqqide Élan Qilghan Naraziliq
bildürdi
Xitay tashqi ishlar ministiri Qingang, Birleshken döletler teshkilatining
Xitay türmisidki qiyin-qistaqni eyiplep élan qilghan doklatigha naraziliq
bildürüp buning hemmisi oydurup chiqirilghan digen bolsimu emma pakitliq
halda birmu bir ret qilishtin özini qachurdi. Birleshken döletler teshkilati
élan qilghan bu doklat Xitay hökümitining Tiananmen weqesige
qatnashqanlardin téxiche texminen 200 ademni turmide tutiwatqanlighini, bu
yil marttiki Tibet weqeside bolsa 140 Tibetlikning öltürülüp 1000
Tibetlikning qolgha élinghanlighini misal keltürgen idi. Xitay hökümiti
polattek pakitlar aldidimu özlirining xelq'ara qanunlargha boysunup
kéliwatqanlighini Xitayda bu xil ehwalning mewjut emesligini tekitlep
turiwalghan.
3) Amerikida Xitayning Ikki Ishpiyoni Türme
Jazasigha Tartildi
2001 - yili SanFransisco aydurumida ikki Xitay ixtisadi jehette ishpiyonluq
qilghanlighi uchun qolgha élinghan idi. Bu ikki Xitayning biri Amerika
grajdani yene bir mengülük kochmen bolup, her ikkisi Amerikidiki NEC we SUN
gha ohshash chong electronic shirkitide injinirliq qilatti. Ishlesh
jeryanida bu ikki ishpiyon Amerikining ilghar texnikisini oghurlap, Xitay
hökümitining bu xil téxnika jehettiki sewiyésini ilgiri sürüsh üchün Xizmet
qilmaqchi bolghan. Emma bu ishtin Xitay hökümitining xewiri bar yoqlighi
éniq emes.
|
