|
Yuqumluq Zukam Kiselliki Heqqide Qisqiche Melumat
Hörmetlik tordashlirim: bugünki künlerde etrapimizda qollirida qol yaghliqi
we yumshaq qeghez, burunliri bolsa köp éytilip sürtülüp qizirip ketken we
dawamliq üshkürüwatqan kishilerni heryerde uchritimiz, hawaning soghup
kitishi we qish peslining kirishi bolsa yuqumluq zukam kisellikining
tarqilishigha asasiy sewep bolmaqta. Yuqumluq zukamdin saqlinishning eng
yaxshi yoli bu mezkur kisellikke qarshi waksin ukuli „yeni yuqumluq zukam
kisellikidin bedenni qoghdash ukuli„ urghuzmaqtur. Men silerge bu yuqumluq
zukam waksinini urghuzushning qandaq ehmiyiti bar? we bu kiselliktin qandaq
qilip bedinimizni salamet saqlap qalalaymiz? we bu heqte qaysi amillargha
diqqet qilishimiz kérek, digendek muhim bolghan témilardin qisqiche melumat
bermekchimen.
Hörmetlik tordashlirim yuqumluq zukam bolsa köpinche küz pesli we qish
mawsumida nahayti köp uchraydighan bir kiselliktur. Bu kisellikke giriptar
bolghan bimarlarning yötilishi we üshkürüshi bilen bimarlarning nepes
yolliridin chiqqan „wiruslar“ning hawagha biwaste tarqilishi yaki kisel
kishilerning bashqilar bilen biwaste yéqinlishishi sewebidin derhal tarqilip
yuqudu we tüwendiki ish heriketler bu kisellikning tarqilishigha asasiy
sewep bulalaydu.
Mesilen: ishik tutquchliri, kompiyotur kilawyeleri, mashina we motojiy we
welisipit rolliri, qacha-quchular we ammiwiy téléfunlargha oxshash ortaq
shirik yaki ammiwiy ishlitilidighan nerse kérekler bu kisellikning yuqup
tarqilishigha asasiy sewep bolup kelmekte. Bu kisellikning aldinqi
alametliri bolsa: qiztish, gal aghriqi, burun éqish, üshkürüsh, bash aghrish,
boljung'lar, boghumlarning aghrishi, ustuxanlarning télip aghrishi, bedende
harduqluq we éghirliq hés qilish digendek körinerlik kilinkilik alametliri
korilidu.
Bu kisellik adette 1, 2 hepte ichide saqiyip kitidu. Emma yashinip qalghan
kishilerde we qen siyish „diabet“ kisili bolghan kishilerde, borek, yürek,
nepes yolliri kiselliki barlarda, yaki öpkekisili we kanay yallughi,
digendek suzulma xarektirlik kisellikliri bolghan bimar kishilerde bu
yuqumluq zukam xeterlik ehwallarni birlikte élip kilishi mumkin dep
qaralmaqta, hemde aqiwiti yaman bolghan weqelerni tughdurush ihtimalimu bar.
Bu kiselliktin saqlinishning bezi yolliri mundak bulidu: qolliringizni pat
pat yuyup biring, chünki yuqumluq zukam bir „wirus“ mikropi bolghachqa bu
kisellikni antibiotik gurubi bolghan dorilar bilen dawalash mumkin emes. Bu
kisellikke giriptar bolghan bimarlarning köp su ichip birishi, suyuq salang
ghizalar bilen uzuqlinishi we shundaqla köpraq aram élip bérishi lazim. Bu
xildiki aghriqlarning qet'i sel qarimastin öz waqtida doxturxanilargha bérip
bu kisellikke qaraydighan mutexessis doktorlargha tekshürünüp toghra bolghan
diagnoz'ni qoydurup bu kisellikke qarita dora ichip dawalinishi nahayti
muhimdur.
„Wirus“qa qarshi dorilar bolsa bu kisellikning deslepki basquchida nahayti
paydiliqtur. Bu kiselliktin tuluq saqaymay turupkisel kishilerning bashqa
tendurus kishiler bilen olturup qopmasliqi we ular bilen biwaste munasiwet
qilmasliqi lazim. Mesilen: qol éliship köreshmeslik, ammiwiy idare
jemiyetlerde, mesjit, ibadetxanilarda, tiyatirxanilarda, ashxanilar,
resturanlarda we shuninggha oxshash ammining köp yighilidighan jay we
makanlirida waqit ötkezmesliki nahaytimu muhim dep qaralmaqta. Bu kisellikke
giriptar bolushtin ilgiri saq waqitta bu „wirus“qa qarshi waksin urghuzush
bolsa bu kiselliktin saqlinip qélishning birdinbir yolidur.
Yuqumluq zukam kiselliki bolsa özgirish xarektirlik bir „wirus“ mikropi
bolghachqa bu „wirus“ mikropi toghurluq dunya sehiye teshkilati her yil ashu
tiptiki yuqumluq zukam „wirus“igha qarshiy yéngi we xas bolghan waksin ijat
qilmaqta. Bu yuqumluq zukamning waksini bolsa 3 xil uleg „wirus“tin terkip
qilinip yasalmaqta. Bu waksin bedenge sélinghandin kéyin 15, 20 kün ichide
tesir qilidu we bedenni mezkur yuqumluq zukamdin qoghdashqa bashlaydu. Bu
waksinni yaz axirlishish aldida urghuzush lazim. Emma qish mawsumi ichidimu
urghuzushqa bulidu. Waksinni qaysi kishiler we qandaq urghuzushi kirek?
waksinni her yashtiki kishiler qong - kichik hemme kishi urghuzalaydu, emma
kichik buwaqlar mustesnadur. Waksinni urghuzush üchün chuqum mutexessis
doktorlargha bérip ashularning yardimi bilen urghuzush waksinning qaide
nizamnamisidin biridur.
Hörmetlik tordashlar méning silerge bergen bu yuqumluq zukam „wirusi“
heqqidiki qisqiche melumatimdur, emma téximu keng dairide melumatqa ige
bolmaqchi bolsanglar chuqum ichki kisellikler mutexessis doktorlar yaki bu
kisellik heqqide bilim igisi bolghan tibbi xadimlargha bérip yardem sorap
ügünishinglarni umid qilimen. Kilerki qétim yéngi bir kisellik heqqide
melumat bérish umidim bilen hemminglargha janabi Allahdin ten saqliqi we
kiselliktin yirak bir turmush ata kilishini tileymen. Ettigen axshiminglar
xeyirlik bolsun.
DR.ABDULKERIM
|
